Tuy nhiên, giá trị tuyệt đối của lương hưu lại thấp, phổ biến ở mức 3-4 triệu đồng/tháng, hiện có tới trên 3.200 người có mức lương dưới 1,3 triệu/người/tháng. Mức lương trên là quá thấp so với nhu cầu cuộc sống và giá cả thị trường hiện nay khiến đời sống phần đông người nghỉ hưu gặp nhiều khó khăn, chật vật. Cách đây ít lâu, dư luận từng ồn ào, thậm chí bức xúc về chuyện người có mức lương hưu cao nhất là 100 triệu đồng trong khi một cô giáo ở Hà Tĩnh có mức lương 1,3 triệu đồng/tháng sau 37 năm công tác.

Ảnh minh họa / qdnd.vn

Thế nhưng, theo các chuyên gia lao động-việc làm, thực tế trên phản ánh đúng nguyên tắc đóng BHXH: Đóng nhiều hưởng lương nhiều, đóng ít hưởng lương ít. Nhiều NLĐ dù có thâm niên công tác dài nhưng mức đóng ít nên lương hưu thấp. Không có gì tiêu cực, khuất tất ở đây.

Song nhìn nhận một cách công bằng, dù có nhiều lý do khách quan, nhưng thực trạng để người nghỉ hưu không đủ sống bằng lương hưu là nghịch lý khó có thể chấp nhận. Rất cần sớm có giải pháp tháo gỡ bất cập để tăng lương cho người nghỉ hưu. Đó là mong mỏi chính đáng của NLĐ, là đòi hỏi bức thiết của cuộc sống.

Nguyên nhân lương hưu thấp ngoài những áp lực của cơ cấu dân số, của chính sách nộp BHXH và đặc thù tiền lương cơ sở khác nhau của các bộ phận xã hội còn có nguyên nhân do thiếu những chiến lược, giải pháp tổng thể để cân bằng các nguồn lực xã hội, tìm ra giải pháp tối ưu cho những nhóm yếu thế hơn của xã hội.

Nghị quyết Đại hội XII của Đảng xác định: “Tạo cơ hội để mọi người có việc làm và cải thiện thu nhập. Bảo đảm tiền lương, thu nhập công bằng, đủ điều kiện sống và tái sản xuất sức lao động”. Một trong những tư duy mới của Đại hội XII về vấn đề an sinh xã hội là phải tiếp tục hoàn thiện chính sách an sinh xã hội phù hợp với quá trình phát triển kinh tế-xã hội; mở rộng đối tượng và nâng cao hiệu quả của hệ thống an sinh xã hội tới mọi người dân, hướng tới mục tiêu thực hiện an sinh xã hội toàn dân...

Theo tinh thần đó thì để giúp người nghỉ hưu được tăng lương, cần sớm rà soát và có chính sách phù hợp hơn nữa trong giải quyết mối quan hệ nộp BHXH và tiền lương. Đồng thời, phấn đấu thực hiện cho được mục tiêu của ngành bảo hiểm là đến 2020, 50% lực lượng lao động tham gia BHXH và dự kiến đến 2030, tất cả người cao tuổi từ 75 tuổi trở lên không có lương hưu và các trợ cấp của Nhà nước được hưởng trợ cấp xã hội.

Chính phủ cần cải cách chính sách tiền lương và có hệ thống BHXH đa tầng, có sự chia sẻ và tham gia của Nhà nước như mô hình ở một số nước trên thế giới. Có thể áp dụng mô hình đóng BHXH theo khu vực. Nhà nước sẽ bù mức đóng cho NLĐ khó khăn, có sự chia sẻ của địa phương và Trung ương, chủ sử dụng lao động đối với NLĐ. Mặt khác, cần có cơ chế, chính sách hài hòa hơn nữa trong quy định đóng bảo hiểm bắt buộc theo từng ngành nghề, lĩnh vực theo nguyên tắc: Đóng bao nhiêu hưởng bấy nhiêu; đóng cao hưởng cao, đóng thấp hưởng thấp, kết hợp với khuyến khích loại hình bảo hiểm tự nguyện để những người thu nhập cao tự nguyện mức đóng. Cần có chính sách đa dạng, hợp lý, rút ngắn hơn nữa thời gian nộp bảo hiểm để tạo sức hấp dẫn đối với NLĐ, khi họ không phải chờ đợi thời gian quá dài để được hưởng lương hưu, từ đó giảm được tình trạng hưởng BHXH một lần như hiện nay.

NGUYỄN VĂN MINH