Người căn dặn cán bộ: "Các chú là đại đoàn trưởng, trung đoàn trưởng, hay tiểu đoàn trưởng, cũng chỉ là những người đặt kế hoạch và điều khiển đánh trận. Lúc ra trận, việc đặt mìn, phá lô cốt đều do tay anh em đội viên làm. Nếu anh em tư tưởng vững, chính trị vững, kỹ thuật khá, thân thể khỏe mạnh thì nhất định thắng. Trái lại, nếu anh em chính trị khá, nhưng quân sự kém, hoặc chính trị quân sự đều khá, nhưng thân thể yếu đuối thì cũng không thắng được. Vì vậy, cán bộ phải thương yêu săn sóc đội viên. Cán bộ phải chăm lo đội viên đủ ăn đủ mặc. Cán bộ có coi đội viên như chân như tay, đội viên mới coi cán bộ như đầu như óc".

Chủ tịch Hồ Chí Minh còn đặc biệt đề cao vai trò của đội ngũ chính trị viên trong xây dựng mối quan hệ, đoàn kết giữa cán bộ với chiến sĩ. Người nói: "Tư cách chính trị viên có ảnh hưởng rất quan trọng đến bộ đội. Người chính trị viên tốt, thì bộ đội ấy tốt. Người chính trị viên không làm tròn nhiệm vụ, thì bộ đội ấy không tốt… Đối với bộ đội, chính trị viên phải săn sóc luôn luôn đến sinh hoạt vật chất của họ: Ăn, mặc, ở, nghỉ, tập luyện, công tác, sức chiến đấu. Về mặt tinh thần, phải săn sóc để nâng cao kỷ luật, bài trừ hủ hóa, phát triển văn hóa và đường lối chính trị trong bộ đội… Đối với bộ đội, chính trị viên phải thân thiết như một người chị, công bình như một người anh, hiểu biết như một người bạn".

Những lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh thể hiện sự quan tâm sâu sắc của vị lãnh tụ tối cao của dân tộc đối với quân đội, nhất là quan hệ đoàn kết cán-binh. Đó cũng là sự khác biệt giữa quân đội cách mạng với quân đội tư sản, là một trong những mối quan hệ rất cơ bản của Quân đội ta, một thuộc tính bản chất của quân đội cách mạng do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo. Mối quan hệ đó dựa trên sự thống nhất lợi ích của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và của dân tộc, vì mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.

Trong quân đội tư sản, quan hệ cán-binh dựa trên sự phân biệt đẳng cấp, phân biệt đối xử với từng loại sĩ quan, binh sĩ, nếu vi phạm, người lính sẽ bị xử phạt nghiêm khắc, thậm chí là tàn nhẫn, vô cảm. Quân đội ta là quân đội của nhân dân, từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu, được Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh tổ chức, lãnh đạo, giáo dục và rèn luyện, mang bản chất của giai cấp công nhân và quân đội cách mạng, không có sự phân biệt đối xử giữa cán bộ và chiến sĩ. Theo đó, mọi cán bộ, sĩ quan phải luôn tôn trọng nhân cách, nhân phẩm, danh dự, uy tín của chiến sĩ, bảo đảm sự bình đẳng về chính trị trước pháp luật, kỷ luật quân sự; trong khi người chiến sĩ phải luôn phục tùng mệnh lệnh, chỉ thị của cán bộ, tôn trọng, tin tưởng cán bộ.

Đoàn kết cán-binh được hình thành và phát triển trong quá trình xây dựng, chiến đấu, trưởng thành của Quân đội ta, là sợi chỉ đỏ xuyên suốt, vừa là thuộc tính bản chất của một quân đội cách mạng, vừa là một trong những cơ sở tạo nên sức mạnh, vượt qua mọi khó khăn, thử thách, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ. Đoàn kết cán-binh được xây dựng trên cơ sở tình thương yêu đồng chí, đồng đội, được tôi luyện, thiết lập vững chắc qua hai cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, trở thành bản chất, truyền thống tốt đẹp của Bộ đội Cụ Hồ-biểu tượng cao đẹp của người quân nhân cách mạng.

