Đó là các chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực ướp bảo quản được Chính phủ Liên Xô cử sang giúp Việt Nam giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trải qua hơn 50 năm hợp tác nghiên cứu khoa học - thực hành, các chuyên gia của Trung tâm đã có những đóng góp vô cùng to lớn, được Đảng và Nhà nước Việt Nam ghi nhận và trao tặng nhiều Huân, Huy chương cao quý. Trong thành tích đó có sự đóng góp không nhỏ của các nữ chuyên gia - các nhà khoa học dày dạn kinh nghiệm. Tiêu biểu là các chuyên gia Dubinskaia Valentina Alekseevna, Belousova Margarita Iakolevna và Volodina Tachiana Vladimirovna.
Từ năm 1996, thực hiện Thỏa thuận hợp tác về kỹ thuật - y tế giữa Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh với Viện Nghiên cứu khoa học dược liệu và tinh dầu Liên bang Nga, các nữ chuyên gia của Trung tâm Nghiên cứu y sinh bắt đầu sang Việt Nam để giảng bài về công nghệ ướp bảo quản thi thể phục vụ thăm viếng cho cán bộ y tế của Viện 69 thuộc Bộ tư lệnh Bảo vệ Lăng.
    |
 |
|
Tiến sĩ Dubinskaia Valentina Alekseevna (người ngồi thứ hai từ phải sang) làm việc với các cán bộ Viện 69, Bộ tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh năm 1996. Ảnh tư liệu. |
Nhóm nữ chuyên gia đầu tiên được cử sang Việt Nam công tác có chuyên gia Dubinskaia Valentina Alekseevna, Tiến sĩ sinh hóa. Cho đến nay, bà đã 5 lần sang Việt Nam, trực tiếp cùng các cán bộ y tế Việt Nam thực hiện 2 đề tài hợp tác nghiên cứu quan trọng. Thoạt mới tiếp xúc, bà đã tạo ấn tượng về một phụ nữ trí thức Nga đôn hậu, gần gũi, nhẹ nhàng. Khi thực hành trong phòng thí nghiệm, lúc lên lớp giảng bài hay trong công việc, bà luôn lắng nghe và nhiệt tình giải đáp thắc mắc của các cán bộ Việt Nam, mặc dù trong giao tiếp đôi lúc gặp khó khăn do không cùng ngôn ngữ. Những lúc công việc đòi hỏi nhiều thời gian và công sức, bà tận tình động viên cán bộ Việt Nam như người thân trong gia đình.
Chúng tôi đặc biệt ấn tượng khi làm nhiệm vụ phiên dịch cho bà, được thấy bà nhiệt tình hướng dẫn các bác sĩ Việt Nam trong thí nghiệm, thực hiện các thao tác chuyên môn từ cơ bản đến phức tạp một cách khoa học và tỉ mỉ. Với sự am hiểu sâu rộng, bà còn giúp các cán bộ phiên dịch Việt Nam học thêm các thuật ngữ chuyên ngành y, bảo đảm các bản dịch sát đúng với công việc. Các cán bộ Việt Nam được làm việc cùng bà luôn tôn trọng và quý mến, dành cho bà những tình cảm đặc biệt. Nay đã ở tuổi ngoài 70, bà vẫn nhiệt tình, say mê tham gia các đề tài nghiên cứu và mong muốn tiếp tục được truyền thụ những kinh nghiệm đã tích lũy cho cán bộ y tế Việt Nam.
Chuyên gia Belousova Margarita Iakolevna và Volodina Tachiana Vladimirovna là các tiến sĩ chuyên ngành hóa phân tích và sinh hóa, làm việc lâu năm tại Trung tâm Nghiên cứu y sinh Matxcơva. Nhiệm vụ pha chế dung dịch đặc biệt có ý nghĩa hết sức quan trọng trong bảo quản thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh và cần được sự phối hợp giúp đỡ của Trung tâm Nghiên cứu y sinh Matxcơva. Hai chuyên gia đã được Trung tâm Nghiên cứu y sinh Matxcơva tin tưởng cử sang giúp Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh thực hiện nhiệm vụ đó. Tại Viện 69, bên cạnh việc thực hiện các nội dung chuyên môn theo thỏa thuận hợp tác, hai bà đã tham gia tư vấn xây dựng khu pha chế dung dịch đặc biệt, đầu tư trang thiết bị phòng thí nghiệm phù hợp và hiện đại, bảo đảm công việc pha chế, phân tích, kiểm tra chất lượng dung dịch đáp ứng đầy đủ các yêu cầu hết sức khắt khe, cần thiết, sử dụng an toàn tuyệt đối cho công tác ướp bảo quản thi hài. Các chuyên gia và cán bộ y tế Việt Nam đã nhanh chóng tìm được tiếng nói chung trong công việc, cùng miệt mài làm việc, đôi khi quên cả giờ ăn, giờ nghỉ để hoàn thành các thí nghiệm phân tích.
