Hơn 60 mùa xuân đã trôi qua từ khi ánh sáng của Đảng đến với người Hà Nhì, trên bầu trời lá Quốc kỳ đỏ thắm vẫn tung bay như minh chứng cho chủ quyền thiêng liêng và sự trường tồn của Đảng trong lòng đồng bào vùng ngã ba biên giới.

Bình minh cách mạng ở nơi mặt trời lặn sau cùng

Ở tuổi gần thất thập, ánh mắt già Pờ Dần Xinh ngân ngấn một dòng ký ức. Chỉ ít ngày nữa là đến lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, già làng đang sống lại những năm tháng đầy gian khổ mà cũng rực rỡ sắc đỏ của cách mạng. Những ngày mà đồng bào Hà Nhì từ cuộc sống tăm tối, lầm than  đã từng bước vươn lên dưới ánh sáng dẫn đường của Đảng và A tê Hồ (Bác Hồ), trở thành một trong những cộng đồng đi đầu nơi biên cương trong xây dựng nông thôn mới, bảo vệ vững chắc từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc.

Ngược dòng lịch sử, cách đây gần 70 năm, xã Sín Thầu (khi đó thuộc huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu cũ) là một vùng đất "sơn cùng thủy tận", xa xôi và biệt lập. Cuộc sống người Hà Nhì quanh năm khốn khó, mù chữ, kiệt quệ vì thuốc phiện và tín ngưỡng mông muội. Năm 1954, bộ đội ta giải phóng huyện Mường Tè, năm 1959 Đồn Công an vũ trang Leng Su Sìn (bây giờ là Đồn Biên phòng Leng Su Sìn) được thành lập. Năm 1959, Thượng sĩ công an vũ trang Trần Văn Thọ đi bộ hơn 400km từ thị xã Lai Châu lên Sín Thầu, anh đã mang ánh sáng cách mạng đến vùng đất này. Anh vận động người dân bỏ thuốc phiện, học chữ, trồng lúa nước, tiễu phỉ. “Cán bộ Thọ” đã giác ngộ, bồi dưỡng những thanh niên ưu tú nhất của người Hà Nhì, trong đó có chàng trai trẻ Pờ Pố Chừ - người sau này trở thành một trong những đảng viên đầu tiên, là "ngọn đuốc" thắp sáng lý tưởng cộng sản trên vùng rừng núi biên ải cực Tây.

Một buổi sáng tháng 5-1961, bên dòng suối Păng Pơi róc rách chảy ở ngã ba biên giới, chi bộ Đảng đầu tiên - Chi bộ Trung Thầu được thành lập với 5 đảng viên do đồng chí Trần Văn Thọ làm bí thư. Trong căn nhà gỗ đơn sơ giữa đại ngàn, lá cờ Đảng tung bay đón ánh mặt trời nơi tận cùng miền Tây Bắc Tổ quốc, thắp lên ngọn lửa cách mạng không bao giờ tắt. Mùa thu năm đó, Thiếu úy Trần Văn Thọ hy sinh vì bệnh sốt rét rừng ở tuổi 26 (năm 1967 anh được truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, liệt sĩ đầu tiên của Bộ đội Biên phòng). Anh Thọ hy sinh nhưng hạt giống cách mạng mà anh gieo đã bén rễ sâu vào lòng đất biên cương. Đồng chí Pờ Pố Chừ tiếp nối sự nghiệp cách mạng, trở thành Phó chủ tịch UBND xã Sín Thầu, người có công lớn trong việc gây dựng chính quyền cách mạng và hun đúc lý tưởng cộng sản cho chính dòng họ mình. Ông có 11 người con thì 7 người là đảng viên.

Một góc bản Tả Kố Khừ hôm nay. 

