Chất lượng quy hoạch thấp, chưa dự báo tốc độ phát triển kinh tế

53 đại biểu đăng ký chất vấn Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà. Công tác quy hoạch và quản lý trật tự xây dựng đô thị là một trong những vấn đề được nhiều đại biểu Quốc hội đặt ra. Các đại biểu cho rằng, chất lượng quy hoạch thấp, một số quy hoạch thiếu tầm nhìn xa; việc điều chỉnh quy hoạch, nhất là quy hoạch chi tiết còn tùy tiện hay tình trạng quy hoạch treo... Tại phiên chất vấn, Bộ trưởng Phạm Hồng Hà đã nghiêm túc nhìn nhận những yếu kém và đưa ra nhiều giải pháp cụ thể để giải quyết tình trạng này trong thời gian tới.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà trả lời chất vấn trước Quốc hội. Ảnh: baochinhphu.vn.

Chất lượng quy hoạch thấp, chưa dự báo tốc độ phát triển kinh tế

Là đại biểu đầu tiên chất vấn, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thuý (Đoàn Đà Nẵng), Ủy viên Ủy ban các vấn đề xã hội chất vấn về tình trạng các khu đô thị xây dựng tràn lan không có người ở, khu đô thị không bảo đảm chất lượng xây dựng, không đúng quy hoạch, hay nhà siêu mỏng, siêu méo "mọc" ở nhiều đô thị mà chưa được khắc phục... “Trách nhiệm của Bộ trưởng và ngành xây dựng trong vấn đề này và bao lâu nữa giải quyết được vấn đề này?”, nữ đại biểu nêu câu hỏi.

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Phạm Hồng Hà cho biết, trong những năm qua, quá trình đô thị hóa nhanh chóng đã đạt được kết quả tích cực. Hiện Việt Nam có 828 đô thị, tốc độ đô thị hóa đạt 38,5%, các đô thị phát triển nhanh chóng, diện mạo đô thị ngày càng khang trang, khu vực đô thị chiếm tỷ trọng cao ở tất cả chỉ số chủ yếu của nền kinh tế, đời sống người dân được nâng cao.

Tuy vậy, người đứng đầu ngành xây dựng cũng thừa nhận, việc phát triển đô thị còn nhiều hạn chế, tồn tại như đại biểu đã nêu. Nguyên nhân của tình trạng này, theo Bộ trưởng, là do khâu quy hoạch và kiểm soát phát triển đô thị. Chất lượng quy hoạch bộc lộ hạn chế, chất lượng quy hoạch còn thấp, một số quy hoạch dự báo chưa đúng tốc độ tình hình phát triển, khả năng tăng trưởng dân số; từ đó dẫn tới tính toán sai về cấu trúc, không gian, chỉ tiêu về hạ tầng... Điều này dẫn tới dự án đầu tư thiếu căn cứ quy hoạch.

Bên cạnh đó, chất lượng đồ án quy hoạch thiếu điều kiện thực hiện, "vẽ" ra nhiều nguồn lực cho đầu tư hạ tầng đồng bộ, nguồn lực giải phóng mặt bằng nhưng thực tế lại rất phức tạp. Ngoài ra, chất lượng quy hoạch thấp do hệ thống quy chuẩn, hệ thống định mức đơn giá, kỹ thuật xây dựng lạc hậu nên tính toán quy hoạch có sai sót; khâu tổ chức thực hiện quy hoạch cũng hạn chế, chậm xây dựng, kế hoạch sơ sài. Việc cắm mốc thực địa, công khai quy hoạch, thực hiện quy chế quản lý quy hoạch kiến trúc sau đồ án quy hoạch còn hạn chế... 

“Dù có cố gắng, cơ quan quản lý địa phương vẫn còn hạn chế trong kiểm soát trật tự xây dựng đô thị nên xảy ra tình trạng xây nhà cao tầng trong nội đô, khu đô thị không đi kèm quy hoạch hạ tầng”, Bộ trưởng Xây dựng thừa nhận.

Các giải pháp được Bộ trưởng Xây dựng đưa ra là nâng cao chất lượng quy hoạch, bảo đảm tính khả thi của quy hoạch; kiểm soát việc thực hiện dự án đầu tư theo đúng quy hoạch; tăng cường quản lý, tuyên truyền, công bố, công khai quy hoạch để nhân dân biết, thực hiện và giám sát; tăng cường thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này...

"Tôi cũng như cử tri và nhân dân mong muốn sớm hạn chế tiêu cực trong phát triển đô thị. Tới đây, khi hoàn thiện pháp luật, phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, và khi được sự đồng tình ủng hộ của nhân dân thì những hạn chế sẽ giảm đi", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Thiếu gay gắt nhà ở xã hội, nhà thương mại giá thấp

Ngoài ra, tại phiên chất vấn, Bộ trưởng Phạm Hồng Hà cũng nhận được nhiều câu hỏi liên quan đến giá bất động sản, đặc biệt là phân khúc nhà giá rẻ, nhà ở xã hội và nguy cơ rủi ro của thị trường.

