Điều cuốn hút tôi không chỉ vì đó là tập thơ hay mà còn vì ba năm trước, khi còn là một học sinh sơ tán cùng cơ quan Viện Văn học, ở Hiệp Hòa, Hà Bắc (nay là tỉnh Bắc Giang ) tôi được biết: Có một cán bộ trẻ là Ca Lê Hiến, quê Bến Tre, sinh năm 1940, đã từ chối khi được cử đi làm nghiên cứu sinh ở nước ngoài, tình nguyện về miền Nam chiến đấu. Anh được phân công về Hội Văn nghệ Giải phóng miền Nam, trở thành một nhà thơ-chiến sĩ, với bút danh Lê Anh Xuân.

Tập thơ "Hoa Dừa" gồm 36 bài thơ (132 trang in) viết về tình yêu quê hương, đất nước, sự gắn bó máu thịt với nhân dân và tình đồng chí, đồng đội trong lẽ sống cao đẹp được Lê Anh Xuân viết trong khoảng thời gian 1965-1968. Đó cũng là những năm nhà thơ liên tục có mặt trên khắp vùng đất Nam Bộ, trong đó có Bến Tre quê anh, sâu sát thực tế để sáng tác. Năm 1966 nhà thơ Lê Anh Xuân được kết nạp vào Đảng. Những bài thơ từ miền Nam gửi ra của anh đăng trên báo chí miền Bắc ngày đó được độc giả nhiệt tình đón nhận. Đặc biệt là bài thơ "Dáng đứng Việt Nam" (nguyên có tên là "Anh Giải phóng quân") viết vào tháng 3-1968, sau đó nhạc sĩ Chu Chí Vũ phổ nhạc và phát trên Đài Tiếng nói Việt Nam, được nhiều thính giả yêu thích.

Vậy nhưng, đang lúc nhà thơ trẻ như hoa mùa xuân phơi phới dưới ánh sáng mặt trời cách mạng, thì anh đã hy sinh anh dũng ngày 24-5-1968 tại một mặt trận ở ven thành phố Sài Gòn, nơi anh đã sáng tác bài thơ cuối cùng "Dáng đứng Việt Nam", ca ngợi khí phách anh hùng của một chiến sĩ giải phóng quân đã "chết trong khi đang đứng bắn" quân thù trên đường băng sân bay Tân Sơn Nhất. Ghi nhận những đóng góp xuất sắc của nhà thơ-liệt sĩ Lê Anh Xuân đối với nền văn học cách mạng Việt Nam và sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, Đảng và Nhà nước ta đã truy tặng ông Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật (năm 2001) và danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân.

Với 28 tuổi đời và 2 năm tuổi Đảng, nhà thơ-chiến sĩ Lê Anh Xuân đã sống một cuộc đời thật đẹp. Tấm gương sáng Lê Anh Xuân cùng những vần thơ chứa chan tình yêu quê hương, đất nước của nhà thơ mãi mãi là tài sản tinh thần vô giá đối với các thế hệ hôm nay và mai sau.

LÊ AN KHÁNH