QĐND - Chiều nay, trên đường hành quân qua một làng quê nghèo, tôi lại tìm thấy hình ảnh tuổi thơ của mình qua những bước chân trần mà đám trẻ đang tíu tít chạy khắp cánh đồng để tìm những cây rau má xanh tươi...

Ngày ấy, những buổi chiều chăn trâu, mỗi đứa trẻ quê tôi đều mang theo chiếc liềm cắt lúa và một cái rổ rộng vành như chiếc nón đội trên đầu. Cứ thế, chúng tôi hì hục, thi đua nhau hái rau má. Có lần vì hiếu thắng, tôi quyết tâm tìm rau má trong tận hóc núi sâu mà quên cả "nhiệm vụ" chăn trâu. Đến khi rổ đầy rau má, ngẩng đầu lên thì trời đã sẩm tối. Bấy giờ, tôi mới ngơ ngác đi tìm trâu trong thất vọng. Cả đoạn đường về nhà, tôi vừa đi vừa khóc và nghĩ đến trận đòn đang chờ mình mà đôi chân ríu lại... Bước đến cổng làng, nhìn thấy con trâu đang thản nhiên nhai rơm, tôi thở phào và thấy vui hơn cả lúc được chúng bạn tôn vinh là “vua nhổ rau má”.

Lớn lên tôi quyết tâm theo nghiệp của cha. Rời xa quê hương lên đường nhập ngũ, tôi mang theo hình ảnh tuổi thơ rau má của riêng tôi. Nơi ấy, trong miền ký ức là những cánh đồng trũng có màu vàng của lúa và màu xanh của rau má. Thú thật cho đến tận bây giờ, dù đã đặt chân đến nhiều vùng đất khác nhau nhưng chưa nơi nào tôi đi qua mà cây rau má lại có thể xanh tốt, đắng lịm như ở quê tôi. Hay chính tình yêu quê hương đã cho tôi cảm nhận được sự khác biệt ấy!?

Rau má quê tôi thật đặc biệt. Vào mùa hè, ngay cả khi trời nắng gắt, rau má vẫn lên xanh, để lộ chùm rễ trắng như bộ râu dài của lão nông. Mùa thu qua đi cho tới tận lúc đông về rau má ở quê tôi vẫn mọc lên thành từng đám như những tấm thảm nhung xanh mơn mởn trong tiết trời lác đác mưa. Cha tôi bảo: “Người ta gọi là rau má vì rau rất bổ dưỡng, có thể thay nguồn sữa mẹ để nuôi lũ trẻ khôn lớn”. Và cũng bởi thế mà tôi vẫn thường tự hào với đồng đội là mình lớn lên trên lưng trâu và vạm vỡ khỏe mạnh nhờ những cây rau má hoang dại nơi mảnh đất nghèo.

Bây giờ cuộc sống nhiều thay đổi, người ta “chê” sơn hào hải vị đi tìm lại món ăn dân dã, đồng quê. Vì thế, người ta biết đến rau má như món ăn thanh dịu, bổ dưỡng. Thế nhưng những dây rau má đã không còn mọc tràn lan trên những triền đê hay bờ ruộng nữa. Thay vào đó rau má được trồng trong vườn, trong những thùng xốp chật hẹp; được tưới tắm bằng các loại thuốc kích thích phát triển. Còn ở quê tôi, người dân vẫn “nâng niu” từng cây rau má hoang dã. Mỗi lần được nghỉ phép về quê, mẹ tôi dù đã già yếu nhưng vẫn cố gắng đi hái cho được nắm rau má đồng nội “chính hiệu” đãi “thằng út”. Cả bữa cơm dọn ra dù trên mâm độc nhất chỉ đĩa rau má luộc chấm nước mắm, mà tôi thấy ngon miệng đến lạ. Những lúc như vậy, nhìn tôi ăn rau má, cha vừa nhâm nhi ly rượu, vừa đọc lại mấy câu thơ quen thuộc trong bài thơ "Rau má" của nhà thơ Trịnh Anh Đạt: “Vĩ nhân và các đời vua/Cũng từ rau má, ốc cua nên người”.

Hoàng Tấn - Mai Phương