Mở đầu phiên họp, Quốc hội nghe Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường, Phó trưởng đoàn giám sát Thường trực, trình bày Báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021.
Chủ nhiệm Nguyễn Phú Cường cho biết: Đoàn giám sát đã làm việc, giám sát trực tiếp với Chính phủ, 15 bộ, ngành, cơ quan Trung ương, 15 địa phương và khối cơ quan Tư pháp. Các bộ, ngành, địa phương, bao gồm cả HĐND và Đoàn Đại biểu Quốc hội các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã cung cấp 580 văn bản, báo cáo và hệ thống các Phụ lục khoảng 100 nghìn trang tài liệu.
    |
 |
Thượng tướng Trần Quang Phương, Phó chủ tịch Quốc hội điều hành phiên họp. Ảnh: VPQH.
|
Việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đạt những kết quả rất quan trọng, tích cực
Đánh giá chung về việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, Chủ nhiệm Nguyễn Phú Cường nêu rõ, việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021 đã đạt được những kết quả rất quan trọng, tích cực, song hành với kết quả to lớn của cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu, chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội, tài chính, ngân sách; huy động, quản lý và sử dụng có hiệu quả các nguồn nhân lực, vật lực, tài lực, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại, an sinh xã hội, phúc lợi xã hội của đất nước.
Theo đó, đáng chú ý, trong quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước, các nguồn vốn nhà nước khác có nhiều chuyển biến tích cực, bảo đảm chặt chẽ, tiết kiệm và hiệu quả hơn; cơ cấu chi ngân sách nhà nước chuyển biến tích cực, tăng tỷ trọng chi đầu tư phát triển, giảm dần tỷ trọng chi thường xuyên theo đúng mục tiêu đề ra, nhưng vẫn bảo đảm kinh phí thực hiện các nhiệm vụ về an sinh xã hội, các lĩnh vực quan trọng. Báo cáo kết quả giám sát cũng nêu cụ thể một số địa phương đã tiết giảm mạnh dự toán chi thường xuyên để tăng chi đầu tư phát triển, như: Bà Rịa - Vũng Tàu, Hà Nội, Phú Yên, Quảng Ninh, Hải Phòng, Vĩnh Phúc.
Ngoài ra, Chủ nhiệm Nguyễn Phú Cường cũng nhắc đến việc sắp xếp tinh gọn bộ máy, quản lý biên chế, tinh giản biên chế, cải cách thủ tục hành chính đạt được nhiều kết quả tích cực, là một thành tựu và kết quả nổi bật nhất giai đoạn 2016-2021. Tính đến cuối năm 2021 đã giảm 13,85% số đơn vị sự nghiệp công lập; biên chế công chức giảm 10,01%; viên chức giảm 11,12% so với năm 2015 - vượt mục tiêu đề ra.
Đáng chú ý, công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, điều tra được tăng cường và đạt nhiều kết quả rất quan trọng, tích cực. Nhiều vụ án kinh tế gây thất thoát nghiêm trọng vốn, tài sản nhà nước được xử lý nghiêm, thu hồi số vốn, tài sản nhà nước lớn; có tác dụng cảnh báo, răn đe, hạn chế các hành vi tiêu cực, tham nhũng, lãng phí trong quản lý, sử dụng các nguồn lực của đất nước.
|
 |
| Quang cảnh phiên họp. Ảnh: VPQH. |
Diện tích đất chưa sử dụng, để hoang hóa còn lớn, kéo dài nhiều năm
Bên cạnh kết quả đạt được, Chủ nhiệm Nguyễn Phú Cường cũng thẳng thắn chỉ rõ, việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế.
Trong đó, việc xây dựng, ban hành, tổ chức thực hiện và báo cáo kết quả thực hiện Chương trình thực hành tiết kiệm, chống lãng phí 5 năm và hằng năm của các cấp, các ngành được đánh giá “còn chậm”, “nhìn chung còn nặng về hình thức”. Báo cáo kết quả thực hiện chưa trọng tâm, trọng điểm; tổ chức triển khai, sơ kết, tổng kết đánh giá, nhân rộng mô hình tiên tiến còn nhiều hạn chế.
Đặc biệt, hàng nghìn dự án chậm tiến độ và có xu hướng tăng lên qua các năm. Hàng nghìn dự án phải điều chỉnh quyết định đầu tư, có dự án điều chỉnh nhiều lần, tổng mức đầu tư điều chỉnh cao gấp nhiều lần so với tổng mức đầu tư phê duyệt ban đầu. Hàng trăm dự án vi phạm thủ tục đầu tư. Hàng nghìn dự án có thất thoát, lãng phí. Nhiều dự án dở dang, dừng thực hiện dự án hoặc thi công đến điểm dừng kỹ thuật, nhưng chậm hoặc chưa kịp thời rà soát, cắt giảm, gây thất thoát, lãng phí.
“Cơ bản các dự án trọng điểm thuộc lĩnh vực dầu khí, điện, than, hóa chất chậm tiến độ nhiều năm,… rủi ro có thể gây thất thoát, lãng phí rất lớn và ảnh hưởng đến cân đối năng lượng nếu không có giải pháp xử lý kịp thời”, Chủ nhiệm Nguyễn Phú Cường chỉ rõ.
Cùng với đó, diện tích đất chưa sử dụng, để hoang hóa tại nhiều dự án, nhất là các khu đô thị còn lớn và kéo dài, có dự án kéo dài hàng chục năm. Quản lý, sử dụng đất của các nông, lâm trường còn nhiều tồn tại, bất cập, sử dụng không hiệu quả và tiềm ẩn thất thoát lớn nguồn thu ngân sách nhà nước. Công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm về đất đai còn hạn chế.
Quản lý, khai thác tài nguyên, khoáng sản, tài nguyên nước chưa thật sự bền vững và hiệu quả, còn tình trạng khai thác quá mức, ảnh hưởng lớn đến yếu tố bảo vệ môi trường và phát triển bền vững...
“Những tồn tại, hạn chế nêu trên do nhiều nguyên nhân. Bên cạnh nguyên nhân do một số quy định pháp luật, quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức, đơn giá còn bất cập, chưa theo kịp yêu cầu phát triển thì nguyên nhân chủ yếu là việc tổ chức thực hiện”, báo cáo giám sát khẳng định, trong đó có có kỷ luật, kỷ cương trong tổ chức thực hiện chưa nghiêm; có hiện tượng buông lỏng quản lý, nể nang, né tránh tại nhiều cơ quan, đơn vị, địa phương.
Từ thực tế trên, Đoàn giám sát của Quốc hội đưa ra hàng loạt đề xuất, kiến nghị đối với cơ quan của Quốc hội và Chính phủ, cơ quan tư pháp. Trong đó yêu cầu làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân, nhất là trách nhiệm giải trình của người đứng đầu có liên quan và thực hiện các giải pháp khắc phục đối với 3.085 dự án sử dụng vốn nhà nước trong giai đoạn 2016-2021 có thất thoát, lãng phí; 74.378,7 ha đất sử dụng sai mục đích, bỏ hoang hóa, vi phạm pháp luật; 79.670 ha đất các công ty nông, lâm nghiệp đã có quyết định thu hồi nhưng chưa có phương án sử dụng; 305.043 ha đất các công ty nông, lâm nghiệp chưa có quyết định thu hồi và chưa có phương án sử dụng đất…
NGUYỄN THẢO - CHIẾN THẮNG