QĐND - 43 năm sau vụ lính Đại Hàn thảm sát 135 nạn nhân xóm Tây thuộc làng Hà My, xã Điện Dương, huyện Điện Bàn (Quảng Nam), vào đầu xuân Tân Mão 2011, gần 140 người dân trong xóm và con em họ ở khắp nơi đã trở về họp mặt. Đài Tưởng niệm hôm nay ấm hơi người đến viếng; khói hương lan tỏa khắp cánh đồng.

Bà Phạm Thị Hoa, còn gọi là bà Lập, cụt bàn chân trái; bà Trương Thị Thú cụt bàn chân phải; chị Trình, chị Bôn, anh Định, anh Nam… còn mang trong mình vết thương, gần như có mặt đủ. Gương mặt ai nấy chưa hết bần thần khi nhớ về ký ức đau thương. Ngày kinh hoàng 26 tháng Giêng năm Mậu Thân (tức 25-2-1968) hiện lên như mới hôm qua.

Hôm đó, mới tờ mờ sáng, hai đại đội lính của lữ đoàn Rồng Xanh (Đại Hàn) từ các cứ điểm kéo đến bao vây làng Hà My và gom người già, phụ nữ, trẻ em về xóm Tây ở 3 điểm rồi bắn chết 135 người.

Bà Trương Thị Thú tìm tên con mình trên bia tưởng niệm

Anh Nguyễn Thanh Nam kể lại: “Hồi ấy, tôi mới 12 tuổi, đang cùng ông nội Nguyễn Bính ngồi gọt bí thì thấy họ lùa người già, trẻ em vào căn nhà rộng ba gian chật ních, nhốn nháo. Tôi đang ngơ ngác chưa hiểu gì thì tiếng tiểu liên vang lên cùng tiếng la khóc thảm thiết. Tôi nhanh chân kéo ông nội nấp vào hộc dưới của bàn thờ. Mẹ và em tôi chết trong trận này, còn tôi may mắn sống sót…”. Chị Lê Thị Trình thì nhớ: “Sáng ấy, mẹ tôi bảo tôi đội gạo đi trả cho người bà con, tôi dắt theo hai đứa em nên mới thoát”.

Ông Nguyễn Phu và Nguyễn Cọi, là trưởng và phó ban liên lạc của xóm Tây đều là những người có nhiều người thân chết trong vụ thảm sát năm ấy. Ông Cọi nhớ cái ngày đau thương ấy hơn ai hết: “Khoảng 18 giờ, ngớt tiếng súng, từ dưới hầm bí mật, 8 cán bộ du kích chúng tôi đi lên men theo các bụi rậm, tìm đến các hầm. Mẹ tôi, bà Lê Thị Thoại đã chết. Các em của tôi: Nguyễn Thị Thanh, Nguyễn Định, Nguyễn Tâm bị thương nặng. Bà Nguyễn Thị Giỏi bị cắt đứt nửa dưới thân. Bà Phạm Thị Sự chết trong tư thế chống nạnh. Bên cạnh đó, một đứa trẻ 2 tuổi là em Nguyễn Thị Sàn bị chết khi đang ôm bầu vú của người mẹ. Nhìn cảnh đó, ai cũng rơi nước mắt…”.

Xóm Tây có 52 hộ mà tới 63 liệt sĩ, 9 Bà mẹ Việt Nam Anh hùng, trong đó 2 gia đình có 2 thế hệ Bà mẹ Việt Nam Anh hùng, 1 gia đình có đến 9 liệt sĩ… Nhiều gia đình hiện nay tuyệt tự, không còn ai để về dự ngày gặp mặt. 

Năm 1993, ông Moon Koo Kim, nguyên chỉ huy lữ đoàn Rồng Xanh, nay là Chủ tịch Hội cựu chiến binh Hàn Quốc đến Điện Dương thăm chiến trường xưa. Theo lời anh Cọi, Bí thư đảng ủy xã lúc bấy giờ thì hôm ấy, ông Moon Koo Kim đã xin lỗi: “Xin chính quyền và bà con hãy rộng lòng tha thứ”. Về nước, ông Moon Koo Kim thể hiện sự hối lỗi bằng cách tổ chức quyên góp trong cựu chiến binh Hàn Quốc. 3 năm sau, hơn 35.000 đô-la đã được chuyển cho xã để xây Đài tưởng niệm Hà My ngay trên nền nhà ông Nguyễn Bính. Năm 2000, Đoàn Cựu chiến binh Hàn Quốc với hơn 40 người đã qua Điện Dương làm lễ cầu siêu cho nạn nhân. Từ đó đến nay, thỉnh thoảng có các đợt sinh viên, thanh niên Hàn Quốc qua thăm, tìm hiểu vụ thảm sát Hà My; tặng quà những người sống sót. Mới đây nhất, Hội Cựu chiến binh Hàn Quốc cũng đã mời một số cán bộ của xã qua thăm đất nước Hàn Quốc.

Nhân dân Điện Dương anh hùng đã khép lại quá khứ, chung tay xây dựng cuộc sống mới, đưa vùng đất nghèo khổ ngày mới giải phóng trở thành xã năng động, có bước tăng trưởng nhanh vào bậc nhất của huyện Điện Bàn.          

Bài và ảnh: Hồng Vân