Hãy hình dung về một ngày không xa, rời Hà Nội chưa đầy 40km, bạn có thể bắt gặp hình

Lễ khởi công Khu các Làng dân tộc-Làng văn hoádu lịch các dân tộc Việt Nam

ảnh thu nhỏ về những bản làng của 54 dân tộc anh em giữa một vùng núi non sơn thủy hữu tình cùng những lễ hội văn hóa đặc sắc diễn ra quanh năm suốt tháng. Bạn có thể buổi sáng uống rượu cần dưới “bóng cây Kơ-nia”, buổi chiều ăn thắng cố dưới rừng hoa ban Tây Bắc... Đó là một “giấc mơ có thật” khi sau 10 năm được Thủ tướng phê chuẩn và chuẩn bị công phu, dự án Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam vừa được khởi công xây dựng ngày 19-5 vừa qua.

Chiều rộng và chiều sâu của một "không gian văn hóa"

“Đây là công trình văn hóa lớn hiếm có, một điểm đến của du lịch văn hóa độc đáo, đa dạng mang tầm vóc quốc gia”. Không phải ngẫu nhiên mà giáo sư, tiến sĩ, kiến trúc sư Hoàng Đạo Cung, một chuyên gia có uy tín trong giới kiến trúc Việt Nam, đưa ra nhận xét như vậy về dự án Làng Văn hóa – du lịch các dân tộc Việt Nam. Ông cho biết: Trước sức ép của công nghiệp hóa, nhiều quốc gia trên thế giới đã quan tâm bảo vệ giá trị văn hóa trong cấu trúc làng xã truyền thống như tái hiện bảo tồn những cối xay gió, lò nướng bánh mì… Có nước có thêm những vườn thiên nhiên để bảo tồn không gian truyền thống. Nhưng họ chỉ tái hiện trong khuôn viên hẹp, dành cho một vài dân tộc tiêu biểu, chưa thấy có một dự án nào đầu tư hàng trăm héc-ta để tái hiện hình ảnh thu nhỏ về bản sắc văn hóa của một quốc gia đa dân tộc thống nhất với 54 dân tộc anh em như Việt Nam. Đó cũng là dẫn chứng sinh động về sự quan tâm của Đảng, Nhà nước ta với việc bảo vệ bản sắc văn hóa các dân tộc, nhất là các dân tộc thiểu số.

Từ năm 1997, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt quy hoạch tổng thể Làng Văn hóa – du lịch các dân tộc Việt Nam với mục tiêu xây dựng một trung tâm hoạt động văn hóa mang tính quốc gia, nơi tập trung tái hiện, giữ gìn, phát huy và khai thác các di sản văn hóa truyền thống của 54 dân tộc anh em, đồng thời là một quần thể du lịch, dịch vụ, nghỉ ngơi, vui chơi giải trí quy mô lớn của cả nước. Thạc sĩ Vũ Thành Công, chuyên viên tổng hợp của Ban quản lý dự án kể: Chúng tôi đã có rất nhiều chuyến điền dã tìm hiểu nền văn hóa của đồng bào hơn 20 dân tộc thiểu số ở phía Nam. Tây Nguyên, nơi chúng tôi đến năm 2005 còn rất nhiều ngôi nhà sàn, nhà rông to, đẹp. Vậy mà chỉ một năm sau, khi trở lại, tôi sững sờ khi thấy nhiều ngôi nhà sàn đã thay bằng mái tôn. Nhiều già làng, trưởng bản đã nắm tay tôi khẩn khoản ước mong dự án sớm thành công để những giá trị văn hóa không bị mai một… Tuy nhiên, tái hiện văn hóa không phải là một việc đơn giản. Trước đây, việc tái hiện văn hóa truyền thống đã làm nhưng mới chỉ ở quy mô nhỏ lẻ tại một bảo tàng, một công trình khoa học nào đó, chưa có dự án lớn, tổng thể như Làng Văn hóa – du lịch các dân tộc Việt Nam. Nhận thức được điều này, khi bắt tay triển khai dự án, Ban Quản lý dự án đã tổ chức nhiều cuộc hội thảo, tọa đàm khoa học, điền dã thực địa tới nhiều tỉnh thành để xác định từng mẫu nhà, từng vật thể văn hóa… Các nhóm dự án đã được lập trên cơ sở thẩm định và đồng thuận của các nhà khoa học, quản lý. Để bảo đảm tính chân thực của các công trình trong dự án, qua thực tế điền dã, Ban Quản lý dự án cũng đã xác định chủ trương đúng đắn là khuyến khích sự tham gia của đồng bào dân tộc trong xây dựng và khai thác các làng dân tộc. Làng “văn hóa – du lịch các dân tộc” chỉ thật sự có sức sống khi có sự tham gia của chính các chủ thể văn hóa. Không thể chỉ dừng lại ở chỗ có các ngôi nhà không vườn trống mà phải có con người, hơn thế là con người mang các bản sắc văn hóa chân thực. Vì vậy, sẽ có nhiều nghệ nhân, đại biểu đồng bào dân tộc do các địa phương lựa chọn để chính họ tham gia xây dựng và khai thác các làng bản văn hóa – du lịch.

