Hội nghị do Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam chủ trì với sự tham dự của Trưởng ADSOM+ các nước ASEAN và 8 nước đối tác đối thoại (Nga, Trung Quốc, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, New Zealand, Ấn Độ) cùng Phó tổng thư ký ASEAN Hoàng Anh Tuấn.
Cùng nhau vượt qua giai đoạn khó khăn
ADSOM+ ra đời vào năm 2010 nhằm triển khai các thỏa thuận và quyết định của Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN Mở rộng (ADMM+). Trong năm 2020, theo kế hoạch, ADSOM+ sẽ được tổ chức vào tháng 8 ngay sau Hội nghị Quan chức Quốc phòng cấp cao ASEAN (ADSOM) để chuẩn bị cho Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN (ADMM) và ADMM+. Tuy nhiên, giữa lúc xảy ra đại dịch, trên cơ sở tham vấn với các nước thành viên ADMM+, Bộ Quốc phòng Việt Nam-với tư cách là Chủ tịch ADMM và ADMM+ trong năm Chủ tịch ASEAN 2020-đã quyết định tổ chức thêm Hội nghị trực tuyến ADSOM+ để kịp thời trao đổi quan điểm giữa các nước về tình hình an ninh khu vực, thế giới trong bối cảnh dịch Covid-19 và kinh nghiệm của quân đội các nước trong ứng phó dịch bệnh cũng như thúc đẩy các công việc của ADMM+ trong năm 2020.
Phát biểu chào mừng hội nghị trực tuyến ADSOM+, Đại tướng Ngô Xuân Lịch nhấn mạnh, mặc dù có sự khác nhau về múi giờ nhưng sự tham gia đầy đủ của các nước tại các điểm cầu đã nói lên sự hợp tác, ủng hộ mạnh mẽ đối với Việt Nam trên cương vị Chủ tịch ASEAN 2020 cũng như đối với các cơ chế do ASEAN đóng vai trò trung tâm. Đại tướng Ngô Xuân Lịch nêu rõ đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, là thách thức an ninh phi truyền thống vô cùng lớn, ảnh hưởng tiêu cực đến mọi mặt đời sống xã hội trên toàn thế giới. Không một quốc gia nào có thể tự mình giải quyết được mà phải có sự chung tay của các quốc gia, trong đó phát huy vai trò các tổ chức, cơ chế hợp tác đa phương là hết sức cần thiết. Đại tướng Ngô Xuân Lịch chia sẻ với những khó khăn mà các nước thành viên ASEAN cũng như các nước đối tác đang gặp phải do tác động của đại dịch Covid-19. Đồng chí Bộ trưởng Bộ Quốc phòng tin tưởng với sự nỗ lực hợp tác, các nước sẽ cùng nhau vượt qua giai đoạn đầy khó khăn này và sớm đưa cuộc sống trở lại bình thường. “Những cách trở về địa lý trong bối cảnh đại dịch không ngăn được tiến trình hợp tác của chúng ta mà ngược lại càng thôi thúc chúng ta sáng tạo ra các hình thức, cách làm phù hợp”, Đại tướng Ngô Xuân Lịch khẳng định.
Theo Đại tướng Ngô Xuân Lịch, trên tinh thần “Gắn kết và Chủ động thích ứng” của Năm ASEAN 2020, thời gian qua, ASEAN và các đối tác luôn chủ động có những ứng phó phù hợp với thực tế, triển khai nhiều hoạt động trực tuyến hiệu quả. Đại tướng Ngô Xuân Lịch đánh giá cao nỗ lực của Quân y các nước ASEAN vừa qua đã tổ chức thành công diễn tập trực tuyến phòng, chống dịch Covid-19. Đây là việc làm thiết thực, góp phần hiện thực hóa kết quả Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN về ứng phó dịch Covid-19 và Tuyên bố chung của Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN về hợp tác quốc phòng trong ứng phó dịch bệnh.
Đại tướng Ngô Xuân Lịch cho rằng, hội nghị trực tuyến ADSOM+ sẽ giúp các nước có cái nhìn toàn diện ở khía cạnh quốc phòng-an ninh, góp phần củng cố lòng tin, đưa các nước xích lại gần nhau hơn, thúc đẩy hợp tác ứng phó với các thách thức chung, đồng thời làm tốt công tác chuẩn bị cho ADMM+ dự kiến được tổ chức vào tháng 10 tới tại Việt Nam. Đánh giá cao những cách làm sáng tạo, phù hợp với tình hình mới, mang lại hợp tác thực chất, hiệu quả giữa các nước ASEAN và các nước đối tác, Đại tướng Ngô Xuân Lịch khẳng định, trong Năm Chủ tịch ASEAN 2020, Bộ Quốc phòng Việt Nam hết sức chú trọng và dành ưu tiên cao cho việc duy trì đà hợp tác trong khuôn khổ ADMM+.
