Những năm gần đây, tại TP Nha Trang xảy ra những sự cố thiên tai lớn, để lại hậu quả nặng nề. Đặc biệt, trận mưa lũ, sạt lở núi xảy ra ngày 18-11-2018 ở TP Nha Trang làm 23 người chết, hơn 30 người bị thương, 124 căn nhà bị sập đổ, chôn vùi. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên một phần do diễn biến của thời tiết phức tạp, nhưng phần lớn do sự tác động của con người, nhất là sự phát triển "nóng" của các dự án về du lịch.

Theo báo cáo từ UBND TP Nha Trang, hiện có 67 dự án đang được triển khai tại khu vực đất đồi núi trên địa bàn. Nhiều nhất là khu vực núi Cô Tiên (phường Vĩnh Hòa) với 15 dự án, khu vực núi Cù Hin (xã Phước Đồng) với 11 dự án, khu vực núi Chín Khúc (xã Vĩnh Thái và xã Vĩnh Trung) có 7 dự án và các đề xuất dự án…

Núi Chín Khúc trở thành đại công trường, vị trí đỉnh cao nhất được san gạt rộng khoảng 5.000m2.

Có mặt bên sông Quán Trường (địa bàn xã Vĩnh Thái), dưới chân núi Chín Khúc, chúng tôi ghi nhận một con đường đất rộng hơn 20m được xẻ ra từ ngọn đồi nhỏ mở lối dẫn lên núi. Những khoảng đồi bị cạo trọc lốc nằm trơ trụi. Núi Chín Khúc giống như một bức tranh bị xé toạc, nham nhở. Vị trí đỉnh cao nhất được san gạt rộng khoảng 5.000m2. Ông Nguyễn Như Tố, thôn Thụy Tú, xã Vĩnh Thái cho biết: "Hoạt động đào múc, san lấp trên núi Chín Khúc diễn ra vài năm nay. Núi bị đào bới, nên những năm gần đây, nhất là năm 2018 mỗi khi có mưa, nước lũ cuốn theo đất đá chảy tràn vào khu dân cư. Chúng tôi sinh sống ở đây đã lâu, nhưng chưa bao giờ chứng kiến cảnh tượng như thế”.

Nhiều lần phóng viên trao đổi với chính quyền địa phương về những dự án du lịch đang thi công trên núi Chín Khúc thì nhận được câu trả lời: "Chúng tôi chưa nắm được tình hình cụ thể". Tuy nhiên, chỉ cần quan sát bằng mắt cũng dễ phát hiện ngọn núi cao nhất thành phố đã bị "xẻ thịt" loang lổ từ nhiều năm nay. Tìm hiểu thực tế, chúng tôi nhận thấy dự án lớn nhất đang được triển khai tại núi Chín Khúc là dự án sinh thái tâm linh Cửu Long Sơn Tự do Công ty TNHH Sản xuất và Xây dựng Khánh Hòa làm chủ đầu tư. Dự án này được đổi tên từ dự án khu biệt thự và công viên sinh thái trong khu kinh tế trang trại Đất Lành, theo sự chấp thuận của UBND tỉnh Khánh Hòa tại văn bản số 6761/UBND-XDNĐ ngày 1-9-2016. Tương tự ở phía tây bắc TP Nha Trang, Công ty TNHH Đồi Xanh Nha Trang cũng chuyển mục đích sử dụng gần 4ha từ đất rừng sản xuất sang đất thương mại dịch vụ tại địa bàn xã Vĩnh Ngọc để thực hiện dự án Đồi Xanh-Marina Hill Nha Trang với 68 biệt thự. Trên địa bàn phường Vĩnh Hòa, hiện có 6 dự án lớn nằm trên núi đe dọa các khu dân cư phía dưới. Trong đó, dự án khu dân cư cao cấp Hoàng Phú (do Công ty Đầu tư và phát triển Thanh Châu làm chủ đầu tư) nằm phía tây núi Cô Tiên rộng 11,5ha với 380 căn biệt thự; dự án khu nhà ở biệt thự Incomex Saigon (Ocean Hill Village) lưng tựa vách núi, mặt hướng ra biển với 363 căn biệt thự nghỉ dưỡng có diện tích gần 16ha. Tại phía nam TP Nha Trang, hàng loạt dự án đã được phê duyệt tại khu vực núi Chụt, thuộc hai phường Vĩnh Nguyên và Vĩnh Trường. Tại phường Vĩnh Trường, dự án Ocean View Nha Trang cũng được san ủi hơn 7,2ha khu vực đồi núi, khoét sâu vào vách đá. Ở khu vực núi Hòn Ông của xã Phước Đồng với dự án Haborizon Nha Trang rộng 13,3ha, quy mô 429 biệt thự; dự án 61 biệt thự Nha Trang-Sea Park rộng 7,7ha. Gần đó là dự án khu biệt thự vườn đồi Thanh Trúc, chiếm diện tích 9ha. 

Sau hàng loạt sự cố sạt lở xảy ra, các ngành chức năng tỉnh Khánh Hòa mới yêu cầu dừng thi công các dự án cũng như giao dịch sang nhượng, mua bán của các khu vực sạt lở. Ông Trần Văn Thọ, Phó giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Khánh Hòa cho biết đã đi kiểm tra các dự án trên núi. Đơn vị đang tổng hợp và báo cáo kết quả với UBND tỉnh Khánh Hòa để có bước xử lý tiếp theo. Đánh giá về những rủi ro có thể xảy ra với các dự án ở khu vực trên núi tại TP Nha Trang, theo Kiến trúc sư Nguyễn Văn Lộc, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Khánh Hòa, nguyên Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Khánh Hòa: Địa hình Nha Trang như một thung lũng, bốn bề được bao bọc bởi các dãy núi cao, khá nhạy cảm trong quy hoạch. Thời gian qua có quá nhiều dự án đua nhau lên núi cao để làm nhằm có hướng đẹp, đã tác động nhiều vào thiên nhiên làm biến đổi địa chất, mất tính liên kết ổn định. Điều này dẫn tới tình trạng gây sạt lở đất đá. Hội Kiến trúc sư Khánh Hòa đã nhiều lần cảnh báo về điều này, nhất là dự án có độ cao vượt chuẩn quy hoạch chung.

Có thể nói, hậu quả sau trận mưa lũ, sạt lở núi kinh hoàng xảy ra ngày 18-11-2018 còn để lại nỗi đau cho nhiều người dân tới tận bây giờ, mà nguyên nhân chính một phần do khai thác đồi núi thiếu tính quy hoạch. Thế nhưng hiện nay trên địa bàn TP Nha Trang vẫn có nhiều dự án đang ra sức "xẻ thịt" đồi núi làm du lịch. Đề nghị chính quyền và các cơ quan chức năng tỉnh Khánh Hòa sớm có các giải pháp phòng ngừa sạt sở đất, tránh gây hiểm họa đối với con người, nhất là mùa mưa bão đang cận kề.

Bài, ảnh: HOÀNG VIỆT