Tại phiên họp, các đại biểu nhấn mạnh tính cấp thiết của việc xây dựng hệ thống quy chuẩn và tiêu chuẩn kỹ thuật đồng bộ; đảm bảo khả năng kết nối liên thông giữa các tuyến và đặt nền móng cho sự phát triển của ngành đường sắt. Các ý kiến đề nghị đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, huy động vốn ODA và đề xuất các cơ chế chính sách đặc thù để lựa chọn công nghệ hiện đại cũng như mô hình đầu tư hiệu quả.

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì họp Thường trực Chính phủ về các dự án đường sắt. 

Kết luận cuộc họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, đến thời điểm này, Chính phủ, các bộ, ngành đã làm được rất nhiều công việc như tập trung hoàn thiện thể chế về cơ bản bao gồm các luật, nghị định, Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ; triển khai rất tích cực dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, bắt đầu triển khai xây dựng các dự án liên quan tuyến đường sắt Lạng Sơn về Hà Nội và Móng Cái – Hải Phòng; cùng với đó bắt đầu triển khai các dự án liên quan dự án tuyến đường sắt tốc độ cao trục Bắc-Nam.

Biểu dương Bộ Xây dựng đã rất tích cực triển khai các công việc liên quan; Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành được hàng chục tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng tuyến đường sắt Bắc-Nam, Thủ tướng Chính phủ nêu rõ, khi chưa có kinh nghiệm, việc áp dụng trực tiếp tiêu chuẩn, quy chuẩn của nước ngoài vào dự án trong nước là kinh nghiệm chung. Quá trình nội địa hóa tiêu chuẩn, quy chuẩn được thực hiện từng bước trong quá trình này.

Lưu ý, việc lựa chọn công nghệ phù hợp cho các dự án đường sắt tốc độ cao, các dự án đường sắt phụ thuộc nhiều yếu tố như kinh tế, chính trị, ngoại giao, an ninh quốc phòng, khả năng chuyển giao công nghệ, vận hành…, Thủ tướng yêu cầu Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Xây dựng rà soát lại những quy chuẩn, tiêu chuẩn trên cơ sở kinh nghiệm thế giới đã làm, từ đó lựa chọn công nghệ để xây dựng dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam bảo đảm các yếu tố trên, đặc biệt trên cơ sở đó đề ra các tiêu chuẩn, quy trình, cách làm để lựa chọn phương thức đầu tư theo các phương thức đầu tư công, hợp tác công tư, đầu tư tư nhân; bảo đảm tối ưu, hài hòa lợi ích giữa các chủ thể tham gia; tránh lợi ích nhóm, tiêu cực, tham nhũng; bảo đảm thành công.

Thủ tướng chỉ rõ, khi có tiêu chuẩn, quy trình, cách làm thì việc lựa chọn phương thức đầu tư phải công khai, đề xuất chính sách mang tính khả thi, đánh giá đầy đủ tác động từ chính sách một cách công khai, minh bạch; bảo đảm có lợi nhất cho Nhà nước, người dân, doanh nghiệp; bảo đảm yêu cầu phát triển ngành đường sắt.

Đối với dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Thủ tướng cho biết, phía Trung Quốc đánh giá Việt Nam triển khai nhanh hơn 1,5-2 năm so với các dự án tương tự mà Trung Quốc hợp tác triển khai ở các nước khác trong khu vực ASEAN.

Đối với Dự án thành phần 1 đã được khởi công, đầu tư hơn 2.000 tỷ đồng, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng tập trung triển khai đúng và vượt tiến độ. Riêng việc lập dự án tiền khả thi của dự án, phấn đấu đẩy nhanh tiến độ triển khai, chậm nhất tháng 3-2026 phải hoàn thành; tiếp đó phải hoàn thành Hiệp định nối ray giữa hai nước Việt Nam – Trung Quốc.

Về vốn đầu tư cho dự án, hiện Chính phủ đã bố trí 16 nghìn tỷ đồng, khả năng mỗi năm có thể bố trí và giải ngân khoảng 40-50 nghìn tỷ đồng. Ngân sách được bố trí bằng nguồn tiết kiệm chi từ đầu tư công, nguồn tiết kiệm chi từ tăng thu và tiết kiệm chi, nguồn vốn đầu tư trung hạn.

Về nguồn nhân lực, Thủ tướng yêu cầu xây dựng lộ trình từ nay đến cuối năm 2026 hoàn thành việc xây dựng nhu cầu nhân lực phát triển đường sắt, cụ thể về số lượng, trình độ, lĩnh vực. Cùng với đó, xây dựng lộ trình nội địa hóa ngành công nghiệp đường sắt, trước hết tại các dự án tuyến đường sắt kết nối với Trung Quốc, cần thúc đẩy nội địa hóa đầu xe, toa xe, hệ thống điều khiển, đường ray, các hệ thống từ mặt đất trở xuống… một cách tối đa.

“Phát triển công nghiệp đường sắt trên tinh thần không chỉ làm cho Việt Nam, mà phải góp phần làm cho các nước trong khu vực cũng đang có nhu cầu; tham gia hệ sinh thái đường sắt cho các nước phát triển”, Thủ tướng chỉ rõ.

Đối với tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng khẩn trương hoàn thành công tác lựa chọn tư vấn khảo sát theo quy định trong tháng 1-2026; lựa chọn hình thức đầu tư, trên cơ sở các quy định, tiêu chuẩn, tiêu chí, quy định, lựa chọn từ 3 hình thức để bảo đảm có lợi nhất cho đất nước; tổ chức công khai, minh bạch.

Bộ Xây dựng phối hợp các bộ, ngành liên quan khẩn trương đánh giá tác động các phương thức đầu tư; khẩn trương triển khai và hướng dẫn các địa phương trong công tác giải phóng mặt bằng; có các cơ chế, chính sách cho từng phương thức đầu tư, trình Chính phủ sớm trong tháng 1-2026; tiếp tục hoàn thiện bộ tiêu chuẩn, quy chuẩn công nghệ, từ đó có tiêu chuẩn, tiêu chí lựa chọn phương thức đầu tư, nhà đầu tư.

Đối với các tuyến đường sắt đô thị Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, Thủ tướng đề nghị 2 thành phố trên kinh nghiệm đã có từ một số tuyến đường sắt đi vào hoạt động, lựa chọn công nghệ có tiêu chuẩn, quy chuẩn hợp nhất, liên thông, có khả năng dùng chung, từng bước nội địa hóa các nhóm, tuyến, từng công đoạn, loại hình công nghệ; hệ thống bảo đảm phổ quát, tiên tiến, hiện đại, lâu dài; từng bước chuyển giao công nghệ, tạo chuỗi cung ứng cho các doanh nghiệp tham gia.

Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài chính khẩn trương thực hiện các thủ tục về vốn và ý kiến liên quan để sớm triển khai dự án; đồng thời huy động tối đa các nguồn lực, bao gồm cả vốn nhà nước và vốn xã hội hóa, để đầu tư đồng bộ hệ thống đường sắt đô thị kết nối với các đầu mối giao thông lớn.

* Tiếp đó vào chiều tối nay, dưới sự chủ trì của Thủ tướng Phạm Minh Chính, Thường trực Chính phủ đã họp về tình hình triển khai dự án xây dựng điện hạt nhân Ninh Thuận 1. Thời gian qua, Chính phủ đã chỉ đạo tập trung, hoàn thiện nhiều thể chế liên quan để triển khai dự án, trong đó ban hành nhiều Luật, nghị định, thông tư. Phía Việt Nam cũng đã làm việc với phía Nga nhiều lần. Đến nay, hai bên đang đàm phán Hiệp định liên Chính phủ về hợp tác xây dựng nhà máy. Tại cuộc họp, Thường trực Chính phủ đã cho ý kiến nhằm giải quyết dứt điểm trong tháng 1-2026 một số nội dung còn vướng mắc để triển khai dự án, đồng thời tiếp tục tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trên thực tế liên quan đến giải phóng mặt bằng và các vấn đề khác của dự án chiến lược này.

Tin, ảnh: TTXVN