Bộ trưởng Phạm Hồng Hà lý giải, xảy ra tình trạng này là do chưa có sự đồng bộ của thể chế, mâu thuẫn giữa pháp luật bất động sản với pháp luật của các lĩnh vực khác. Bên cạnh đó, tuy cơ cấu sản phẩm của bất động sản chuyển dịch tích cực nhưng chưa cân đối với nhu cầu thị trường: Chỉ phát triển một số phân khúc trung cao cấp, sản phẩm du lịch như căn hộ du lịch (condotel), biệt thự du lịch (resort villa) có biểu hiện dư thừa...; trong khi đó lại thiếu gay gắt nhà ở xã hội, nhà thương mại giá thấp. Hiện nhà thu nhập thấp mới đạt 4,8 triệu m2 so với mục tiêu 12,5 triệu m2 năm 2020; do thiếu nguồn vốn cho vay nên 226 dự án thu nhập thấp còn chậm tiến độ...

Theo người đứng đầu ngành xây dựng, nguồn lực tài chính cho thị trường bất động sản cũng thấp, chủ yếu dùng vốn ngân hàng và tiền ứng trước của khách, tiền chủ đầu tư chỉ khoảng 15%. Có nhiều loại thuế được đánh giá là bất hợp lý, chưa khuyến khích, thu hút nguồn lực cho bất động sản và hạn chế tình trạng đầu cơ.

"Những hạn chế nêu trên gây rủi ro cho hoạt động bất động sản", Bộ trưởng nói và cho biết, hiện đã có nghị định của Chính phủ về xây dựng cơ sở dữ liệu thị trường nhà ở song thực tiễn thực hiện chậm, hệ thống thông tin chưa đồng bộ.

Cùng với đó, theo Bộ trưởng, thực trạng các địa phương cũng chưa quan tâm nhiều đến kiểm soát thị trường bất động sản, phê duyệt nhiều dự án không phù hợp với thị trường, chủ yếu là phân khúc cao cấp, thủ tục đền bù giải phóng mặt bằng còn phức tạp, mất nhiều thời gian...

“Để bảo đảm thị trưởng bất động sản phát triển lành mạnh, hạn chế rủi ro, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, bảo đảm đồng bộ pháp luật liên quan bất động sản từ quy hoạch, đất đai, cơ chế tài chính, đầu tư xây dựng, đến quản lý vận hành; đồng thời tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước; đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội, nhà thương mại quy mô nhỏ và vừa", Bộ trưởng Bộ Xây dựng nói.

Riêng đối với thúc đẩy phát triển thị trường nhà ở xã hội, nhà ở giá rẻ trong thời gian tới, Bộ trưởng đưa ra các giải pháp như: Bộ sẽ tham mưu với Chính phủ về các phương thức giải quyết nhà ở xã hội, nhà ở giá rẻ; có các biện pháp khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào xây dựng nhà ở xã hội... 

Chưa có thống kê đầy đủ về việc người Việt Nam đứng tên bất động sản cho người nước ngoài

Đại biểu Nguyễn Thị Xuân Thu (Đoàn Khánh Hòa) quan tâm đến công tác quản lý thị trường bất động sản đối với các loại hình căn hộ du lịch, biệt thự du lịch ở các thành phố, đặc biệt là các thành phố du lịch và băn khoăn các loại hình bất động sản mới này được Bộ quản lý như thế nào. Có hay không việc người Việt Nam đứng tên để mua bất động sản cho người nước ngoài?

Đại biểu Nguyễn Thị Xuân Thu (Đoàn Khánh Hòa) chất vấn.

Về vấn đề trên, Bộ trưởng thừa nhận, hiện nay, các loại hình bất động sản mới này đã tương đối phổ biến: Căn hộ du lịch (condotel) chủ yếu phát triển ở các tỉnh có tiềm năng về du lịch, văn phòng kết hợp lưu trú (officetel) phát triển chủ yếu ở TP Hà Nội và TP Hồ Chí Minh...; nhu cầu trong thời gian tới về hai loại hình này còn thiếu nhiều, do đó, cần có chính sách để quản lý tốt loại hình này, bảo đảm yêu cầu thực tiễn.

Về giải pháp, Bộ trưởng Phạm Hồng Hà cho biết, hiện nay theo chỉ đạo của Thủ tướng, Bộ Xây dựng có trách nhiệm sửa đổi tiêu chuẩn, quy chuẩn có liên quan, ban hành quy chế quản lý vận hành đến các loại hình bất động sản mới (condotel, officetel...). Bộ trưởng khẳng định tiêu chuẩn, quy chuẩn này sẽ được ban hành trong năm 2019. Cùng với đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng sẽ có hướng dẫn cụ thể các địa phương về chế độ sử dụng đất liên quan đến quyền sở hữu đất, nhà; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ hoàn thành quy chế quản lý vận hành các cơ sở lưu trú du lịch đối với hai loại hình bất động sản trên.

Ngoài ra, Bộ trưởng cũng thừa nhận, có hiện tượng người Việt Nam đứng tên để mua bất động sản cho người nước ngoài, nhưng hiện chưa có thống kê đầy đủ. Bộ Công an đã có đánh giá và có báo cáo về việc này và Chính phủ đã giao cho Bộ Công an cùng Bộ Xây dựng phối hợp xử lý. Cho rằng “đây là việc rất khó”, Bộ trưởng Phạm Hồng Hà khẳng định sẽ cố gắng kiểm soát để hạn chế tình trạng này.

PHƯƠNG HẰNG