QĐND - Mối quan hệ giữa xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa là mối quan hệ thống nhất, gắn bó chặt chẽ, khăng khít với nhau, tạo tiền đề, điều kiện cho nhau, không thể tách rời, luôn phải được kết hợp chặt chẽ với nhau. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) đã chỉ rõ mối quan hệ "giữa xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa"(1) là một "mối quan hệ lớn" cần giải quyết tốt trong thời kỳ quá độ. Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng khẳng định: “Tiếp tục quán triệt và xử lý tốt các mối quan hệ lớn, trong đó nhấn mạnh mối quan hệ giữa xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa"(2).

Nhận thức của Đảng về mối quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa là thể hiện sự trung thành và vận dụng sáng tạo Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nắm chắc quy luật và đặc điểm dân tộc, nhiệm vụ cách mạng trong tình hình mới. Thực chất mối quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa là cách biểu đạt khác của quy luật cách mạng xã hội chủ nghĩa: Xây dựng chủ nghĩa xã hội đi đôi với bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Đây là quy luật vốn có, tất yếu khách quan trong suốt tiến trình cách mạng xã hội chủ nghĩa. Việc nhận thức, cụ thể hóa và xử lý đúng quy luật này là yêu cầu có tính sống còn của sự phát triển đất nước, của cách mạng xã hội chủ nghĩa trong tất cả các giai đoạn.

Dự thảo Báo cáo chính trị khẳng định “tiếp tục quán triệt và xử lý tốt" mối quan hệ "giữa xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa" là sự tiếp tục tư duy, nhận thức của Đảng về mối quan hệ này gần ba mươi năm đổi mới đất nước trong bối cảnh lịch sử mới. Đây là quan điểm cơ bản mà trên cơ sở đó, Đảng ta đã cụ thể hóa với những nội dung lý luận mới:

1. Bảo vệ không chỉ là phòng ngừa mà trước hết phải chăm lo xây dựng đất nước mạnh lên.

2. Khắc phục được nguy cơ tụt hậu về kinh tế cũng là bảo vệ, là tạo điều kiện vững chắc cho bảo vệ.

3. Bảo vệ là một bộ phận hợp thành của xây dựng, xây dựng cũng là một bộ phận hợp thành của bảo vệ; trong xây dựng có bảo vệ, trong bảo vệ có xây dựng.

4. Xây dựng là một “phương thức hữu hiệu” để bảo vệ Tổ quốc.

5. Thực hiện giữ nước từ khi nước chưa nguy, có kế sách ngăn ngừa, loại bỏ các nguy cơ chiến tranh, xung đột từ sớm, từ xa.

6. Mối quan hệ này phải cụ thể hóa trong các chiến lược, quy hoạch, dự án phát triển kinh tế-xã hội và chiến lược, kế hoạch, phương án xây dựng, củng cố quốc phòng, an ninh trên từng địa bàn, từng vùng và trên phạm vi cả nước.

Những diễn biến phức tạp, khó lường của tình hình thế giới, khu vực và tình hình kinh tế-xã hội đất nước... đã và đang đặt ra nhiều vấn đề rất mới đối với cách mạng nước ta, đòi hỏi quy luật-mối quan hệ cơ bản này càng cần phải được tuân thủ nghiêm ngặt, phải được cụ thể hóa và xử lý tốt trong thực tiễn. Sự phát triển của cách mạng Việt Nam; sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, sớm đưa đất nước cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại; việc thực hiện mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh" phát triển ra sao, được thực hiện như thế nào, phụ thuộc cơ bản vào việc chúng ta nhận thức và giải quyết tốt hay không mối quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ.

Nhận thức sâu sắc tầm quan trọng của vấn đề, trong dự thảo, Ban Chấp hành Trung ương Đảng ta đã nêu lên một loạt vấn đề rất quan trọng cần phải nhận thức và giải quyết tốt trong tình hình mới.

