Đó là một cách hiểu đơn giản mà chưa thấy hết vị trí, vai trò và sự tác động to lớn của công tác quy hoạch đối với việc phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH) của đất nước nói chung, từng lĩnh vực cụ thể nói riêng. Quy hoạch tốt và thực hiện đúng quy hoạch, không những bảo đảm tính khoa học, mà còn tạo ra sự phát triển bền vững thúc đẩy đất nước phát triển. Đó cũng chính là vấn đề gốc, vấn đề căn bản góp phần hạn chế sự tùy tiện trong quản lý, điều hành, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ phát triển KT-XH của đội ngũ cán bộ các cấp; tránh được sự chồng chéo. Cần phải xem quy hoạch là một trong những văn bản pháp lý cao nhất trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành nhiệm vụ của mỗi cấp ủy, chính quyền, nhất là người đứng đầu các cơ quan, đơn vị, địa phương.
Đề cập đến việc thực hiện quy hoạch, tại Kỳ họp thứ hai, Quốc hội khóa XIV, khi thảo luận về dự thảo Luật Quy hoạch, nhiều đại biểu khẳng định: Nhiều khi lãng phí trong quy hoạch còn lớn hơn, nguy hại hơn tình trạng tham ô, tham nhũng ở các lĩnh vực khác. Vậy mà một thực tế, việc gây ra sự lãng phí trong quy hoạch chưa được xem xét một cách đầy đủ, nghiêm túc. Tham nhũng trong quy hoạch được biểu hiện rõ nét nhất là sự tùy tiện thay đổi quy hoạch. Quy hoạch tuy đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt, nhưng vì những tính toán cá nhân, “lợi ích nhóm” những người có chức quyền sẵn sàng điều chỉnh với việc viện dẫn rất nhiều lý do. Đành rằng, trên thực tế, không thể thực hiện một cách máy móc là quy hoạch đã được phê duyệt thì trở nên bất biến, nhưng việc tùy tiện thay đổi thì cần được xem xét, xử lý thích đáng, kịp thời.
Một trong những nguyên nhân dẫn đến sự lợi dụng để “điều chỉnh” quy hoạch chính là chất lượng, tính ổn định và việc tuân thủ quy hoạch. Do vậy, các cơ quan được giao nhiệm vụ khảo sát, tiến hành lập quy hoạch cần có sự tính toán và nghiên cứu kỹ lưỡng, nhất là thời gian được xác định cụ thể cho từng loại quy hoạch tùy theo mức độ, cấp độ. Quy hoạch quá ngắn cũng sẽ ảnh hưởng đến việc tổ chức thực hiện; hoặc tiến độ lập quy hoạch quá chậm, thậm chí, có những quy hoạch khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt thì đã “tiêu tốn” khoảng 1/3 thời gian, có khi còn trở nên lạc hậu. Đây cũng chính là những nguyên nhân dẫn đến tình trạng quy hoạch treo, không được thực hiện và nhiều công trình thực hiện dở dang phải tạm dừng đợi điều chỉnh quy hoạch hoặc nếu cứ triển khai thì rơi vào tình trạng không theo quy hoạch, gây lãng phí lớn cho xã hội.
Như vậy, có rất nhiều vấn đề liên quan đến công tác lập quy hoạch, thẩm định quy hoạch và tổ chức thực hiện quy hoạch. Quy hoạch được hiểu một cách đơn giản nhất đó chính là kế hoạch để tổ chức thực hiện một nhiệm vụ, một lĩnh vực, một vấn đề cụ thể trong công tác quản lý, điều hành, triển khai thực hiện của cấp ủy, chính quyền các cấp. Đặc biệt, khi lập các quy hoạch cụ thể, chi tiết, nhất thiết phải căn cứ vào quy hoạch chung, quy hoạch tổng thể. Phá vỡ quy hoạch hoặc thường xuyên điều chỉnh quy hoạch không chỉ gây ra sự lãnh phí về nhiều mặt, mà còn là kẽ hở để một số cán bộ thoái hóa, biến chất lợi dụng trục lợi cá nhân, hình thành nên “nhóm lợi ích”. Thay đổi quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch nếu không có những lý do chính đáng, không đặt lợi ích của nhân dân, của đất nước lên trên, chính là những biểu hiện của sự tham nhũng, gây thất thoát, lãng phí cho xã hội, cho đất nước.
Nước ta đang trong giai đoạn phát triển và hòa nhập sâu rộng với thế giới, bởi vậy việc lập quy hoạch, tổ chức thực hiện quy hoạch cần được xác định là nhiệm vụ chính trị hàng đầu. Quy hoạch tốt không chỉ là cơ hội để thu hút đầu tư, mà còn phát huy được tiềm năng, thế mạnh của từng vùng, từng lĩnh vực, của cả đất nước vì sự phát triển chung và bền vững.
LÊ LONG KHÁNH