Với lợi thế về du lịch cộng đồng và có số lượng sản phẩm OCOP đứng thứ ba cả nước, vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) rất có tiềm năng để phát triển sản phẩm OCOP gắn với du lịch. Song thực tế, việc gắn kết giữa sản phẩm OCOP và phát triển du lịch chưa được quan tâm đúng mức.

Hơn một năm nay, trang trại sữa dê Ngọc Đào ở ấp 2B, xã Tân Hòa, huyện Châu Thành A (Hậu Giang) trở thành điểm đến khám phá và trải nghiệm đầy sức hút. Trang trại sữa dê có hơn 300 con, trên diện tích khoảng 2ha. Theo anh Nguyễn Văn Đua, chủ trang trại sữa dê Ngọc Đào: Mỗi tuần vào thứ bảy và chủ nhật, trang trại tiếp đón cả trăm du khách cùng nhiều học sinh. Thời điểm các chuyến bay thương mại quốc tế còn mở cửa, mỗi tuần đều có du khách nước ngoài đến đây. Là điểm du lịch mới nổi nên gia đình anh tạm thời chưa thu phí, du khách đến cắt cỏ, cho dê ăn, tắm cho dê, xem quy trình vắt sữa dê... chỉ phải trả tiền khi mua sản phẩm từ sữa dê. “Các sản phẩm gồm: Yaourt sữa dê, sữa dê sấy khô, sữa dê thanh trùng, phô mai sữa dê của trang trại đều được công nhận OCOP và đạt chuẩn 4 sao. Vì thế đến tham quan tại đây, hầu hết du khách rất thích thú với sản phẩm từ sữa dê. Do không thu phí nên việc bán sản phẩm từ sữa dê là nguồn lợi chính”, anh Đua cho biết thêm.

Du khách trải nghiệm tour du lịch rừng ngập mặn tại Khu du lịch cộng đồng Farmstay Sân Tiên (Sóc Trăng). 

Tương tự tại Sóc Trăng, anh Trần Quang Cần, Giám đốc Khu du lịch cộng đồng Farmstay Sân Tiên (xã An Thạnh Nam) cho biết: "Cuối năm 2019, Khu du lịch cộng đồng Farmstay Sân Tiên được đưa vào khai thác. Với quyết tâm trở thành sản phẩm OCOP đầu tiên về du lịch nông thôn của tỉnh, tôi xây dựng thêm nhiều sản phẩm dịch vụ như: Khu ẩm thực, khu nghỉ dưỡng... cùng các hoạt động vui chơi như xây dựng cầu tre đi xuyên rừng...". Đặc biệt, để tạo điểm nhấn riêng, anh Cần còn tự chế biến và xây dựng thành công sản phẩm “Tôm một gió”. Sản phẩm này đã được chứng nhận OCOP đạt 4 sao và sử dụng chủ yếu làm sản phẩm quà lưu niệm tại Farmstay. Anh Cần cho biết: “Sau khi khu du lịch đi vào hoạt động, tôi được chính quyền địa phương vận động làm sản phẩm OCOP du lịch nông thôn. Tìm hiểu tôi thấy, điểm du lịch của mình đáp ứng cơ bản nhiều tiêu chí, đồng thời, việc phát triển sản phẩm OCOP từ hình thức du lịch nông thôn vừa mang đến doanh thu tốt hơn cho chủ cơ sở, vừa là cơ hội để quảng bá hình ảnh tỉnh nhà nên mạnh dạn tham gia”.

Từ các mô hình trên có thể thấy, sản phẩm OCOP là nền tảng để thúc đẩy du lịch cộng đồng phát triển. Theo thống kê, khu vực ĐBSCL có số lượng sản phẩm OCOP đứng thứ ba cả nước, với 375 sản phẩm, chiếm 17,3%; trong đó, số lượng sản phẩm đạt 3 sao chiếm gần 62,7% và 33% sản phẩm 4 sao. Các tỉnh như: Bến Tre, Sóc Trăng và Đồng Tháp nằm trong nhóm 10 địa phương có số lượng sản phẩm OCOP cao nhất cả nước. Ngoài ra, ĐBSCL cũng đứng thứ hai với 5 sản phẩm dịch vụ du lịch nông thôn được công nhận OCOP.