Tiến sĩ Belousova Margarita Iakolevna sang Việt Nam công tác lần đầu vào năm 1999, khi bà đã gần 60 tuổi. Tác phong nhanh nhẹn, gần gũi, bà vui vẻ hướng dẫn cán bộ Việt Nam thực hiện từ những thao tác nhỏ nhất trong hóa phân tích đến sắp xếp, bố trí các thiết bị, hóa chất thí nghiệm một cách khoa học. Công việc đã gắn bó bà với Việt Nam. Một lần trong chuyến công tác, bà bị ngã và rạn xương tay. Bà đã được các y sĩ, bác sĩ Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 kịp thời cứu chữa chu đáo. Mỗi lần nhớ lại, bà rất xúc động, luôn bày tỏ sự yêu mến, biết ơn đối với Việt Nam. Trong căn hộ bà ở tại Matxcơva, bà đã dành hẳn một góc để lưu giữ và trưng bày những đồ lưu niệm của Việt Nam. Ở vị trí trang trọng là tấm Huân chương Lao động hạng Ba mà bà được Chủ tịch nước Việt Nam trao tặng.
Chuyên gia Volodina Tachiana Vladimirovna đã nhiều năm gắn bó với hợp tác nghiên cứu và đào tạo cán bộ cho Viện 69, đặc biệt với nhiệm vụ pha chế dung dịch ướp tại Việt Nam. Việc pha chế thành công dung dịch ướp tại Việt Nam đặt ra những vấn đề cần nghiên cứu sâu hơn các đặc tính của dung dịch để bảo đảm giữ gìn lâu dài các đối tượng sinh học. Tiến sĩ Volodina Tachiana và Tiến sĩ Dubinskaia Valentina tiếp tục được cử tham gia hợp tác thực hiện đề tài nghiên cứu và đã thành công. Kết quả đề tài đã được đánh giá cao. Năm 2019, do có những thành tích xuất sắc trong hợp tác nghiên cứu, đào tạo cán bộ y tế Việt Nam, hai chuyên gia đã được Nhà nước Việt Nam trao tặng Huân chương Lao động.
Không chỉ trong công việc ở Việt Nam, mà tại Matxcơva, Liên bang Nga, các nữ chuyên gia cũng luôn thể hiện sự quan tâm ân cần, chu đáo với các đoàn cán bộ Việt Nam sang học tập, nghiên cứu. Họ vừa là những người thầy trách nhiệm, vừa như người mẹ, người chị tận tâm giúp các cán bộ Việt Nam yên tâm công tác, hoàn thành nhiệm vụ. Các chuyên gia thường dành những ngày nghỉ cuối tuần dẫn các cán bộ Việt Nam tham quan thành phố, bảo tàng, nhà lưu niệm, công viên… giới thiệu về nước Nga, văn hóa Nga, kiến trúc kỳ vĩ, thiên nhiên Nga tươi đẹp. Tình cảm giữa các chuyên gia Nga và Việt Nam càng thêm gắn bó. Hàng năm, mỗi dịp Trung tâm Nghiên cứu y sinh Matxcơva kỷ niệm Ngày Chiến thắng phát xít 9-5, các chuyên gia Nga đều nhắc đến Chiến thắng Điện Biên Phủ của Việt Nam. Trong không khí vui vẻ mọi người cùng nhau hát những bài ca chiến thắng. Các chuyên gia Nga đặc biệt thích bài hát Việt Nam “Như có Bác trong ngày đại thắng”, tất cả cùng hát vang lời ca “Việt Nam, Hồ Chí Minh”.
Trong dịp Tổng kết 50 năm công tác y tế giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh (1969 - 2019), Hội đồng Khoa học y tế Việt - Nga đã đánh giá cao kết quả hợp tác khoa học - thực hành giữa Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh với Trung tâm Nghiên cứu y sinh Matxcơva. Chúng tôi, các cán bộ Việt Nam, luôn trân trọng tình hữu nghị, tình cảm chân thành và công lao to lớn của các chuyên gia Liên bang Nga đối với nhiệm vụ giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh.
BÙI THỊ THU NGA, Bộ tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh