Mỗi khi đi trên đường Hùng Vương trước Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhìn hai hàng chò nâu vút cao, cành lá sum sê đón nắng Ba Đình, tôi lại bồi hồi nhớ một kỷ niệm đẹp cách đây 32 năm khi được tham gia đào và chuyển những cây chò nâu từ Đất tổ Hùng Vương về trồng trước Lăng Bác để có hàng chò nâu hôm nay.
Hồi ấy, đầu xuân năm 1975, cùng với việc đẩy mạnh tiến độ xây dựng Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh thì việc chọn lựa, tập hợp các loại cây, hoa đại diện cho các vùng quê đất nước đưa về trồng quanh Lăng cũng được tiến hành rất khẩn trương. Cây ban từ núi rừng Tây Bắc, cây mai từ miền Nam, tre đằng ngà từ Thanh Hóa, cây đào được chiết từ “cây đào Tô Hiệu” ở nhà tù Sơn La, cây đa chiết từ cây đa Tân Trào (Tuyên Quang)… hội tụ về bên Lăng Bác. Những loài cây và hoa đó ngoài làm đa dạng sinh thái các loài hoa lá đặc trưng cho từng vùng miền, các mùa, còn gắn với ý nghĩa lịch sử truyền thống cách mạng của dân tộc ta…
Đối với cây chò nâu, đây là giống cây có nhiều ở đồi rừng trung du Phú Thọ. Theo chuyên gia về rừng, chò nâu là cây có sức vươn mạnh mẽ, rừng càng rậm thì sức vươn càng mạnh. Do vậy có thể ví đây là loại cây khao khát ánh sáng, tự do. Chò nâu lại sống nhiều nhất ở khu vực Đền Hùng, chuyển về trồng hai bên đường Hùng Vương bên Lăng Bác rất gắn với sự kiện Bác Hồ căn dặn cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn Quân Tiên Phong bên Đền Hùng khi quân ta tiến về tiếp quản Thủ đô 10-10-1954: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.
Từ ý nghĩ đó, Ban quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh giao cho Bộ Lâm nghiệp và tỉnh Vĩnh Phú (cũ) nhiệm vụ chọn, chuyển hàng nghìn cây chò giống về Thủ đô. Với vinh dự trên, lãnh đạo tỉnh Vĩnh Phú đã quyết định mở đợt lao động cộng sản (do thanh niên là lực lượng xung kích) cùng các đơn vị quân đội như Học viện Chính trị-quân sự, Đoàn không quân 371 và một số bộ phận của Tổng cục Hậu cần, Tổng cục Kỹ thuật tham gia công việc ý nghĩa này. Tôi là một trong số những học viên xuất sắc đang học tại Học viện Chính trị-quân sự được vinh dự bình chọn tham gia đợt lao động đó.
Vậy là những ngày giữa tháng 2 năm 1975, khi miền Nam rộn ràng tin chiến thắng, tại Trạm giống cây lâm nghiệp Cầu Hai (cạnh Quốc lộ 3, thuộc xã Chân Mộng Phù Ninh) hàng nghìn đoàn viên, thanh niên, cán bộ, chiến sĩ xuất sắc của các đơn vị quân đội hăng hái tham gia lao động. Ai cũng náo nức vì được tham gia một phần công sức vào việc hoàn thiện công trình Lăng Bác Hồ.
Từng cây chò nâu được đánh cẩn thận với những vồng đất gốc có đường kính từ 1,2 đến 1,5 mét, vồng đất được giữ bằng các thanh luồng thật cẩn thận, sau đó được cẩu lên xe tải chuyển về Ba Đình trồng 2 bên đường Hùng Vương trước Lăng Bác.
Thời gian thấm thoắt thoi đưa, đã 32 năm rồi, giờ đây, mỗi khi đi bên đường Hùng Vương trước Lăng Bác, tôi lại xao xuyến bước dưới tán hai hàng chò nâu. Có cây đường kính gốc tới 35-45cm, cao tới 16-20 mét. Chắc không chỉ cá nhân tôi, mà bất cứ ai có vinh dự tham gia đợt trồng cây hồi ấy nay nhìn hàng chò nâu cao vút, tốt tươi đều tự hào vì đã vinh dự được góp phần nhỏ bé nhưng rất ý nghĩa làm đẹp nơi yên nghỉ của Người, làm đẹp Thủ đô.
Trịnh Thanh Phi