Dù có nhiều tiềm năng và sản phẩm OCOP đa dạng nhưng theo các chuyên gia, ĐBSCL chỉ có 5 sản phẩm của 3 tỉnh được công nhận sản phẩm dịch vụ du lịch nông thôn thực tế là ít. Bàn luận về vấn đề này, theo ông Đặng Văn Cường, Trưởng phòng Quản lý Chương trình OCOP quốc gia, Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương: Trong 6 nhóm sản phẩm OCOP thì nhóm sản phẩm dịch vụ du lịch được xem là một nhóm quan trọng; là giải pháp giúp tiêu thụ sản phẩm địa phương hiệu quả, tăng thu nhập, góp phần xây dựng nông thôn mới bền vững hơn. Tuy nhiên, thời gian qua, phần lớn đều quan tâm đến việc gắn sao cho sản phẩm mà quên mất sự cộng hưởng của sản phẩm OCOP và du lịch.

Đồng quan điểm, ông Trần Minh Lý, Giám đốc Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tỉnh Sóc Trăng cho rằng, thực tế dịch vụ du lịch thuộc Chương trình OCOP đã được một số địa phương quan tâm đưa vào khai thác với mô hình làng văn hóa du lịch, tuy nhiên định hướng phát triển chưa rõ ràng. “Sau hai năm thực hiện Chương trình OCOP, đến nay, tỉnh Sóc Trăng đã công nhận 99 sản phẩm OCOP. Trong đó, 24 sản phẩm đạt 4 sao và 75 sản phẩm đạt 3 sao, tỉnh đang đề nghị Trung ương xem xét công nhận 8 sản phẩm đạt 5 sao. Sóc Trăng có lợi thế khi có đến 3 dân tộc Kinh, Hoa, Khmer cùng sinh sống với nhiều giá trị văn hóa, làng nghề truyền thống có thể phát triển du lịch. Tuy nhiên, khi cần thực hiện các thủ tục để chuẩn hóa thành sản phẩm OCOP hay phát triển du lịch thì họ lúng túng”, ông Lý bộc bạch.

Là địa phương có nhiều sản phẩm được chứng nhận OCOP và tạo tiếng vang từ lâu như: Cá thát lát tẩm gia vị, trà mãng cầu, rượu Lão Tửu Út Tây, các sản phẩm từ khóm Cầu Đúc... Để những sản phẩm này thành thế mạnh cho phát triển du lịch trong tương lai, bà Võ Thị Phương Trang, đại diện cơ sở sản xuất rượu thủ công truyền thống Út Tây ở huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang, đề xuất: “Để phát triển sản phẩm OCOP kết hợp với du lịch cộng đồng của Hậu Giang thì nên xây dựng khu vườn sinh thái, trong đó có dưa lưới, chanh không hạt, khóm Cầu Đúc...; kết hợp xây dựng cửa hàng trưng bày và giới thiệu sản phẩm, nhà hàng phục vụ các món ăn từ nguyên liệu OCOP và xây dựng hệ thống khách sạn”.

Theo TS Ngô Thị Thu Trang, Phó giám đốc Trung tâm Phát triển nông thôn Saemaul Undong, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh: Để phát triển sản phẩm OCOP gắn với du lịch, ngoài công tác thông tin, tuyên truyền để các cấp, các ngành, người dân hiểu được mục đích, ý nghĩa tốt đẹp của OCOP thì phải có sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy, chính quyền các cấp, thể hiện bằng việc ban hành các nghị quyết, chỉ thị, chương trình hành động để chỉ đạo tổ chức thực hiện. Đồng thời phải có hệ thống tổ chức bộ máy đồng bộ để triển khai hoạt động của chương trình. Khuyến khích các doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác, người dân thay đổi tư duy, mạnh dạn đầu tư tạo dựng sản phẩm OCOP. “Việc lồng ghép xây dựng sản phẩm OCOP gắn với du lịch sẽ tận dụng được tối đa nguồn lực đầu tư. Từ đó giúp nâng cao giá trị sản phẩm OCOP, quảng bá hình ảnh du lịch địa phương, nâng cao thu nhập cho người dân, hướng tới phát triển du lịch và phát triển nông thôn bền vững, “một mũi tên trúng hai đích”, TS Thu Trang nhấn mạnh.

Bài và ảnh: THÚY AN