Đó là những ý kiến mang tinh thần xây dựng, được trình bày, phản ảnh trong các hình thức tiếp dân của cán bộ các cấp và cả trong hội nghị tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội. Điều này xuất phát từ thực tế, rất nhiều xã sau khi sáp nhập, trụ sở và các công trình phúc lợi như trạm xá, nhà văn hóa, trường học… bị dư thừa. Có nơi trụ sở vừa mới đầu tư xây dựng khang trang, kinh phí lên đến cả chục tỷ đồng, sau khi sáp nhập thì chưa biết sử dụng vào việc gì. Ngược lại, ở một số địa phương, sau khi sáp nhập, do trụ sở hiện hữu không đủ công năng làm việc, thế là lại phải xin dự án, lại tiếp tục quy hoạch xây dựng, mở rộng. Số lượng trụ sở thì thừa, nhưng quy mô ở từng điểm, từng nơi cụ thể thì lại thiếu. Chỗ thì bỏ không, chỗ thì phải đập bỏ xây mới, gây lãng phí tiền của không hề nhỏ.

leftcenterrightdel
Một góc xã Tiên Điền (huyện Nghi Xuân), nơi có nhiều mô hình vườn kiểu mẫu của Hà Tĩnh. Ảnh minh họa/baodautu.vn.

Đó là thực trạng ở nhiều địa phương sau khi sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã. Đơn cử như ở tỉnh Hà Tĩnh, từ năm 2020 đã sắp xếp 80 xã, sáp nhập còn 34 xã, giảm 46 xã. Lộ trình trong những năm tiếp theo sẽ tiếp tục sắp xếp các xã khác. Trong số 46 trụ sở và các công trình phúc lợi đi kèm bị thừa, có nhiều công trình xây dựng khang trang, mới sử dụng được vài năm, nay chưa được chuyển đổi công năng. Sự dư thừa này có nguyên nhân khách quan là nhiều công trình đã xây dựng trước khi có chủ trương sáp nhập. Đó sẽ là bài học kinh nghiệm cho những xã đang trong lộ trình phải sắp xếp, sáp nhập nhằm đáp ứng tiêu chuẩn về diện tích và quy mô dân số theo quy định.

Như vậy, việc thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về sắp xếp các đơn vị hành chính ở các địa phương đã được quy định rất rõ. Xã nào phải sáp nhập, lộ trình thực hiện ra sao đều đã được xác định. Thế nhưng, ở nhiều nơi, biết là sẽ phải sáp nhập theo lộ trình, nhưng tại sao trụ sở, các công trình phúc lợi vẫn tiếp tục xây dựng? Câu trả lời từ thực tế ở cơ sở là, các xã này đã và đang phấn đấu đẩy nhanh hoàn thiện các tiêu chí để về đích nông thôn mới (NTM). Một trong những tiêu chí quan trọng là hạ tầng kỹ thuật, trong đó phải đồng bộ các công trình trụ sở, trạm xá, nhà văn hóa, trường học...

Về đích NTM có quan trọng không? Rất quan trọng. Bởi đó là sự khẳng định bước đột phá phát triển mới về kinh tế-xã hội ở địa phương, góp phần cải thiện, nâng cao đời sống toàn diện cho nhân dân. Đưa địa phương về đích NTM là khát vọng, ý chí, quyết tâm của tất cả cấp ủy, chính quyền ở cơ sở.

Nhưng, kinh phí Nhà nước, công sức, tiền bạc của dân có cần phải tiết kiệm không? Vô cùng cần! Cần hơn bao giờ hết, nhất là trong giai đoạn hiện nay, nền kinh tế của đất nước đã và đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức.

Cả hai yếu tố, hai mệnh đề trên đều vô cùng cần thiết. Nhưng trên thực tế ở không ít địa phương, nó đang “vênh” nhau. Cấp ủy, chính quyền sở tại chỉ tập trung lo việc hiện tại, việc của địa phương mình. Còn sau khi sáp nhập, tình hình thế nào thì ít người nghĩ tới, bàn tới.

Để giải quyết những bất cập, bất hợp lý này, cần phải có sự kiểm tra, rà soát tổng thể để có những chỉ đạo kịp thời. Trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền và các cơ quan chức năng cấp tỉnh, huyện cần phải vào cuộc rốt ráo. Để tránh lãng phí, chống bệnh thành tích thì phải tổ chức kiểm tra, giám sát, chỉ đạo điều chỉnh mục tiêu, kế hoạch ở từng địa phương. Nơi nào, xã nào trong lộ trình sáp nhập thì không nhất thiết bằng mọi giá phải xây cho đủ, làm cho nhanh các công trình để về đích NTM.

Làm cho tốt ở cấp xã thì khi sắp xếp đến cấp huyện, chúng ta sẽ tránh được những sai sót, lãng phí không đáng có.

PHAN TÙNG SƠN