Cơ hội phát triển du lịch văn hóa và dịch vụ

Theo quy hoạch tổng thể đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, dự án Làng Văn hóa – du lịch các dân tộc Việt Nam gồm 6 khu chức năng gồm:

Khu vưc 1: Tái hiện các làng dân tộc và cảnh quan

Khu vực 2: Tái hiện một cách ước lệ và khái quát đất nước Việt Nam qua các thời kỳ dựng nước, giữ nước và cảnh quan

Khu vực 3: Tái hiện một số di sản văn hóa thế giới nổi tiếng thuộc các thời đại và cảnh quan

Khu vực 4: Trung tâm hoạt động văn hóa, thể thao, vui chơi giải trí

Khu vực 5: Khu dịch vụ du lịch, bao gồm các khách sạn, nhà hàng, cơ sở dịch vụ, khu hành chính và cảnh quan

Khu vực 6: Công viên trên nước, bao gồm các bến thuyền, các công trình văn hóa gắn với mặt nước và cảnh quan…

Mô hình nhà ở của người dân tộc thiểu số tại Làng Văn hóa - du lịch Việt Nam

Ngày 19-5-2007, Khu các làng dân tộc đã được khởi công xây dựng trước. Đây là khu vực quan trọng nhất, là linh hồn của cả dự án, nơi văn hóa truyền thống đặc sắc của tất cả 54 dân tộc Việt Nam được tái hiện một cách đầy đủ, sinh động và chân thực. Lần đầu tiên, du khách sẽ có cơ hội nghiên cứu, chiêm ngưỡng văn hóa của 54 dân tộc Việt Nam theo từng làng, bản với kiến trúc, cảnh quan và đời sống đặc trưng của từng dân tộc được tái hiện như nguyên mẫu; được nghỉ dưỡng, vui chơi, giải trí trong các dịch vụ phong phú, đa dạng… Hơn 10 năm trước, khi phê chuẩn dự án, nguyên Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã lưu ý một điều: dự án là sự quan tâm lớn của Đảng, Nhà nước với bảo vệ bản sắc văn hóa. Nhưng nếu chỉ dừng lại ở xây dựng “làng văn hóa” như những bảo tàng ngoài trời thì chưa đủ mà cần bổ sung yếu tố “du lịch”. Văn hóa tạo sức hấp dẫn cho du lịch và chính du lịch là một con đường hữu hiệu để văn hóa thẩm thấu và phát triển trong đời sống…

Theo tiến độ dự án đã được xác định, đến năm 2010 sẽ hoàn thành và đưa vào hoạt động một phần Khu các làng dân tộc (từ 20 đến 40 khu làng), hoàn thành hạ tầng kỹ thuật chung và thu hút đầu tư cho Khu vui chơi giải trí và Dịch vụ khách sạn để chào mừng dịp kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Và khi đó, với chưa đầy 30 phút xe hơi qua đường Láng – Hòa Lạc, du khách có thể tìm thấy những ngày nghỉ ngơi, giải trí giữa một không gian văn hóa đặc sắc. Hơn thế, với 54 dân tộc, hàng chục bản làng, bạn cũng có thể mỗi tuần đến với một lễ hội, thậm chí với những người xa quê hương, có thể đến đây để tìm thấy hình ảnh cố hương và những kỷ niệm một thời đã qua…

THÀNH CÔNG và MINH NGUYÊN