Vì thế, xây dựng các học viện, nhà trường quân đội phát triển theo định hướng “Nhà trường thông minh" (NTTM), tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư là một chủ trương đúng đắn và cần thiết, góp phần đào tạo được đội ngũ cán bộ, nhân viên có đủ năng lực, trình độ đáp ứng tiến trình hiện đại hóa quân đội.
Theo nghiên cứu của đội ngũ làm công tác khoa học quân sự ở một số học viện, trường trong quân đội, NTTM được cấu thành bởi nhiều thành tố, trong đó có 6 thành tố chính, gồm: Sư phạm thông minh; giảng dạy thông minh; trung tâm học liệu/thư viện thông minh; công nghệ thông minh; e-Learning thông minh; khuôn viên thông minh. Có thể nhận thấy, “hiện diện” trong tất cả những thành tố trên đều có “bóng dáng” của công nghệ thông tin (CNTT). Ngoài ra, để nghiên cứu, xây dựng và làm giàu những thành tố trên, đòi hỏi phải có trình độ nhất định về ngoại ngữ. Như vậy, CNTT và ngoại ngữ là những nội dung cần thiết cho cả việc xây dựng cũng như khai thác, vận hành NTTM.
Những năm gần đây, được sự quan tâm, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng (QUTƯ, BQP), công tác đào tạo CNTT, ngoại ngữ đã được các học viện, trường quân đội chú trọng. Tuy nhiên, theo đánh giá mới nhất từ Cục Nhà trường (Bộ Tổng Tham mưu), trong năm học 2019-2020, việc ứng dụng CNTT trong công tác quản lý, điều hành giáo dục-đào tạo (GD-ĐT) cũng như trình độ ngoại ngữ, CNTT của đội ngũ nhà giáo ở một số học viện, nhà trường còn có những hạn chế nhất định.
Xây dựng các học viện, nhà trường quân đội trở thành NTTM là một quá trình triển khai quyết liệt, toàn diện, đồng bộ nhiều giải pháp quan trọng, song trước hết cần sự chuyển động tích cực trong tư duy của cả hệ thống làm công tác GD-ĐT, mà quan trọng và trước tiên là từ đội ngũ cán bộ chủ trì ở từng học viện, nhà trường, cơ quan, đơn vị; phải thực sự thấy được tính cấp thiết, tầm quan trọng của việc xây dựng NTTM, từ đó làm tốt công tác giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ, giảng viên, học viên về vai trò, mục tiêu, yêu cầu, nội dung nhiệm vụ xây dựng NTTM. Tiếp đó, cần phải có biện pháp đúng, trúng, hiệu quả; trước hết cần sự nêu gương, đi đầu của đội ngũ cán bộ chủ trì trong tự học tập, nghiên cứu, bồi dưỡng để nâng cao trình độ mọi mặt, chú trọng trình độ CNTT và ngoại ngữ, hướng tới đạt chuẩn quốc tế.
Cùng với đầu tư nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, phương pháp, tác phong của đội ngũ giảng viên và cán bộ làm công tác quản lý giáo dục, các học viện, trường tham gia xây dựng theo hướng NTTM cần đẩy mạnh đầu tư cơ sở hạ tầng, nhằm hiện đại hóa trang, thiết bị dạy học và quản lý đào tạo, như: Hệ thống quản lý điều hành; các trung tâm mô phỏng huấn luyện, đào tạo; hệ thống giảng đường, thư viện, phòng thí nghiệm; dữ liệu thông tin, tài liệu... Đặc biệt, phải đẩy mạnh ứng dụng CNTT, qua đó biến CNTT thành công cụ, vừa là “sợi dây” kết nối chặt chẽ giữa các bộ phận, quy trình GD-ĐT; dùng CNTT giúp người học thay vì chỉ có thể học tại lớp, nay có thể học mọi lúc, mọi nơi, trên mọi thiết bị... Mặt khác, nhà trường vẫn là nơi tồn tại mối quan hệ giữa người dạy và người học, nên để tăng tính hiệu quả của quá trình GD-ĐT, NTTM phải quyết liệt đổi mới phương pháp dạy-học, lấy người học là trung tâm; tăng cường độ, thời gian tương tác giữa người dạy và người học...
Một năm học mới đã bắt đầu. Cùng với nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác GD-ĐT thì việc tiếp tục thực hiện lộ trình xây dựng theo hướng “NTTM, tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” vừa là yêu cầu, vừa là mục tiêu của các học viện, nhà trường trong quân đội. Lộ trình ấy ngắn hay dài tùy thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó quyết tâm chính trị, tư duy và hành động cụ thể luôn giữ vai trò quan trọng.
PHẠM HOÀNG HÀ