Anh Võ Bắc đang chăm sóc ngôi mộ chị Xuân Quý

 LTS - Nhân kỷ niệm 60 năm ngày Thương binh-Liệt sĩ, Ban liên lạc văn nghệ Liên khu 5 vừa tổ chức lễ tưởng niệm các chiến sĩ làm công tác nghệ thuật, báo chí đã hy sinh trong hai cuộc đấu tranh giành độc lập. Theo đoàn cán bộ Bảo tàng Văn học thuộc Hội Nhà văn Việt Nam kết hợp cùng Hội văn học nghệ thuật tỉnh Quảng Nam về viếng mộ nữ nhà văn, nhà báo, liệt sĩ Dương Thị Xuân Quý tại thôn Thi Thại-xã Duy Thành (Duy Xuyên, Quảng Nam)...

Mọi người cúi đầu tưởng niệm trong nỗi thương tiếc và khâm phục chị, một người mẹ gửi lại đứa con gái đầu lòng còn nhỏ ở Hà Nội xung phong vượt dãy Trường Sơn vào tham gia chiến đấu trực tiếp tại chiến trường, trong lực lượng Văn nghệ Giải phóng Trung Trung Bộ; mặt trận Quảng Đà, và chị đã để lại cho đời những tác phẩm được viết bằng xương máu của mình.

Năm 1968, vào chiến đấu tại vùng đất lửa Duy Xuyên-Quảng Nam anh hùng, nơi có đội du kích Xuyên Tân kiên cường làm địch nhiều phen hoảng loạn; đứng trước sự càn quét ngày càng dữ dội, nhất là sau kế hoạch 10-59 của Mỹ-Diệm, vào đêm 8-3-1969 khi cùng đội du kích Xuyên Tân soi đường thoát ra khỏi vòng vây càn quét rất ác liệt của giặc, chị đã anh dũng ngã xuống bên giếng đất trên khu vườn nhà anh Võ Bắc. Chị đã mãi mãi ở lại với mảnh đất này khi tuổi đời còn rất trẻ, tình yêu và sức sáng tác còn nồng cháy; tác phẩm “Hoa Rừng” là một tác phẩm tiêu biểu của chị để lại cho đời cùng với tấm gương ngời sáng của một nhà văn, nhà báo-chiến sĩ hy sinh anh dũng vì sự nghiệp độc lập dân tộc và tự do cho mọi người.

Sau nhiều năm tìm kiếm, năm 1996 người thân và đồng đội đã lập bia tưởng niệm chị tại góc phải trước vườn nhà anh Võ Bắc. Tháng 8 năm 2006 mộ của chị đã được tìm thấy bên phía trái của tấm bia gần 20 mét; bây giờ mộ và bia là một chỗ trang nghiêm, phía sau bia mộ có khắc ghi câu thơ của nhà thơ Bùi Minh Quốc-chồng của chị Xuân Quý:

Thôi em nằm lại.

Với đất lành Duy Xuyên

Bia mộ được làm bằng đá gra-nít, ở xung quanh mộ được trồng những cây mai vàng, hoa giấy, tóc tiên, hoa hoàng anh, mười giờ... bốn mùa xanh thắm sắc màu. Hoa mười giờ nở tím xung quanh ngôi mộ như biểu tượng của lòng chung thủy của chị với văn học, báo chí, với Tổ quốc quê hương. Tấm bia mộ cao gần 2m, chân dung chị được gắn trên bia rất bình dị, riêng đôi mắt toát lên sự kiên nghị, không khuất phục trước mọi gian khổ khó khăn. Người dân trong xã, trong huyện và nhất là nhân dân trong thôn Thi Thại thường nhắc đến sự hy sinh anh dũng của chị để nêu gương cho các thế hệ cháu con. Có rất nhiều tổ chức đoàn thanh niên, các học sinh, sinh viên về đây viếng thăm mộ chị, ghi ơn công lao của chị và thầm hứa với chị sẽ ra sức phấn đấu học tập, rèn luyện noi theo tấm gương chị.

Anh Văn Bá Quang, Phó bí thư Huyện đoàn Duy Xuyên cho biết, nhân các ngày kỷ niệm truyền thống trong năm như ngày Thương binh-Liệt sĩ (27-7), ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22-12), ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21-6)… có rất nhiều tổ chức đoàn khối cơ quan nhà nước hành hương tìm về huyện, nơi có mộ bia tưởng niệm của hai nhà văn, nhà báo, liệt sĩ Dương Thị Xuân Quý và Chu Cẩm Phong, qua đó phát động các phong trào thi đua lao động, học tập và tri ân các anh hùng liệt sĩ.

Từ ngày lập bia mộ đến nay ngoài gia đình anh Võ Bắc thì bà con trong thôn vẫn luôn dành thời gian để chăm sóc, trồng thêm nhiều cây hoa làm đẹp cho ngôi mộ, vào những ngày lễ anh vẫn thành kính bày hoa quả, thắp lên mộ chị nén nhang để tỏ lòng thành, đó là một nghĩa cử linh thiêng cao cả của người dân xứ Quảng nói chung và nhân dân ở xã Duy Thành (Duy Xuyên) nói riêng khi nhớ ơn về công lao của những anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống trên mảnh đất giàu truyền thống cách mạng này.

Trên mồ em có mùa xuân nở mãi, câu thơ ấy trong thời kỳ chống Mỹ như dự báo trước và đúng với tình cảm quân-dân thắm thiết ấm nồng như cá với nước của người dân xã Duy Thành (Duy Xuyên-Quảng Nam), với nữ nhà văn, nhà báo, chiến sĩ, liệt sĩ Dương Thị Xuân Quý.

Bài và ảnh: ĐÀO TRƯỜNG THÀNH