Phòng dịch là quan trọng nhất

Nhân viên thú y xã Lạc Vệ, huyện Tiên Du (tỉnh Bắc Ninh) phun thuốc tiêu độc khử trùng ổ dịch cúm gia cầm. Ảnh: ĐÌNH HUỆ (TTXVN)

Những diễn biến mới nhất về tình hình dịch bệnh trên gia súc, gia cầm luôn “nóng” trên các báo ra hằng ngày. Nhiều người đặt câu hỏi, đến bao giờ nước ta mới khống chế và thanh toán được dịch bệnh? Câu trả lời vẫn còn bỏ ngỏ...

Giữa tuần này, ngay lúc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng các bộ, ngành đang tiến hành Hội nghị triển khai công tác phòng, chống dịch bệnh gia súc, gia cầm năm 2009, thì cả ba loại dịch nguy hiểm là cúm gia cầm, lở mồm long móng và bệnh “tai xanh” cùng lan rộng...

Từ nỗi lo “bò dự án”...

Tiến sĩ Bùi Quang Anh, Cục trưởng Cục Thú y, bộc bạch: “Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát từng nói đùa với tôi, anh là Cục trưởng Cục Thú y, vậy mà chính Hà Tĩnh quê anh cứ liên tiếp phát sinh dịch lở mồm long móng. Nói thật, dịch bệnh gia súc, gia cầm ngày càng phức tạp, khó lường...”.

Chỉ riêng cái việc đôn đáo lo dập dịch lở mồm long móng cũng là việc gian nan. Năm 2008, dịch bệnh này đã xảy ra ở 128 xã của 47 huyện thuộc 14 tỉnh, làm cho 2.475 con trâu, bò và lợn bị mắc bệnh. Tổng số trâu, bò, lợn buộc phải tiêu hủy là 257 con. Đáng chú ý, 2 tháng cuối năm 2008, đã có khá nhiều trâu, bò nhập lậu qua biên giới vào các tỉnh Bắc Trung Bộ. Do không kiểm soát được việc vận chuyển và các địa phương không thực hiện nghiêm việc tiêm vắc-xin phòng, nên dịch bệnh cứ diễn ra liên miên. Nguyên nhân xảy ra dịch bệnh chủ yếu ở số trâu, bò thuộc các dự án xóa đói, giảm nghèo. Thời gian đầu, dịch xuất hiện tại huyện Nam Đàn (Nghệ An) sau lan sang huyện Vũ Quang (tỉnh Hà Tĩnh), từng bước “ngược” lên các tỉnh Bắc Kạn, Yên Bái. Bước sang năm 2009, dịch lở mồm long móng bắt đầu xuất hiện tại xã Nhựt Ninh, huyện Tân Trụ (Long An), rồi lây ra các địa phương khác trong tỉnh. Qua kiểm tra, nguyên nhân lại là “bò dự án” có nguồn con giống được thu gom tại nhiều nơi, trong đó có các xã vùng biên giới với Cam-pu-chia. Đáng lo ngại nhất là tại tỉnh Kon Tum, tính đến giữa tháng 2-2009, dịch xuất hiện tại 56 thôn, bản của 32 xã thuộc 6 huyện, thị xã, Tổng số trâu, bò bị nhiễm bệnh đã lên tới hơn 700 con, cũng do “bò dự án” xóa đói, giảm nghèo! Được biết, Trung tâm giống nông, lâm nghiệp tỉnh Kon Tum đã nhập 111 con trâu, bò của huyện Đức Hòa, tỉnh Long An (địa phương trước đó đã xảy ra dịch bệnh) để cung cấp cho các hộ dân của 6 huyện. Số “bò dự án” này là khởi nguồn cho một đợt dịch gây thiệt hại nặng cho tỉnh Kon Tum.

