Việt Nam, một đất nước bé nhỏ trong bản đồ thế giới, một đất nước kinh qua bao cuộc chiến tranh, bao vây, cấm vận, nhưng những gì mà hòa bình mang lại trong những năm qua, thể hiện trên góc độ báo chí và quyền tiếp cận thông tin cho thấy người dân Việt Nam ngày càng được hưởng thụ những quyền con người, quyền công dân tốt hơn và được thế giới công nhận.

Giới truyền thông, báo chí của Việt Nam đóng một vai trò quan trọng trong tiến trình này.

Theo Bộ Thông tin và Truyền thông, tính tới tháng 6-2017, cả nước có 982 cơ quan báo, tạp chí được cấp phép hoạt động. Cụ thể, số lượng báo in là 193 (Trung ương: 86, địa phương: 107); 639 tạp chí (Trung ương: 525, địa phương: 114); báo điện tử là 150. Thống kê cũng cho thấy, có 17.297 nhà báo được cấp Thẻ nhà báo.

leftcenterrightdel
Phóng viên báo chí tác nghiệp. Ảnh: TTXVN.

Đó có thể là những con số khô khan nhưng nó đại diện cho những tiếng nói của tất cả các cơ quan, đoàn thể, tổ chức, hội nghề nghiệp... Hay tóm lại, mọi người đều được nói lên tiếng nói của mình qua các phương tiện thông tin đại chúng.

Bảo vệ, bảo đảm và đấu tranh trên lĩnh vực quyền con người, quyền công dân là một trong những vấn đề được Đảng, Nhà nước Việt Nam đặc biệt quan tâm. Bên cạnh việc phát huy vai trò của Quốc hội, Chính phủ, các cơ quan tư pháp, truyền thông, báo chí đóng vai trò đặc biệt quan trọng.

Cụ thể hóa các quy định của Hiến pháp năm 2013 về quyền con người, Luật báo chí năm 2016 đã thể hiện sinh động mối quan hệ giữa quyền con người và quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân. Đồng thời thể hiện rõ lợi thế của truyền thông, báo chí trong bảo vệ, bảo đảm quyền con người, quyền công dân, tuyên truyền quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về quyền con người và chống các luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch trên lĩnh vực quyền con người.

Thực tiễn cho thấy, dù chính sách của Đảng và Nhà nước trong bảo vệ, bảo đảm quyền con người, quyền công dân có hay đến mấy nhưng nếu thiếu vai trò của giới truyền thông thì chính sách, pháp luật cũng khó đến được với người dân.

Ví dụ, Việt Nam có 64 dân tộc anh em nhưng khi một bộ luật ban hành rất khó để phổ biến tới tất cả các dân tộc trong cả nước. Ở nhiều quốc gia, gần như không có một công cụ pháp luật nào có thể lập tức phổ biến những thông tin này cho người dân, nhất là trong điều kiện như Việt Nam.

Tuy còn khó khăn, nhưng Đảng và Nhà nước Việt Nam luôn xác định những ưu tiên để bảo đảm mọi người dân trên cả nước, bất kể thành phần dân tộc, đều có thể tiếp thu những văn bản pháp luật mới hay những chính sách mới, kể cả đối tượng là đồng bào dân tộc thiểu số sống ở những vùng miền núi xa xôi, hẻo lánh.

Từ năm 1991, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định tiến hành cấp phát miễn phí năm ấn phẩm báo in cho các địa phương vùng miền núi, vùng đặc biệt khó khăn. Năm 2001, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 1637/QĐ-TTg về việc cấp một số loại báo, tạp chí cho vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Sau khi Quyết định 1637 kết thúc, ngày 20-7-2006, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 975/QĐ-TTg thực hiện tiếp việc cấp một số báo, tạp chí cho vùng dân tộc thiểu số và miền núi đặc biệt khó khăn nhằm tăng cường công tác thông tin tuyên truyền, phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội ở vùng này.

