Tại phiên họp, Phó chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Trí Tuệ nhấn mạnh đến sự cần thiết tổ chức phiên tòa trực tuyến; khẳng định phiên tòa trực tuyến là nhu cầu, xu hướng tất yếu của hoạt động tư pháp; xét xử trực tuyến nói riêng, tố tụng trực tuyến nói chung phù hợp với chủ trương của Đảng, các nguyên tắc cơ bản và thủ tục tố tụng do pháp luật quy định; phù hợp với thực tiễn; bảo đảm tư pháp không chậm trễ; tiết kiệm chi phí xã hội. Bên cạnh đó, tổ chức phiên tòa trực tuyến còn là bước đi cần thiết cho việc xây dựng Tòa án điện tử, Tòa án số, tiến tới xây dựng Tòa án thông minh.

Phó chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Trí Tuệ nêu rõ: Phiên tòa trực tuyến là việc tổ chức phiên tòa để xét xử vụ án theo trình tự luật định có sử dụng các thiết bị điện tử, liên kết với nhau thông qua môi trường mạng, cho phép bị cáo, bị hại, đương sự, người tham gia tố tụng khác không nhất thiết phải có mặt tập trung tại một Phòng xử án, nhưng vẫn bảo đảm trực tiếp theo dõi và tham gia mọi diễn biến của phiên tòa bằng lời nói, hành vi tố tụng trực diện, liên tục, công khai, có sự chứng kiến của các chủ thể và vào cùng một thời điểm.

 Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tại phiên họp. Ảnh: VPQH

Phạm vi áp dụng phiên tòa trực tuyến là các vụ án hình sự, hành chính, dân sự. Trước mắt là các vụ án không phức tạp về chứng cứ và nghĩa vụ chứng minh; xét xử sơ thẩm, phúc thẩm và có sự đồng thuận của các chủ thể tham gia.

Các điểm cầu của phiên tòa trực tuyến gồm điểm cầu trung tâm và điểm cầu thành phần. Tất cả các phiên tòa trực tuyến phải được Tòa án tổ chức ghi âm, ghi hình có âm thanh để lưu trữ cùng hồ sơ vụ án phục vụ công tác giám đốc thẩm, tái thẩm, thanh tra, kiểm tra.

Đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga tán thành với đề xuất này và cho rằng đề xuất này kịp thời đáp ứng yêu cầu của hoạt động xét xử trong tình hình dịch Covid-19 đang diễn biến rất phức tạp hiện nay, nhiều vụ án đã thụ lý nhưng chưa mở được phiên tòa theo kế hoạch... Việc tổ chức phiên tòa xét xử trực tuyến cũng đã được nhiều nước áp dụng và nước ta cũng đã cam kết thực hiện xây dựng Tòa án điện tử tại Hội đồng Chánh án Tòa án tối cao các nước châu Á - Thái Bình Dương.

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: VPQH 

Qua thảo luận, các đại biểu dự phiên họp cơ bản tán thành với chủ trương tổ chức phiên tòa trực tuyến. Bên cạnh đó, nhiều đại biểu cho rằng, đây là vấn đề liên quan đến pháp luật, quyền công dân, do đó, cần làm rõ khái niệm phiên tòa trực tuyến, cơ sở pháp lý thực hiện, kinh nghiệm quốc tế và nên được triển khai thận trọng, chặt chẽ.

Các đại biểu cho rằng, mặc dù không trái với quy định pháp luật, song đây là nội dung mới, chưa được luật hóa. Do đó, để việc tổ chức phiên tòa trực tuyến bảo đảm chặt chẽ thì cần được trình Bộ Chính trị cho ý kiến và Quốc hội ban hành Nghị quyết về chủ trương thực hiện.

Làm rõ thêm tại phiên họp, Chánh án Tòa án nhân tối cao Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh, phiên tòa trực tuyến là một xu thế chung của thế giới, nhiều nước đã áp dụng. Trước đó, Ban Cán sự Đảng Tòa án nhân dân tối cao đã báo cáo Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương về chủ trương tổ chức phiên tòa trực tuyến để xét xử và giải quyết các vụ án bằng phương thức trực tuyến. Tại phiên họp thứ 13, ngày 26-8-2021 của Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã kết luận đồng ý với đề xuất và giao cho Tòa án nhân dân tối cao chủ trì xây dựng hướng dẫn tổ chức xét xử trực tuyến, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép triển khai thực hiện theo đúng quy định của pháp luật.

Phát biểu kết luận phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng cho rằng, xét xử trực tuyến chưa được pháp luật quy định. Từ thực tiễn nhiều nước đã thực hiện xét xử trực tuyến và thực tế dịch Covid-19 ảnh hưởng khiến nhiều hoạt động vốn trước đây diễn ra dưới hình thức trực tiếp nay phải chuyển sang hình thức trực tuyến, hoặc kết hợp giữa trực tiếp với trực tuyến, việc Tòa án áp dụng xét xử trực tuyến là không trái với quy định pháp luật và phù hợp với thực tiễn. Tuy nhiên, để việc thực hiện phiên tòa trực tuyến bảo đảm chặt chẽ về pháp lý cũng như quyền công dân, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội giao các cơ quan hữu quan của Quốc hội chuẩn bị dự thảo Tờ trình của Đảng Đoàn Quốc hội xin ý kiến Bộ Chính trị cũng như dự thảo Tờ trình của Ủy ban Thường Quốc hội trình Quốc hội xem xét quyết định.

NGUYỄN THẢO