Tại Hội nghị triển khai công tác phòng, chống dịch gia súc, gia cầm, ông Trần Đức Nhu, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Trị thẳng thắn nêu ý kiến: “Điều cần thiết là phải làm tốt công tác kiểm định chất lượng giống, tức là phải bảo đảm “con giống sạch” rồi hãy cung cấp cho các hộ chăn nuôi. Thực tế, nhiều hộ dân có quan niệm, bò dự án xóa đói, giảm nghèo là “của cho”, nên chưa chú trọng đúng mức đến các biện pháp phòng dịch bệnh, như tiêm phòng, cách ly trâu, bò, khoanh vùng dập dịch”.

Có địa phương kiến nghị, nên bổ sung thêm lượng vắc-xin tiêm phòng “đại trà”. Theo ông Bùi Quang Anh, những địa phương thuộc Chương trình quốc gia khống chế bệnh lở mồm, long móng (trong đó có các tỉnh đang nhiễm dịch), được cấp miễn phí 100% vắc-xin phòng dịch và 50% cho vùng đệm. Thế nhưng, do không thực hiện triệt để việc tiêm phòng nên dịch vẫn cứ xảy ra.

… Đến nguy cơ dịch bệnh “H5”

Mối nguy lớn nhất hiện nay là cúm gia cầm đang có chiều hướng lan rộng trên phạm vi toàn quốc. Tính đến ngày hôm qua, đã có 9 tỉnh xuất hiện cúm gia cầm, có 3 trường hợp ở tỉnh Thanh Hóa, Quảng Ninh và Ninh Bình đã lây sang người, trong đó đã có một người ở huyện Bá Thước, Thanh Hóa tử vong. Còn nếu tính từ khi Việt Nam ghi nhận ca nhiễm cúm A (H5N1) đầu tiên vào năm 2003, thì đến nay nước ta đã có 110 người bị nhiễm cúm, trong đó có 52 người tử vong.

Muốn ngăn ngừa dịch cúm lây sang người, trước hết phải khống chế, ngăn chặn các ổ dịch cúm gia cầm. Và để phòng ngừa có hiệu quả thì giải pháp quan trọng nhất là quản lý chặt chẽ đàn gia cầm và thực hiện việc tiêm vắc-xin phòng dịch. Theo thông báo của Cục Thú y, kết quả giám sát sau tiêm phòng trên phạm vi toàn quốc đạt tỉ lệ khá cao. Qua xét nghiệm 63.667 mẫu huyết thanh (trong tổng số 1.523 đàn gia cầm) tại 35 tỉnh, thành phố, kết quả số gia cầm được tiêm phòng có tỉ lệ bảo hộ trung bình đạt gần 80%. Thế nhưng, công tác tiêm phòng hiện đang là khâu… yếu nhất. Nhất là trong thời gần đây, tỉ lệ tiêm phòng có chiều hướng giảm sút, không đạt yêu cầu do tâm lý người dân chủ quan. Chính quyền một số địa phương thực hiện thiếu quyết liệt…

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Diệp Kỉnh Tần cho biết: Trong tuần qua, kiểm tra thực tế tại một số tỉnh phía Nam cho thấy nhiều địa phương còn chủ quan, lơ là, chưa quan tâm đúng mức đến công tác tiêm phòng. Có nơi báo cáo đã tiêm phòng đạt từ 90 đến 100% số gia cầm, nhưng thực tế kiểm tra chỉ đạt… 30%! Đáng chú ý là qua giám sát, xét nghiệm mẫu bệnh phẩm tại 90% số ổ dịch cúm, thì có tới 100% số gia cầm chưa được tiêm vắc-xin phòng dịch. Công tác giám sát, phát hiện dịch cũng chưa sâu sát, kịp thời, nhiều nơi có gà, vịt chết, chính quyền và cơ quan thú y không biết, người dân không báo cáo. Thậm chí, ngay khi dịch cúm gia cầm đã xảy ra, báo chí đưa tin liên tiếp, vậy mà khi hỏi lãnh đạo huyện thì nhận được câu trả lời “Chưa biết”! Tại Cà Mau, có xã sau nửa tháng xuất hiện ổ dịch, các cơ quan chức năng mới nháo nhào vào cuộc. Cho dù có tiến hành tiêu hủy cả đàn thì lúc ấy, mầm bệnh đã phát tán nhiều nơi.