Điểm mới trong Quyết định 975 so với Quyết định 1637 là ở chỗ, danh sách các báo, tạp chí cấp phát miễn phí tăng số lượng lên là 24 ấn phẩm của 19 cơ quan báo chí và mở rộng đối tượng được hưởng lợi từ chính sách này. Đây là chủ trương đúng đắn, là sự quan tâm thiết thực của Đảng, Nhà nước ta trong việc nâng cao mức hưởng thụ văn hoá tinh thần cho đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi và phù hợp với nguyện vọng của đồng bào.

Mặt khác, triển khai thực hiện Quyết định 2472/QĐ - TTg, ngày 28-12-2011 của Thủ tướng Chính phủ về việc cấp một số báo, tạp chí cho vùng dân tộc thiểu số và miền núi, vùng sâu vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn giai đoạn 2012 - 2015, theo đánh giá của Ủy ban Dân tộc, 100% báo chí được cấp phát đúng đối tượng, đảm bảo về chất lượng nội dung, số lượng, địa chỉ, cũng như đúng thời gian quy định. Các báo, tạp chí đã bám sát định hướng nội dung tuyên truyền. Tin, bài, ảnh đăng trên các báo, tạp chí ngắn gọn, ảnh rõ nét, trình bày đẹp, dễ đọc, dễ xem, cơ bản phù hợp với trình độ dân trí và nhu cầu của đồng bào các dân tộc thiểu số, giúp đồng bào dễ đọc, dễ hiểu và nhớ lâu.

Những thông tin trên mới chỉ thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước Việt Nam đối với lĩnh vực thông tin cho đồng bào các dân tộc. Trên thực tế, hơn 50 triệu trên tổng số hơn 90 triệu người Việt Nam sử dụng Internet. Điều này cho thấy thông tin, báo chí là nhịp cầu sinh động phản ánh các nguyện vọng, quyền lợi của người dân.

Hơn nữa, bảo đảm quyền con người, quyền công dân, không có nghĩa là chấp nhận cả cái sai. Báo chí góp phần rất quan trọng để người dân có được thông tin đúng để điều chỉnh hành vi của mình. Các cơ quan truyền thông, báo chí trong những năm qua đã tích cực phát hiện, đấu tranh với các hành vi tham nhũng, tiêu cực, các tệ nạn xã hội, lạm dụng quyền lực để vi phạm quyền con người, quyền công dân. Nhiều vụ việc tiêu cực trong quản lý nhà nước, trong hoạt động tư pháp đã được báo chí phát hiện, các cơ quan nhà nước đã phải xem xét lại, qua đó lợi ích hợp pháp của công dân và nhà nước được bảo vệ và được khôi phục.

Hơn nữa, báo chí cũng tăng cường định hướng dư luận đấu tranh phản bác các luận điệu xuyên tạc trên lĩnh vực quyền con người. Thực tế thời gian qua cho thất, các thế lực thù địch thường tập trung phê phán, kích động ở nước ta chủ yếu trên một số lĩnh vực như vu cáo Chính phủ gia tăng đàn áp những người hoạt động chính trị, nhà báo, các blogger, hạn chế quyền tự do ngôn luận trên Internet, tự do lập hội, biểu tình, tự do tôn giáo... Những lập luận của họ, nếu nghe qua rất dễ tin theo nhưng lực lượng truyền thông, báo chí của Việt Nam đủ mạnh để cung cấp những thông tin chính thống cho dư luận, góp phần giúp người dân hiểu rõ bản chất và đập tan mọi âm mưu xấu xa của các thể lực thù địch.

Nền báo chí của Việt Nam tuy non trẻ nhưng những gì giới báo chí, truyền thông của Việt Nam mang lại cho người dân trong thời gian qua thể hiện rõ một điều rằng quyền con người, quyền công dân của Việt Nam được phản ánh công khai, cụ thể trên nhiều góc độ của cuộc sống. Quyền con người ở Việt Nam ngày càng được bảo đảm và báo chí chính là một công cụ phản ánh sinh động thực tế này.

NGỌC HẢI