Bài 3: Quân đội đã làm, nhưng kham không nổi

Để đáp ứng một phần nhu cầu nhà ở cho cán bộ quân đội, trong những năm qua, Bộ Quốc phòng và các đơn vị trong toàn quân đã có nhiều giải pháp, nhiều cách làm sáng tạo góp phần giúp cán bộ quân đội “an cư, lạc nghiệp”. Tuy nhiên, do nhu cầu nhà ở của cán bộ quân đội rất lớn, bản thân quỹ nhà đất của các đơn vị quân đội có hạn, nên “lực bất tòng tâm”, nói như một cán bộ quân đội về hưu thì “Quân đội đã làm, nhưng kham không nổi”…

Từ Nghị quyết 47 về chính sách hậu phương quân đội…

Thượng tướng Nguyễn Trọng Xuyên, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng kể rằng, năm 1979, khi đồng chí được điều về giữ chức Phó tư lệnh Quân khu 3, lúc bấy giờ kinh tế đất nước khó khăn lắm, đại đa số cán bộ của quân khu đều chưa có nhà ở kiên cố. Để góp phần ổn định hậu phương cán bộ quân đội, Quân khu 3 đã động viên bộ đội tranh thủ giờ nghỉ, ngày nghỉ làm gạch, ngói. Quân khu còn xây dựng Nhà máy xi măng ở Vạn Chánh để có xi măng bán rẻ cho cán bộ xây dựng nhà ở, rồi tổ chức mua sắt thép, vật liệu xây dựng về bán rẻ cho cán bộ làm nhà. Thời ấy, việc vận chuyển vật liệu xây dựng còn bị “ngăn sông, cấm chợ”, Quân khu 3 đã mạnh dạn sử dụng xe ô tô của quân khu chở vật liệu đến từng gia đình cán bộ. Nhờ cách làm này, Quân khu 3 đã giải quyết nhà ở cho hàng nghìn gia đình liệt sĩ , thương binh, bệnh binh, người có công và cán bộ quân đội trên địa bàn quân khu.

Nhà chung cư CT1 và CT2 cho sĩ quan biên phòng do Công ty Đầu tư phát triển Nhà và đô thị (Bộ Quốc phòng) triển khai ở phường Mai Dịch (Cầu Giấy, Hà Nội).

Từ cách làm của Quân khu 3 để giải quyết nhu cầu bức xúc và cấp bách về nhà ở cho cán bộ quân đội, Thường vụ Đảng ủy Quân sự Trung ương đã nghiên cứu và ban hành Nghị quyết 47 về công tác hậu phương quân đội (Đồng chí Nguyễn Trọng Xuyên, sau này về giữ chức Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần đã được Thường vụ Đảng ủy Quân sự Trung ương giao nhiệm vụ làm Trưởng ban giải quyết chính sách hậu phương quân đội, gọi tắt là Ban 47- NV). Nội dung chủ yếu của Nghị quyết 47 là các đơn vị tạo điều kiện để giải quyết nhà ở cho cán bộ quân đội bằng cách hỗ trợ vật liệu xây dựng cho cán bộ làm nhà ở nông thôn, cải tạo doanh trại không sử dụng để cho gia đình cán bộ quân đội ở, xây nhà bán hoặc cho cán bộ quân đội thuê…

Thực hiện Nghị quyết 47, hàng vạn gia đình cán bộ quân đội qua các thời kỳ đã có nhà ở kiên cố.

Đến việc ra đời một doanh nghiệp quân đội kinh doanh nhà

Vào thập kỷ 90 của thế kỷ trước, sau khi Đảng và Nhà nước ta có chủ trương tiền tệ hóa các chế độ đối với cán bộ công chức, trong đó có cán bộ quân đội, chế độ bao cấp về nhà ở cho quân đội bị xóa bỏ, Ban 47 của Bộ Quốc phòng và các đơn vị trong toàn quân cũng hết nhiệm vụ. Thế nhưng, nhu cầu nhà ở của cán bộ quân đội vẫn hết sức bức xúc. Do đặc thù của quân đội, đại đa số cán bộ quân đội đều dành phần lớn thời gian ở trong doanh trại, nhất là đối với cán bộ cơ sở. Một tháng, nếu đơn vị hoạt động bình thường, họ cũng chỉ được về thăm gia đình một lần, còn không thì hai, ba tháng một lần. Nếu nhà gần đơn vị, ít phải chi phí các khoản đi đường thì còn có đôi chút tiền lương hỗ trợ vợ con, gia đình. Nhưng nếu cán bộ đóng quân ở xa gia đình vài trăm cây số, thì số tiền tích lũy được trong tháng chỉ đủ mua quà cho vợ, con. Nếu không có chính sách hỗ trợ thì bản thân cán bộ quân đội không thể xây nhà cho gia đình được. Với cán bộ quân đội xây dựng gia đình ở thành phố, thị xã thì việc lo chỗ ở càng khó khăn hơn.