Đại diện Chi cục Thú y tỉnh Hòa Bình nêu thực tế: Một năm, tỉnh cung cấp cho các địa phương khác khoảng 2,8 triệu con gia cầm (chủ yếu là gà giống), thế nhưng việc tiêm phòng cho toàn bộ số gia cầm này là điều rất khó khăn. Người dân chỉ có thể nuôi ấp và “xuất gà đi”, chứ việc “xuất tiền ra” để mua vắc-xin tiêm phòng là điều… không thể!

Giải pháp quan trọng nhất: Tích cực phòng dịch!

Tại Hội nghị bàn biện pháp phòng, chống dịch bệnh gia súc, gia cầm vào ngày 17-2 vừa qua, các ý kiến đều thống nhất: Việc bảo vệ đàn gia súc, gia cầm, góp phần bảo đảm an sinh xã hội là điều quan trọng và cấp bách. Phương châm là: Muốn dịch không xảy ra phải tiến hành phòng ngừa một cách “dài hơi”, và khi dịch xảy ra phải khống chế, ngăn chặn kịp thời.

Ông Hoàng Kim Giao, Cục trưởng Cục Chăn nuôi cho rằng: Trong chăn nuôi, sử dụng gia súc, gia cầm, nhất thiết phải thực hiện giải pháp “Ba không” là “không thả rông, không giấu dịch, không ăn gia cầm ốm, chết”, và “Ba có” là “có chuồng trại, có tiêm phòng và có tiến hành vệ sinh môi trường”. Đồng thời, để có đàn gia súc, gia cầm khoẻ mạnh phải bảo đảm tiêu chuẩn, chất lượng con giống, chất lượng thức ăn chăn nuôi, tránh để vi-rút “ẩn” sẵn trong đó.

Chi cục trưởng Chi cục Thú y tỉnh Thừa Thiên-Huế, ông Nguyễn Văn Hưng nêu kinh nghiệm từ địa phương: Để phòng ngừa dịch, tỉnh phát động mỗi nhà chuẩn bị sẵn một bình bơm và một chai hóa chất khử trùng. Chính quyền và cơ quan thú y giám sát tới từng hộ chăn nuôi, kiểm tra chặt chẽ công tác tiêm phòng, có sổ ghi chép số lượng gia súc, gia cầm, khi tái đàn phải báo cáo, ký nhận. Nếu không có xác nhận của cơ quan chức năng, lúc xảy ra dịch bệnh sẽ không được hỗ trợ thiệt hại. Trường hợp phát hiện gia cầm vận chuyển có con bị bệnh, sẽ kiên quyết tiêu hủy cả đàn!

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Diệp Kỉnh Tần khẳng định: Chủ động phòng dịch là giải pháp quan trọng nhất, còn chống dịch chỉ là giải pháp tình thế. Các địa phương cần chấn chỉnh lại việc tiêm vắc-xin phòng dịch, làm tốt công tác giám sát dịch bệnh, phát huy vai trò của các tổ chức, đoàn thể tại địa phương, bởi lực lượng thú y còn mỏng, một mình “tác chiến” thì sẽ không thể làm nổi. Ông cho rằng, cần có biện pháp mạnh nhằm vào trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân làm lây lan nguồn dịch bệnh, thậm chí có thể điều chỉnh mức xử phạt bằng tiền đối với các hộ chăn nuôi không tuân thủ công tác phòng dịch.

Trao đổi riêng với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, Thứ trưởng Diệp Kỉnh Tần cho biết: Chúng tôi sẽ nghiên cứu điều chỉnh một số cơ chế, chính sách phòng, chống dịch phù hợp với tình hình thực tiễn, trong đó có việc sử dụng nguồn vắc-xin. Có những việc thuộc thẩm quyền của Bộ, nhưng cũng có vấn đề phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Trong tháng 2 này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ ban hành thông tư, hướng dẫn quản lý đàn gia súc, gia cầm giống, có chế tài xử lý nghiêm các trường hợp làm phát tán dịch bệnh, trong đó có quy định trách nhiệm đối với các dự án phát triển chăn nuôi ở các tỉnh nghèo.