Trong chuyến thực tế lên Sín Thầu cuối năm 1964, nhà văn Trần Hữu Tòng kể lại: “Pờ Pố Chừ ngồi nhìn ra dòng Păng Pơi cuồn cuộn chảy không bao giờ hết. Giờ đây bụng anh càng thấu rõ thêm người của Đảng là như thế nào rồi. Anh đã hiểu vì sao cán bộ Thọ ở mãi tận bản Kinh xa xôi thế mà dám trèo nhiều dốc núi, lội nhiều con suối lên đây. Qua dốc Tà Tổng, cán bộ không sợ con hổ, qua thác Pa Tần không sợ con trăn, qua vùng Phù Phang không sợ con voi. Lòng cán bộ cứng hơn cây gỗ sến, cán bộ lên bản Hà Nhì chịu khổ với dân, làm việc tốt cho dân. Pờ Pố Chừ cũng đã hiểu vì sao người Kinh, người Thái, người Xá,... ở xa thế mà trước đây cũng thồ gạo, muối, vải... lên giúp người Hà Nhì. Rồi người cả nước ta xa nhau, không biết nhau mà vẫn một lòng với nhau đánh thằng Tây, thằng phỉ, thằng Mỹ... Tất cả những điều tốt đó là do Đảng, do A tê Hồ bày cho. Người của Đảng phải đi đầu, phải làm trước những việc đó, phải tốt”.

Một dòng họ, nhiều thế hệ, một lý tưởng

Đồng chí Pờ Pố Chừ mất năm 1988 sau hơn 25 năm tham gia giữ ngọn lửa cách mạng soi đường cho cộng đồng người Hà Nhì miền đất ngã ba biên giới Việt - Lào - Trung. Ông có 7 người con là Đảng viên đã tiếp tục giữ vững niềm tin cách mạng, một lòng son sắc cống hiến cho Đảng, cho nhân dân. Từ một đảng viên đầu tiên, dòng họ Pờ giờ đây có tới 4 thế hệ đảng viên, hơn 50 người đứng trong hàng ngũ của Đảng, trong đó gần 30 người là cán bộ công tác ở lực lượng vũ trang.

Người con trai cả của ông là Pờ Xì Tài sau này đã thay cha, nhiều năm là đảng viên, thủ lĩnh của đồng bào Hà Nhì vùng cực Tây Tổ quốc. Năm 1968 bộ đội ta cùng bộ đội Pa Thét Lào mở chiến dịch tiễu phỉ trên toàn tuyến biên giới Bắc Lào và vùng ngã ba biên giới Sín Thầu. Trong chiến dịch ấy, xã Sín Thầu đã cung cấp gần 2/3 số gạo phục vụ chiến đấu... Ban công an xã khi đó có 25 người, Pờ Xì Tài là trưởng ban. Chiến công tiễu phỉ của họ đã được Đảng, Nhà nước ghi nhận khi năm 1973 Ban công an xã Sín Thầu được nhận danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân đầu tiên của toàn vùng Tây Bắc. Suốt 16 năm là cán bộ công an huyện Mường Tè (cũ) biệt phái làm Bí thư Đảng ủy xã Sín Thầu, Pờ Xì Tài thực sự là lãnh đạo trụ cột, thủ lĩnh của cộng đồng người Hà Nhì ở vùng cực Tây, đưa cuộc sống đi lên từng ngày. Ông mất năm 2013 trong sự tiếc thương vô hạn của quân và dân Sín Thầu.

Ban công an xã Sín Thầu nhận danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân năm 1973, đồng chí Pờ Xí Tài mặc áo đen thứ 3 từ phải sang. Ảnh tư liệu

Người con thứ hai của cụ Pờ Pố Chừ là Pờ Gia Tự đi bộ đội bị thương trở về tham gia công tác chính quyền, từng làm Phó chánh án TAND huyện Mường Tè. Người con thứ ba là Pờ Á Sinh, nguyên Phó chủ tịch UBND xã Sín Thầu. Người con thứ tư là Pờ Diệp Sàng, nhiều năm là Tỉnh ủy viên, Bí thư Huyện ủy Mường Nhé, nguyên Phó trưởng ban Dân vận tỉnh Điện Biên. Người con thứ 5 là Pờ Dần Xinh, nguyên Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Sín Thầu gần 20 năm. Người con thứ 6 là Pờ Dần Sơn, từng là Phó trạm trưởng Trạm y tế xã Sín Thầu. Người con gái út thứ 7 là Pờ Mỳ Ly, Phó trưởng phòng Dân tộc huyện Mường Nhé (nay là xã Mường Nhé), mới đây sau khi có chủ trương giải thể đơn vị hành chính cấp huyện, bà đã chủ động xin nghỉ hưu ở tuổi 51, không đòi hỏi một điều kiện gì, chỉ với một lý do đơn giản là dành cơ hội cho người trẻ.

Nhiều năm qua, bất cứ ai đến Sín Thấu đều biết dòng họ Pờ - một dòng họ nhiều thế hệ đi theo lý tưởng của Đảng.