“Chương trình phát triển nhà ở xã hội và nhà ở giá thấp giai đoạn 2009-2015 tập trung giải quyết nhà ở cho các đối tượng gặp khó khăn về chỗ ở tại khu vực đô thị, bao gồm các đối tượng hưởng lương từ ngân sách, công nhân lao động tại các khu công nghiệp tập trung và người lao động thuộc các thành phần kinh tế; sinh viên các trường đại học, cao đẳng theo Quyết định số 155/2005/QĐ-TTg ngày 23- 6 - 2005 của Thủ tướng Chính phủ có điều chỉnh cho phù hợp tình hình thực tế. Riêng các đối tượng là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp thuộc Lực lượng vũ trang sẽ được giải quyết theo chính sách riêng.” (Trích Báo cáo của Bộ Xây dựng về chương trình phát triển nhà ở xã hội giai đoạn 2009-2015)

Trước những nhu cầu mang tính cấp thiết về nhà ở của cán bộ trong quân đội, năm 1995, Bộ Quốc phòng thành lập Công ty kinh doanh nhà (nay là Công ty Đầu tư phát triển Nhà và Đô thị) với mục đích tham gia chủ đầu tư các dự án phát triển nhà ở cùng với các địa phương, trong đó dành một phần diện tích bán cho cán bộ trong quân đội chưa có nhà ở theo phương thức bảo toàn vốn (không có lãi kinh doanh) và một phần bán kinh doanh để lấy lãi bù cho phần chính sách trong dự án. Đến nay, các dự án do công ty làm chủ đầu tư đã hoàn thành và đưa vào sử dụng được hơn 2.415 căn hộ với hơn 300 nghìn mét vuông sàn. Năm 2010 này, công ty dự kiến sẽ khởi công xây dựng 9 dự án nhà ở của Tổng cục Chính trị, Tổng cục Hậu cần, Quân chủng Phòng không-Không quân, Quân khu 5, Binh đoàn Quyết Thắng, Học viện Quân y, Binh đoàn 15…

Ngoài ra, Bộ Quốc phòng còn triển khai nhiều dự án về nhà ở khác theo đúng quy định của pháp luật. Tuy nhiên, giá bán các căn hộ chính sách dù đã thấp hơn giá thị trường nhưng vẫn vượt quá khả năng tài chính của cán bộ quân đội và số lượng vẫn còn ít, chỉ giải quyết được khoảng 5% nhu cầu thực tế.

Hy vọng vào nghị định mới của Chính phủ

Phù hợp với thông lệ quốc tế và đáp ứng yêu cầu cấp bách về nhà ở cho cán bộ quân đội, Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam (ban hành ngày 21 - 12 - 1999) và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam (ban hành ngày 3 - 6 - 2008), đã có các quy định: Sĩ quan tại ngũ “được bảo đảm nhà ở, đăng ký hộ khẩu theo quy định của Chính phủ". Đối với  sĩ quan thôi phục vụ tại ngũ và sĩ quan tại ngũ hy sinh, từ trần trong trư­ờng hợp sĩ quan hoặc thân nhân của sĩ quan chưa có nhà ở thì được bảo đảm nhà ở hoặc đất ở theo quy định của Chính phủ.

Tuy nhiên trên thực tế, do chưa có chính sách cụ thể nên việc bảo đảm nhà ở cho sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam gặp rất nhiều khó khăn. Hiện những đối tượng hưởng tiêu chuẩn như sĩ quan theo quy định của Chính phủ chưa được sở hữu nhà ở là 110.000 người. Để giải quyết nhà ở cho sĩ quan quân đội theo quy định của Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam, Chính phủ đã giao Bộ Quốc phòng chủ trì soạn thảo Nghị định quy định chi tiết việc bảo đảm nhà ở đối với sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam và các đối tượng trong quân đội được hưởng chính sách như sĩ quan. 

“Qua nghiên cứu và khảo sát thực tế cho thấy, bảo đảm về nhà ở là một trong những vấn đề bức xúc nhất hiện nay của sĩ quan, đặc biệt ở những đơn vị chiến đấu, sẵn sàng chiến đấu”. (Trích Báo cáo số 335/BC-QPAN12 của Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội)

Theo Ban soạn thảo, dự thảo Nghị định hoàn toàn hợp lý, hợp tình, phù hợp với thông lệ quốc tế và mang tính khả thi cao. Theo dự thảo Nghị định, sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam sẽ được bảo đảm nhà ở dưới các hình thức mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội, nhà ở tại các dự án phát triển nhà dành cho người có thu nhập thấp, dự án nhà ở dành cho sĩ quan, thuê nhà ở công vụ hoặc được trợ cấp tạo lập nhà ở. Nhà nước và quân đội sẽ tập trung ưu tiên giải quyết cho các đối tượng thực sự khó khăn về nhà ở. Những đối tượng này sẽ được hưởng chính sách hỗ trợ trực tiếp của Nhà nước thông qua các dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội (mua, thuê mua) hoặc hỗ trợ gián tiếp thông qua các doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà ở xã hội. 

Thực tế cho thấy để giải quyết nhà ở cho cán bộ quân đội, phải có sự hợp sức của các cấp, các ngành và các địa phương. Điểm mới trong chính sách nhà ở đối với cán bộ quân đội trong Dự thảo Nghị định này là có quy định cụ thể, gắn trách nhiệm của các bộ, ngành, chính quyền địa phương trong thực hiện chính sách hậu phương quân đội; bảo đảm tính công khai, minh bạch; khuyến khích nhiều thành phần tham gia phát triển nhà ở dành cho sĩ quan; góp phần tháo gỡ khó khăn cho các địa phương trong việc bảo đảm nhà ở cho sĩ quan.

Mới đây, khi xem xét việc phân bổ ngân sách Nhà nước bổ sung năm 2009, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã nhất trí với đề nghị của Chính phủ, cho phép Bộ Quốc phòng được giữ lại một phần các khoản phải nộp ngân sách Nhà nước của khối doanh nghiệp quân đội để Bộ Quốc phòng sử dụng xây dựng nhà công vụ, nhà ở cho sĩ quan quân đội.

Hy vọng nếu dự thảo Nghị định bảo đảm nhà ở cho sĩ quan quân đội được thông qua, “nút thắt” về cơ chế chính sách cho cán bộ quân đội sẽ được tháo gỡ.

Bài và ảnh: Đỗ Phú Thọ

Bài 1: Gánh nặng thuê nhà
Bài 2: Nông thôn cũng khó!