Trong cuộc họp về CPH doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) gần đây, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ đã dẫn chứng về bài học của Sabeco để nhấn mạnh giá trị của việc CPH gắn với niêm yết trên thị trường chứng khoán, công khai, minh bạch thông tin, để thị trường định giá cổ phiếu. Cụ thể, tổng giá trị của Sabeco khi CPH chỉ chưa đầy 3 tỷ USD, nhưng chỉ sau một năm lên sàn chứng khoán, thoái 53,59% vốn Nhà nước đã giúp thu về cho ngân sách 4,8 tỷ USD, nếu bán hết có thể thu được gần 10 tỷ USD. Đây là hình mẫu về hiệu quả của sự minh bạch trong thoái vốn.

Minh bạch thông tin được xem là giải pháp quan trọng đẩy nhanh cổ phần hóa. Ảnh: anninhthudo.vn 

Hiệu quả của việc minh bạch thông tin doanh nghiệp rõ ràng như vậy, nhưng hiện nay việc minh bạch thông tin vẫn là điểm yếu của các doanh nghiệp Việt Nam. Ngay cả cơ quan quản lý Nhà nước không phải lúc nào cũng nắm vững được hoạt động của DNNN. Đó là bởi doanh nghiệp không chịu công bố thông tin. Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, năm 2017 chỉ có 265/622 DNNN (chiếm 42,6%) công bố thông tin theo quy định. Nhiều doanh nghiệp đã CPH nhưng vẫn chần chừ không chịu niêm yết trên thị trường chứng khoán, một trong những lý do chính là bởi khi niêm yết phải minh bạch thông tin. Cũng vì tù mù về thông tin nên một số doanh nghiệp tổ chức bán đi, bán lại cổ phần mãi không được.

Mối liên hệ giữa thông tin-quản trị-giá trị doanh nghiệp là vô cùng chặt chẽ. Với một doanh nghiệp không công bố, hoặc công bố thông tin không đầy đủ theo quy định thì sẽ bị đặt ra những câu hỏi như: Tại sao không công bố? Có gì muốn che giấu?... Dư luận sẽ nghi ngại doanh nghiệp đó có thể đang "ủ bệnh" và việc đầu tư vào những “món hàng” như thế bị coi là rủi ro.

Vì vậy, việc CPH gắn với niêm yết trên sàn chứng khoán phải là yêu cầu quyết liệt trong thời gian tới. Lãnh đạo các doanh nghiệp có biểu hiện chây ỳ, đã đủ điều kiện nhưng không chịu niêm yết cần phải bị xử lý trách nhiệm. Vấn đề liên quan đến tài sản doanh nghiệp như đất đai, vốn, nợ... phải được làm rõ. Đặc biệt, vấn đề đất đai thuộc quản lý của doanh nghiệp vốn có nhiều lùm xùm, nhiều kẽ hở trong thời gian vừa qua phải được kiểm soát chặt chẽ; phải công khai, minh bạch. Việc kiểm toán trước CPH phải được thực hiện nghiêm túc. Theo quy định hiện nay, những doanh nghiệp có quy mô vốn Nhà nước từ 1.800 tỷ đồng trở lên bắt buộc phải kiểm toán trước khi tiến hành CPH. Tuy nhiên, với những doanh nghiệp có quy mô vốn nhỏ hơn, nếu thấy cần thiết, vẫn nên tiến hành kiểm toán thẩm định giá.

CPH chỉ là phương tiện, cách thức để hướng tới cái đích cuối cùng là nâng cao năng lực quản trị và hiệu quả đóng góp của các DNNN. Muốn vậy, sau khi CPH doanh nghiệp cần phải thay đổi về chất trong hoạt động, mà trong đó việc minh bạch thông tin chính là một trong những mấu chốt của vấn đề.

HỒ QUANG PHƯƠNG