Cái chữ của A tê Hồ soi đường cho người Hà Nhì

Ngày nay sau khi thực hiện điều chỉnh chính quyền 2 cấp, xã Sín Thầu nhập cùng xã Sen Thượng và Leng Su Sìn, trở thành một xã có diện tích 51.000 héc-ta, dân số hơn 6.100 khẩu với 19 dân tộc anh em chung sống, trong đó người Hà Nhì chiếm 51%.

Già làng Pờ Diệp Sàng nhớ lại, ngày đó là một đảng viên, cụ Pờ Pố Chừ đã luôn nói rằng: “Các con phải học cái chữ của A tê Hồ, vì không có chữ thì như đi rừng không đuốc, không gậy”. Dù thời điểm ấy phải vượt rừng sáu ngày đi bộ để về huyện Mường Tè, ông vẫn quyết tâm cho các con đi học. Từ năm 1973... lần lượt các con Pờ Á Sinh, Pờ Dần Xinh, Pờ Diệp Sàng... nắm gạo muối vào túi, băng rừng về huyện Mường Tè tìm cái chữ. 

Già làng Pờ Dần Xinh kể, lứa học sinh đi học cùng ông khi đó có 37 người, nhưng nghỉ hè về họ bỏ hết, chỉ còn mình ở lại học. Những người đi học như ông còn bị dân bản chê cười là lười lao động, cần gì cái chữ mà vẫn cứ sống đó thôi... Năm 1983 Pờ Dần Xinh học xong lớp 12 và trở thành người đầu tiên ở cực Tây có trình độ học vấn cao như vậy. Cuối năm 1983, Pờ Dần Xinh về làm Bí thư Đoàn thanh niên kiêm Trưởng ban Lao động-Thương binh-Xã hội của xã Sín Thầu rồi chính ông đã khiến cả bản ngưỡng mộ khi một lần lao mình xuống suối Mo Phí cuộn lũ để cứu sống bé trai Lý Pó Lè. Hành động dũng cảm ấy đã làm lay động lòng dân và được Huyện ủy kết nạp Đảng ngay sau đó.

 Ông Pờ Dần Xinh nhiều năm làm lãnh đạo xã Sín Thầu, luôn là ngọn cờ đầu trong mọi hoạt động tại địa phương.

Ông Pờ Dần Xinh có gần 20 năm là Chủ tịch UBND rồi Bí thư Đảng ủy xã Sín Thầu, đã lãnh đạo bà con phát triển kinh tế, xóa bỏ tệ nạn và không ngừng học tập. Ông cũng là người đầu tiên có con trai tốt nghiệp đại học năm 2009, đó là Pờ Hùng Sang, nay là Phó chủ tịch HĐND xã Mường Nhé. Gia đình ông hiện có 4 bố con đều là đảng viên... Pờ Dần Xinh nghỉ hưu năm 2015 nhưng ông là một nghệ nhân Hà Nhì ưu tú, một già làng uy tín bậc nhất ở Sín Thầu.

Lòng người Hà Nhì như cây gỗ rừng một ruột với Đảng

Các già làng Hà Nhì vẫn nói với con cháu: “Ta có đi trong rừng đêm mới quý bó đuốc, có nằm trong hang đá lạnh mới quý bếp lửa, ta uống nước sông phải nhớ mạch suối nguồn. Bụng người Hà Nhì như cây gỗ rừng chỉ có một ruột, chỉ nghe lời Đảng, làm lợi cho dân”. Tư tưởng ấy không chỉ là lời răn dạy trong mỗi gia đình, mà là kim chỉ nam trong mọi hoạt động của cán bộ, đảng viên nơi đây.

Chính vì vậy sau gần 7 thập kỷ, từ ngày Anh hùng Trần Văn Thọ lên với bà con Hà Nhì rồi tổ chức gây dựng chi bộ đảng đầu tiên ấy, đến nay dòng họ Pờ đã có 4 thế hệ là đảng viên. Già làng Pờ Diệp Sàng có 44 năm tuổi Đảng và đồng chí Pờ Diệp Thăng là đảng viên thế hệ thứ 4 trẻ nhất 21 tuổi, đang là học viên chuyên ngành Xây dựng Đảng và chính quyền nhà nước tại Học viện Chính trị Công an nhân dân.

