Có thể thấy điều này trong quá trình thực hiện bình đẳng giới đã và đang diễn ra theo xu hướng tích cực hiện nay. Quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của phụ nữ cần phải được thể hiện trong hương ước mới để làm rõ vị trí vai trò của họ trong gia đình, lao động, sản xuất kinh doanh và trong cả những việc trọng của làng xã như hội hè, đình đám.

Phụ nữ không phải chỉ được làm những việc phục dịch theo các vị trưởng lão phân công mà họ có quyền cùng ngồi bàn soạn, cùng đứng hàng trên, cùng ngồi mâm trên, cùng đứng dâng hương tế lễ. Trong khi đó, việc cỗ bàn, tiếp nước, dọn dẹp hoàn toàn có thể có sự tham gia của đàn ông trai tráng… Cũng tương tự là chuyện những người sinh toàn con gái không được ngồi cùng với những người sinh con trai. Xưa nay, chẳng có ai quy định điều này, nhưng quan niệm trọng nam, khinh nữ đã nảy sinh sự phân biệt này và cứ tồn tại theo thời gian.

Ảnh minh họa. TTXVN.

Hương ước phải tham gia khắc phục loại bỏ những chuyện như thế, cũng như phải được thể hiện những quan niệm mới khoa học và nhân văn trong ma chay, cưới xin, trong các tình tiết hủ tục và biến diễn mới trong lễ hội…

Sự tiến triển chung của xã hội và công cuộc xây dựng nông thôn mới đang diễn ra cũng đòi hỏi những nội dung hương ước phải hướng vào thực hiện những tiêu chí nông thôn mới. Tình làng, nghĩa xóm, việc an ninh an toàn, việc bảo vệ môi trường, việc áp dụng khoa học công nghệ, việc giáo dục dạy dỗ trẻ em, xây dựng đời sống văn hóa… không của riêng ai.

Việc thanh toán tệ “trồng rau hai luống”, “nuôi lợn gà hai chuồng”, một để bán một để ăn, việc xả rác bừa bãi ra đường, xuống hồ ao sông ngòi và những mũi nhọn của cuộc sống hiện nay cũng rất cần được đưa vào hương ước. Hương ước càng không thể đứng ngoài việc xây dựng ý thức tự chủ công dân trong công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí. Khi hiện tượng người dân sập bẫy tín dụng đen, mua bán đa cấp, bị lôi kéo vào nghiện hút, cờ bạc, hương ước hay quy ước văn hóa cần phải thể hiện quan điểm rõ ràng khuyên răn người dân. Khi mạng xã hội len lỏi và tràn ngập thôn quê, thì nội dung hương ước không thể không đề cập chuyện bảo ban nhau, phân biệt thật giả, không để người dân vì “nhẹ dạ cả tin” mà bị rủ rê, kích động tham dự vào các hoạt động sai trái.

Việc xây dựng và thực hiện hương ước có lợi thế bởi hệ thống pháp luật của đất nước đã cơ bản hoàn chỉnh đề cập đến mọi mặt cuộc sống, lại có “Quy chế dân chủ ở cơ sở” và cả hệ thống chính trị, đoàn thể xã hội, nghề nghiệp như những lực lượng tích cực hành động và hướng dẫn, hỗ trợ. Ngược lại, với nguyên tắc đồng thuận của hương ước mọi người dân già trẻ nam nữ đều có thể chung tay góp sức xây dựng cuộc sống thôn làng. Vì thế, việc sửa đổi bổ sung làm mới hương ước cũng chính là một bước nâng cao vị thế, trách nhiệm của mỗi người dân, góp phần khắc phục tâm lý tự ti, thụ động chờ đợi và tăng cường sức đề kháng văn hóa trước các “làn gió độc”.

NGUYỄN ANH