Về phần mình, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh bày tỏ tin tưởng rằng với nỗ lực riêng của từng nước cũng như sự hợp tác chung giữa các nước, đại dịch Covid-19 sẽ được đẩy lùi. Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh thông báo tới các nước đối tác của ASEAN về việc vào tháng 2 vừa qua, tại Hội nghị ADMM hẹp ở Hà Nội, Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN đã thông qua Tuyên bố chung về hợp tác quốc phòng trong ứng phó dịch bệnh, làm cơ sở để thúc đẩy và triển khai một loạt các hoạt động thực tiễn trên kênh quốc phòng ASEAN như Diễn tập trực tuyến Quân y ASEAN, Hội nghị trực tuyến mạng lưới các chuyên gia sinh học, hóa học và phóng xạ ASEAN. Trên cơ sở các hoạt động hợp tác này, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh nhấn mạnh, Bộ Quốc phòng Việt Nam mong muốn được mở rộng các hoạt động tương tự cùng các nước đối tác đối thoại của ASEAN.
Không quên các thách thức khác
Tại hội nghị, đại biểu nhiều nước đánh giá cao Bộ Quốc phòng Việt Nam đã nỗ lực duy trì tiến trình hợp tác trong khuôn khổ ADMM+ trong bối cảnh xảy ra đại dịch Covid-19 mà việc tổ chức hội nghị trực tuyến ADSOM+ là một ví dụ cụ thể. Các đại biểu nhấn mạnh, không một quốc gia nào có thể tự mình giải quyết được thách thức an ninh phi truyền thống vô cùng lớn như đại dịch Covid-19. Thực tế đó đòi hỏi sự hợp tác, phối hợp quốc tế trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Các đại biểu đánh giá cao vai trò của hợp tác quốc phòng trong ứng phó với đại dịch Covid-19 thời gian qua.
Khẳng định việc tăng cường nguồn lực và hợp tác để ứng phó đại dịch là cần thiết, song các đại biểu cho rằng, không thể vì dịch Covid-19 mà quên đi các thách thức an ninh khác, kể cả truyền thống và phi truyền thống, từ khủng bố, vấn đề hạt nhân, an ninh biển cho đến an ninh mạng, nạn buôn người... Một số ý kiến phát biểu tại hội nghị bày tỏ quan ngại rằng, trong khi các nước đang phải gồng mình chống dịch vẫn xuất hiện những hành động đơn phương ảnh hưởng đến môi trường an ninh và ổn định ở khu vực, đồng thời hoan nghênh Tuyên bố của Chủ tịch Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 36 vừa qua. Trong Tuyên bố, các lãnh đạo ASEAN đã khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì và thúc đẩy hòa bình, an ninh, ổn định, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, bảo đảm Biển Đông là một vùng biển hòa bình, ổn định và thịnh vượng; nhấn mạnh tầm quan trọng của thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), sớm xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu quả và thực chất, phù hợp với luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982).
Về vấn đề này, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh cũng nhấn mạnh những diễn biến ở Biển Đông thời gian vừa qua khiến người ta quan ngại và tại Hội nghị trực tuyến ADSOM hồi tháng 5 vừa qua, sự quan ngại ấy từng được thể hiện rõ. Đồng chí Thứ trưởng Bộ Quốc phòng cũng nêu rõ, ASEAN tôn trọng mối quan hệ giữa các nước lớn với nhau nếu như mối quan hệ ấy tuân thủ luật pháp quốc tế, tôn trọng các nước nhỏ ASEAN, đem lại hòa bình, ổn định cho khu vực. “Trong ADMM và ADMM+, chúng ta lấy ASEAN làm trung tâm. Vì vậy, mối quan tâm của ASEAN không phải là chiến lược của các nước lớn với nhau như thế nào mà là những việc ấy có ảnh hưởng tới lợi ích của các nước ASEAN hay không, có tạo ra xung đột trên Biển Đông hay không, có tuân thủ luật pháp quốc tế hay không, có đơn phương và sử dụng vũ lực hay không. ASEAN không đồng tình nếu những điều đó xảy ra. Trong tất cả các hội nghị của kênh quốc phòng, các nước thành viên ASEAN đều nêu ra những mối quan tâm này”, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh nêu rõ.
HOÀNG VŨ