Các già làng, đảng viên Pờ Á Sinh, Pờ Diệp Sàng, Pờ Dần Xinh, Pờ Dần Sơn vẫn là điểm tựa quan trọng trong cộng đồng. Các già làng đang trao đổi công việc địa phương với cán bộ Đồn Biên phòng A Pa Chải. Ảnh: NGUYỄN TUẤN HUY

Những đảng viên tiêu biểu thế hệ thứ ba của dòng họ Pờ có thể đến Đại tá Pờ Chí Lình, nguyên Chính trị viên Ban CHQS huyện Mường Nhé; Pờ Chinh Phạ, Chủ tịch Ủy ban mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã Sín Thầu; Trung tá Pờ Pờ San, Phó trưởng công an xã Mường Nhé; Thượng tá Pờ Bạch Long, Trưởng phòng Quản lý xuất nhập cảnh Công an tỉnh Điện Biên; Pờ Diệu Ninh, Phó chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Điện Biên; Pờ Hùng Sang, Phó chủ tịch HĐND xã Mường Nhé; Pờ Mỳ Lế, Phó bí thư Thường trực Đảng ủy xã Sín Thầu; Trung tá Pờ Bạch Quân, Đồn trưởng Đồn Biên phòng Pa Thơm (Điện Biên); Thiếu tá Pờ Dần Xuân, Phó đội trưởng Phòng cảnh sát phòng cháy chữa cháy-cứu hộ cứu nạn Công an tỉnh Điện Biên; Thiếu tá Pờ Pù Dòng, Đội 2, Phòng Cảnh sát giao thông Công an tỉnh Điện Biên...

Phó chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Điện Biên, Pờ Diệu Ninh (ngoài cùng bên trái) cùng cán bộ Hội phụ nữ ôn lại truyền thống hào hùng của dân tộc tại Nghĩa trang Liệt sĩ Quốc gia A1. 

Phó chủ tịch HĐND xã Mường Nhé Pờ Hùng Sang cùng cán bộ xã hướng dẫn bà con làm thủ tục trung tâm hành chính tại xã. Ảnh: NGUYỄN TUẤN HUY
Phó bí thư Thường trực Đảng ủy xã Sín Thầu Pờ Mỳ Lế cùng đoàn dâng hương tại Đài tưởng niệm anh hùng liệt sĩ và Tượng đài Anh hùng Trần Văn Thọ. Ảnh: NGUYỄN TUẤN HUY
Trung úy Pờ Công Minh, Đội trưởng Vũ trang, Đồn Biên phòng Mường Nhé hướng dẫn bộ đội bảo quản vũ khí, trang bị.
Thiếu tá Pờ Pù Dòng, Đội 2 Phòng CSGT Công an tỉnh Điện Biên làm nhiệm vụ trên địa bàn xã Mường Nhé. Ảnh: NGUYỄN TUẤN HUY

Đồng chí Pờ Diệp Thăng (đảng viên thế hệ thứ 4 của dòng họ Pờ), học viên Học viện Chính trị Công an nhân dân đang tham gia tập luyện nhiệm vụ A80 tại Hà Nội. 

Con cháu các thế hệ dòng họ Pờ ở Sín Thầu nói riêng và cộng đồng người Hà Nhì vùng ngã ba biên giới nói chung vẫn truyền kể lời dạy của cha ông từ đời này sang đời khác. Trong buổi lễ kết nạp năm 1961, đảng viên Pờ Pố Chừ đã run run phát biểu: “Người Hà Nhì như con chim sa xuống vực, như người đi trong hang tối, đã có ánh sáng của Đảng, của A tê Hồ soi đường. Con suối Păng Pơi không bao giờ chảy ngược, như lòng người Hà Nhì không bao giờ quên Đảng, quên A tê Hồ…”. Hơn sáu thập kỷ đã qua, lời thề ấy vẫn còn vang vọng giữa đại ngàn, giữa những lớp đảng viên nối tiếp nhau trưởng thành, giữa những cán bộ tận tụy ngày đêm giữ ngọn đuốc của Đảng vẫn cháy rực rỡ không tắt, rọi soi núi rừng phên giậu biên cương.

Cho đến hôm nay và cả mai sau !!!

Các già làng họ Pờ đang ôn lại truyền thống cách mạng của dòng họ dưới chân Tượng đài Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Trần Văn Thọ. Ảnh: NGUYỄN TUẤN HUY

Ghi chép của HOÀNG LÊ ANH MINH

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng xem các tin, bài liên quan.