Đoàn kết cán-binh được coi là một nét đẹp văn hóa của Bộ đội Cụ Hồ, là nếp sống kỷ luật, dân chủ, kỷ cương, là tình đồng đội, đồng chí cao cả. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi đoàn kết là “điểm Mẹ”, nếu thực hiện tốt thì “đẻ ra con cháu đều tốt”. Người yêu cầu mỗi cán bộ, chiến sĩ phải luôn biết đồng cam cộng khổ, đoàn kết, thương yêu lẫn nhau, cán bộ phải “coi đội viên như chân như tay”, chiến sĩ phải “coi cán bộ như đầu, như óc”, sướng khổ có nhau, đói rét cùng nhau. Người yêu cầu chiến sĩ, trong thời chiến cũng như thời bình, mệnh lệnh cấp trên đưa xuống thì phải tuyệt đối phục tùng và thi hành triệt để; khi tiếp xúc với dân thì phải nghiêm ngặt giữ gìn kỷ luật quần chúng; phải khiêm tốn giản dị, có tinh thần chịu đựng gian khổ, khắc phục khó khăn.

Bản chất mối quan hệ đoàn kết cán-binh là bình đẳng về chính trị giữa cán bộ và chiến sĩ, được tôn trọng nhân cách, nhân phẩm, danh dự, quyền làm chủ của công dân, quyền lợi và nghĩa vụ quân nhân. Tuy nhiên, đội ngũ cán bộ có vai trò quyết định về chất lượng của mối quan hệ đoàn kết cán-binh. Vì vậy, để củng cố mối quan hệ đoàn kết cán-binh, đội ngũ cán bộ phải thực sự tôn trọng nhân cách, nhân phẩm, danh dự của chiến sĩ, thương yêu chiến sĩ, không được xem thường chiến sĩ, quan liêu, quân phiệt với chiến sĩ.

Đoàn kết cán-binh không đơn thuần là mối quan hệ giữa cấp trên với cấp dưới, giữa chỉ huy và phục tùng, mà còn là mối quan hệ của tình đồng chí, đồng đội, tình cảm anh em giữa các thế hệ quân nhân, là mối quan hệ giữa các công dân cùng thực hiện nhiệm vụ trong quân đội; là mối quan hệ tình cảm anh em giữa các thế hệ quân nhân, tình cảm của khát vọng bảo vệ độc lập chủ quyền dân tộc, tự do hạnh phúc của nhân dân, của đất nước. Những mối quan hệ đó đan xen nhau, tác động, thúc đẩy lẫn nhau, tạo nên mối quan hệ đoàn kết cán-binh gắn bó keo sơn.

Đoàn kết cán-binh cũng không phải tự nhiên mà có, mà nó là kết quả của một quá trình lâu dài, thường xuyên được chăm lo, củng cố. Đó cũng là một quá trình luôn vận động, biến đổi và phát triển phù hợp với đặc điểm tình hình, yêu cầu nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ xây dựng và chiến đấu của quân đội trong từng thời kỳ. Việc củng cố mối quan hệ đoàn kết cán-binh là một đòi hỏi khách quan trong quá trình xây dựng và chiến đấu của quân đội.

Trong suốt chiều dài lịch sử xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Quân đội nhân dân Việt Nam, tư tưởng Hồ Chí Minh về đoàn kết cán-binh luôn được các thế hệ cán bộ lãnh đạo, chỉ huy quân đội học tập, quán triệt, vận dụng trong thực tiễn tạo nên truyền thống đoàn kết, gắn bó keo sơn giữa cán bộ với chiến sĩ 75 năm qua. Mối quan hệ đoàn kết cán-binh được quy định trong hệ thống điều lệnh, điều lệ, kỷ luật của quân đội, các quy chế, quy định của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị, được cấp ủy, tổ chức đảng, chỉ huy các cấp quán triệt, cụ thể hóa thành các quy định, hướng dẫn và tổ chức thực hiện trong thực tế.

Hiện nay, trước yêu cầu mới của nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, yêu cầu xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, trong đó một số đơn vị, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại; trước những diễn biến phức tạp, khó lường của tình hình an ninh thế giới, khu vực và trong nước, nhất là những tác động tiêu cực của nền kinh tế thị trường, âm mưu "diễn biến hòa bình" của các thế lực thù địch, hòng chia rẽ Đảng với quân đội, quân đội với nhân dân… đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chỉ huy các cấp trong quân đội cần tiếp tục quan tâm hơn nữa đến việc củng cố mối quan hệ đoàn kết cán-binh, góp phần xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, sẵn sàng nhận và hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao. Lãnh đạo, chỉ huy các cấp trong quân đội phải luôn là hạt nhân đoàn kết, thống nhất; kiên quyết chống biểu hiện xa rời cấp dưới, quan liêu, hách dịch, vô cảm… thật sự làm cho cấp dưới kính trọng, tin tưởng, học tập và noi theo, góp phần giữ gìn và phát huy phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ, một nét đẹp văn hóa độc đáo, đặc sắc của Quân đội nhân dân Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh.

Đại tá VŨ VĂN KHANH