Đó là xã Mỹ Thiện, huyện Cái Bè, tỉnh Mỹ Tho (nay là tỉnh Tiền Giang). Tháng 2-1977, xã được Nhà nước tuyên dương danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Từ năm 1979, xã Mỹ Thiện được chia thành hai xã Thiện Trí, Thiện Trung.

Niềm vui của gia đình bà Ngô Thị Hòa (thứ ba bên phải), vợ liệt sĩ Nguyễn Hữu Vu, tỉnh Hà Tĩnh trong buổi nhận bàn giao giám định hài cốt liệt sĩ. Ảnh: Nguyễn Văn

Địa bàn xã Mỹ Thiện nằm giữa huyện, có lộ Đông Dương, lộ 4 (nay là quốc lộ 1A) ngang qua xã hơn 2km, 3 đường thủy là sông Mỹ Thiện, kinh 28, kinh Bằng Lăng từ sông Tiền đi vào Đồng Tháp Mười ngang qua xã gần 20km, nên trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, ta và địch đánh nhau quyết liệt để giành nhau địa bàn quan trọng này.

Từ tháng 3-1945, xã Mỹ Thiện đã tổ chức hàng trăm thanh niên tiền phong do ông Lê Văn Xai (Tám Xai) trực tiếp hướng dẫn học chính trị, huấn luyện quân sự để sẵn sàng cướp chính quyền tay sai giặc Pháp.

Sau Cách mạng Tháng Tám 1945, ngày 8-1-1946, ông Tám Xai tổ chức 2 nông dân ở gần đồn cầu Mỹ Thiện dụ thằng Tây sếp đồn này vào vườn uống nước dừa và đâm chết, thu một súng và 14 băng đạn. Sau đó, ông Tám Xai được rút lên tỉnh, đến tháng 10-1950, ông làm tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 309, thuộc liên trung đoàn 105-120. Cuối năm 1946, ông Phạm Công Chánh, cán bộ xã Mỹ Thiện là Huyện ủy viên phụ trách liên xã.

Khi có Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954, cán bộ quân sự quê ở xã Mỹ Thiện đi tập kết hơn 10 đồng chí và đều về miền Nam chống Mỹ. Sau giải phóng miền Nam đã có 4 đồng chí được phong quân hàm cấp đại tá là: Lê Văn Xai (năm 1972 là Tư lệnh phó Quân khu 8), Lê Quang Bảng (Ba Bảng), Nguyễn Anh Nguyễn (Tám Nguyễn), Huỳnh Minh Huệ (Năm Huệ). Trong chống Mỹ, năm 1957, đồng chí Phạm Thành Trung (Ba Trung) là Tỉnh ủy viên, Bí thư huyện uỷ Cái Bè đến tháng 8-1958, bị giặc bắt đày ra Côn Đảo nhưng đồng chí vẫn giữ vững khí tiết người cộng sản. Ngày 27-3-1961, giặc đánh đồng chí Ba Trung chết tại chuồng cọp. Sau giải phóng miền Nam, hai cán bộ quê ở Mỹ Thiện được phong quân hàm đại tá là Mai Thanh Bình (Sáu Bình), Tỉnh đội phó và Đặng Nghĩa Trọng, Phó bí thư Huyện ủy, chính trị viên huyện đội Cái Bè.

Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, Mỹ và đánh bọn Pôn Pốt ở biên giới Tây Nam và làm nghĩa vụ quốc tế giúp nhân dân Cam-pu-chia, xã Mỹ Thiện có hơn 700 người đi bộ đội, vào các ban, ngành từ Trung ương, khu, tỉnh, huyện và đánh giặc tại xã. Đã có 400 đồng chí hy sinh được công nhận liệt sĩ, 134 đồng chí bị thương và bệnh tật được công nhận thương binh, bệnh binh, 14 bà mẹ trong xã được Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý Bà mẹ Việt Nam anh hùng.

Từ năm 1964 đến 1975, huyện Cái Bè có 16 xã và thị trấn Cái Bè. Ban chấp hành huyện ủy có từ 21 đến 25 đồng chí, nhưng cán bộ xã Mỹ Thiện có 9 đồng chí trong Ban chấp hành đảng bộ huyện, trong đó có 4 đồng chí trong Ban thường vụ: bí thư, phó bí thư, hai ủy viên thường vụ làm trưởng ban tổ chức và trưởng an ninh.

Phát huy thành tích trong kháng chiến, sau ngày giải phóng đến nay, cán bộ là người quê Mỹ Thiện được bầu làm bí thư tỉnh Tiền Giang và đắc cử ủy viên Trung ương Đảng khoá IX là đồng chí Huỳnh Hữu Kha, 4 đồng chí Thường vụ Huyện ủy, một đồng chí huyện uỷ viên đã nghỉ hưu theo chính sách và 4 đồng chí đang công tác. Có một đồng chí phó bí thư huyện ủy, chủ tịch hội đồng nhân dân huyện, một đồng chí Uỷ viên thường vụ, chủ nhiệm ủy ban kiểm tra, một đồng chí phó chủ tịch UBND huyện và một đồng chí là Viện trưởng viện kiểm sát nhân dân huyện Cái Bè.

Xã Mỹ Thiện và xã Thiện Trung có 8 ấp, đến đầu năm 2004 đã có 6 ấp được trên công nhận danh hiệu “Ấp văn hóa”. Hai xã đều được cấp trên công nhận xã an toàn về an toàn trật tự từ năm 2002. Đến tháng 10-2004, hai xã đều được trên công nhận là xã không có ma túy.

Bài và ảnh: HUỲNH THANH TÂM