Trước đó, tháng 9-2020, đường cao tốc Ninh Bình-Thanh Hóa dài 107,28km đã được khởi công. Tới đây, dự án cao tốc Quốc lộ 45-Nghi Sơn và Nghi Sơn-Diễn Châu dài 50km dự kiến khởi công vào tháng 6-2021, hoàn thành trong năm 2023.

Như vậy, khu vực Bắc miền Trung vào năm 2023 sẽ có ít nhất 206,58km đường bộ cao tốc từ Thanh Hóa đến Hà Tĩnh. Cùng đó, đoạn Bãi Vọt-Vũng Áng (Hà Tĩnh) cũng sẽ được đầu tư trong giai đoạn 2021-2025. Sẽ không lâu nữa, khi các dự án thành phần tuyến cao tốc Bắc-Nam được hoàn thành, bằng đường bộ, buổi sáng xuất phát từ Thanh Hóa, ta có thể ăn trưa ở Huế hoặc Đà Nẵng!

Đó là nói về sự di chuyển của con người, sẽ rất thuận tiện và kinh tế.

Vậy còn hàng hóa và dịch vụ? Các tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế sẽ có những gì để tới đây đưa lên đường cao tốc xuyên Việt?

Tại lễ khởi công dự án thành phần đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Bắc - Nam đoạn Diễn Châu - Bãi Vọt. Ảnh: nhandan.com.vn 

Là khu vực chịu thiên tai bão lụt nặng nề bậc nhất nước ta, tài nguyên, nhân lực, vật lực đều không bằng các nơi khác, Bắc miền Trung chiếm 15% dân số nhưng doanh nghiệp chỉ chiếm 5,5% của cả nước. Cả vùng Bắc miền Trung và duyên hải miền Trung bao gồm 14 tỉnh, thành phố chiếm 21,5% dân số nhưng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) chỉ đạt 17,37%, kim ngạch xuất khẩu chỉ chiếm 4,82% cả nước. Nhiều nơi đời sống nhân dân còn rất khó khăn, lượng lao động dư thừa vào Nam ra Bắc làm ăn và xuất khẩu lao động ra nước ngoài là rất lớn.

Rõ ràng Bắc miền Trung cần đường cao tốc để phát triển kinh tế-xã hội và cùng đó, nổi lên vấn đề cần phải khai thác nó ra sao với tư cách đó là một lợi thế? Sự xuất hiện của đường cao tốc ở miền Trung góp phần phá thế “độc tôn” hai cực phát triển Bắc và Nam, sẽ khiến sức sản xuất nội vùng ảnh hưởng và chịu ảnh hưởng đến nền kinh tế quốc gia nhanh chóng và sâu sắc hơn. Thực tế đó đặt ra cho Chính phủ và các địa phương vấn đề lớn về đầu tư, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội; về liên kết vùng, về lao động-việc làm và quốc phòng, an ninh trong khu vực này.

Được biết, nắm bắt cơ hội, một số tập đoàn lớn nước ngoài, liên doanh với nước ngoài đã nhanh chóng đến Nghệ An, Hà Tĩnh khảo sát vị trí xây dựng nhà máy sản xuất linh kiện điện tử. Tập đoàn Vingroup cũng vừa có văn bản gửi UBND tỉnh Hà Tĩnh đề xuất đầu tư nhà máy sản xuất ô tô, linh kiện kết hợp cảng biển. Tỉnh Quảng Trị cũng đã khởi động nhiều dự án quan trọng như sân bay, cảng biển và các khu kinh tế.

Trong vài năm nữa, khi hệ thống đường bộ cao tốc hoàn thành, người dân và doanh nghiệp ở Bắc miền Trung sẽ đưa hàng hóa, dịch vụ gì của mình lưu chuyển trên đó? Nếu không có hàng hóa, dịch vụ có giá trị cao mà chỉ có nông sản chưa qua chế biến, tài nguyên, khoáng sản, hay chỉ có khoai, sắn, gạch đá, đất cát, lợn, gà... thì hiệu quả kinh tế sẽ rất thấp. Khi đó, tất yếu có một "dòng chảy" ngược lại là hàng hóa, dịch vụ giá trị cao, sản phẩm công nghiệp từ các khu vực kinh tế khác và từ nước ngoài sẽ theo đường cao tốc ồ ạt tràn vào đây chiếm lĩnh thị phần, cạnh tranh mạnh mẽ. Các tỉnh Bắc miền Trung sẽ bỏ lỡ thời cơ, không tận dụng được hạ tầng giao thông tốt, hiện đại nếu ngay từ bây giờ không đổi mới đầu tư và hiện đại hóa sản xuất, dịch vụ, sản phẩm, hàng hóa của mình. Từ góc nhìn này, đường cao tốc vừa là cơ hội, vừa là thách thức đối với nền kinh tế khu vực Bắc miền Trung.

TRẦN HOÀI