Thứ nhất, dự thảo đã cụ thể hóa mối quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa thành những phương hướng và nhiệm vụ cụ thể. Đó là: “Kết hợp chặt chẽ kinh tế, văn hóa, xã hội với quốc phòng, an ninh và quốc phòng, an ninh với kinh tế, văn hóa, xã hội trong từng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội, chú trọng vùng sâu, vùng xa, biên giới, biển, đảo”(3). “Kết hợp chặt chẽ giữa quốc phòng, an ninh và đối ngoại; tăng cường hợp tác quốc tế về quốc phòng, an ninh”. “Xây dựng "thế trận lòng dân", tạo nền tảng vững chắc xây dựng nền quốc phòng toàn dân và nền an ninh nhân dân”. “Có kế sách ngăn ngừa các nguy cơ chiến tranh, xung đột từ sớm, từ xa; chủ động phòng ngừa, phát hiện sớm và triệt tiêu các nhân tố bất lợi, nhất là các nhân tố bên trong có thể gây ra đột biến”(4). Đây là những phương hướng và nhiệm vụ rất quan trọng vừa phản ánh mối quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ trên từng lĩnh vực trong sự gắn bó và kết hợp chặt chẽ với nhau; vừa là những vấn đề cần phải thực hiện tốt trong thực tiễn để giải quyết mối quan hệ cơ bản này.

Thứ hai, dự thảo đã đặt ra đối với việc nhận thức và giải quyết mối quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ với những yêu cầu cụ thể phải khắc phục những hạn chế, thiếu sót cả về nhận thức và trong thực tiễn. Đó là: Nhận thức của một số cán bộ các cấp, các ngành về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới chưa thật đầy đủ, sâu sắc. Kết hợp giữa phát triển kinh tế-xã hội với bảo đảm quốc phòng, an ninh trên một số lĩnh vực, địa bàn có lúc, có nơi chưa chặt chẽ. Việc quán triệt và triển khai thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, các nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước về quốc phòng, an ninh của cấp ủy, chính quyền một số địa phương có lúc chưa kiên quyết, triệt để; còn thiếu những giải pháp mang tính chiến lược, tổng thể.

Dự thảo cho thấy, việc nhận thức đúng đắn và xử lý tốt mối quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới đòi hỏi một cách rất gắt gao phải khắc phục những nhận thức kinh tế đơn thuần trong phát triển kinh tế, rằng các đơn vị và tổ chức kinh tế chỉ làm nhiệm vụ xây dựng và phát triển kinh tế, còn nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc là của riêng lực lượng vũ trang; thực hiện quy hoạch, kế hoạch, dự án kinh tế vi phạm đến yêu cầu bảo đảm quốc phòng, an ninh. Phải khắc phục những quan điểm lệch lạc, những biểu hiện xem nhẹ, lơ là nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc ở một số cán bộ, đảng viên; phải khắc phục những biểu hiện tách rời giữa hai chiến lược của cách mạng Việt Nam; cần nhận thức đúng đắn hơn sự gắn bó giữa phát triển kinh tế-xã hội với củng cố quốc phòng-an ninh, bảo vệ Tổ quốc trong mục tiêu thống nhất: Vừa bảo đảm sự phát triển kinh tế-xã hội, sự phát triển của công cuộc đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, vừa bảo đảm hòa bình, ổn định, giữ vững độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.  

Thứ ba, dự thảo xác định rõ, để giải quyết tốt các mối quan hệ lớn, cũng như mối quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, thực hiện thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, phải tiếp tục “giữ vững, tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, sự quản lý tập trung, thống nhất của Nhà nước đối với Quân đội nhân dân, Công an nhân dân và sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc”. Phải quan tâm đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, giáo dục nâng cao ý thức trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, của các cấp, các ngành, của mỗi cán bộ, đảng viên và từng người dân đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị, do Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, lực lượng vũ trang làm nòng cốt trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách về quốc phòng, an ninh; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh(5).

PGS, TS NGUYỄN MẠNH HƯỞNG, Viện Khoa học Xã hội nhân văn Quân sự - Bộ Quốc phòng

-------------
1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb CTQG, H.2011, tr.73.

2, 3, 4, 5. Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, Phụ trương đặc biệt Báo Quân đội nhân dân ngày 15-9-2015.