Câu nói cô đọng trên của Người đã chỉ rõ nguyên lý, mục tiêu và sứ mệnh cao cả của nền khoa học và công nghệ (KH&CN) nước nhà. Lời dạy này cũng trở thành kim chỉ nam cho các nhà khoa học Việt Nam trong hơn nửa thế kỷ qua.

Thể theo nguyện vọng của các nhà khoa học Việt Nam, từ năm 2014, ngày 18-5 hằng năm được chọn là Ngày KH&CN Việt Nam (theo quy định của Luật Khoa học và Công nghệ được Quốc hội thông qua năm 2013). Đó là ngày tôn vinh đội ngũ cán bộ làm công tác nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, nâng cao nhận thức xã hội về vai trò đặc biệt quan trọng của KH&CN.

Nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ. Ảnh minh họa

Lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta đã ghi nhận công lao của rất nhiều nhà khoa học xuất phát từ thực tiễn lao động sản xuất và chiến đấu mà phát minh ra các sáng kiến vĩ đại, chế tạo các sản phẩm hữu ích mang lại sự phát triển trường tồn của dân tộc, mang lại sự hạnh phúc, ấm no cho nhân dân. Lịch sử gần chín mươi năm qua dưới sự lãnh đạo của Đảng quang vinh cũng ghi nhận nhiều nhà khoa học Việt Nam, vượt qua khó khăn, gian khổ, đóng góp cả mồ hôi và xương máu cho sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc. Cả thế giới từng ngưỡng mộ trước việc chế tạo ra khẩu súng Ba-dô-ca, mìn định hướng, cải tiến tên lửa, cải tiến ra-đa “vạch nhiễu tìm thù” của những nhà khoa học Việt Nam trong chiến tranh. Nhiều “nhà khoa học chân đất” từ thực tiễn cũng chế tạo ra nhiều sản phẩm mang lại hiệu quả to lớn trong lao động sản xuất. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng có không ít đề tài khoa học sử dụng ngân sách Nhà nước và tiền thuế của dân nhưng lại không xuất phát từ yêu cầu của sản xuất, làm xong rồi để yên trong tủ, không có giá trị thực tiễn. Tại kỳ họp Quốc hội vừa qua, đã có đại biểu chất vấn Bộ trưởng Bộ KH&CN về vấn đề này. Bộ trưởng Bộ KH&CN cũng đã thừa nhận: "Với trách nhiệm từng đồng thuế của nhân dân, nhìn một cách tổng thể và thấu đáo, việc chậm ứng dụng các kết quả đề tài nghiên cứu, chậm đưa vào cuộc sống là một sự lãng phí”.

Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI và lần thứ XII đều đã khẳng định: KH&CN là quốc sách hàng đầu, là nền tảng, động lực và khâu đột phá để tiến vào thời kỳ mới. Thế nhưng, để KH&CN trở thành động lực, thành khâu đột phá, thành chìa khóa cho tương lai thì khoa học phải đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn, phục vụ thiết thực sản xuất và cuộc sống. Muốn vậy, rất cần những mối liên kết giữa các nhà khoa học với doanh nghiệp, giữa nhà khoa học với nông dân, những đơn đặt hàng, những hợp đồng của Nhà nước.  

Ngày KH&CN không chỉ là ngày hội mà đó còn là ngày dỡ bỏ các rào cản để giải phóng tối đa tiềm năng sáng tạo của lực lượng KH&CN nước nhà. Đồng thời, đó cũng là ngày nhắc nhở mọi người nhớ lại lời căn dặn của Bác Hồ kính yêu: Phải gắn kết khoa học với sản xuất, khoa học phải phục vụ sản xuất và đời sống.

ĐỖ PHÚ THỌ