Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng. Ảnh: LÊ TIÊN

Trong bối cảnh quốc tế mới, với sự cạnh tranh gay gắt, xu thế biến động nhanh chóng của khoa học và công nghệ, của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0), đòi hỏi phải có tư duy mới, tầm nhìn mới trong chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH) giai đoạn 2021-2030.

Vị thế, uy tín của Việt Nam tiếp tục được khẳng định, nâng cao

Phóng viên (PV): Năm 2019, bức tranh kinh tế được đánh giá là có nhiều thành tựu. Vậy bộ trưởng ấn tượng với những thành tựu nào?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Năm 2019 khép lại với nhiều thành tựu của đất nước. Song điểm nổi bật nhất của nền kinh tế được ghi nhận đó là duy trì nền tảng, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô trong điều kiện thị trường tài chính, tiền tệ quốc tế biến động mạnh; thuộc nhóm các nước tăng trưởng cao của khu vực và thế giới. Vai trò, vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế tiếp tục được khẳng định và nâng cao, ngày càng giành được sự ủng hộ, đánh giá cao của cộng đồng quốc tế, góp phần thực hiện nhiệm vụ bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và các lợi ích của đất nước.

Điểm ấn tượng nữa của nền kinh tế năm 2019 đó là quá trình cơ cấu lại nền kinh tế thực chất hơn; trong bối cảnh khó khăn các ngành, lĩnh vực chủ yếu vẫn phát triển ổn định, tích cực. Phát triển kinh tế đi đôi với phát triển các lĩnh vực xã hội. Việc thực hiện thành công hai mục tiêu vừa giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, vừa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế đã tạo thêm dư địa để thực hiện tốt hơn các nhiệm vụ bảo đảm an sinh xã hội, tạo việc làm, nâng cao thu nhập, chăm lo, cải thiện và nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, giải quyết những vấn đề bức xúc của xã hội... góp phần bảo đảm an ninh, trật tự xã hội. Năm 2019, theo đánh giá của Diễn đàn Kinh tế thế giới, Việt Nam lần đầu tiên vươn lên trong nửa trên của bảng xếp hạng thế giới, vị trí 67/141 nền kinh tế được xếp hạng (tăng 10 bậc so với năm 2018), xếp thứ 8 trong số các nền kinh tế tốt nhất thế giới để đầu tư (tăng 15 bậc so với năm 2018).

PV: Còn những thách thức, hạn chế của nền kinh tế theo quan sát của bộ trưởng là gì?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Bên cạnh các kết quả đạt được về KT-XH năm 2019 thì nền kinh tế nước ta vẫn còn có những tồn tại, hạn chế; một số vấn đề tích tụ, tồn đọng từ lâu, không dễ một sớm một chiều có thể khắc phục được. Nổi lên là, vấn đề đổi mới mô hình tăng trưởng gắn với nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế tuy đạt được một số kết quả nhưng đang bị hạn chế bởi hệ thống hạ tầng phục vụ cho phát triển của đất nước còn chưa tốt... Mô hình tăng trưởng hiện nay chưa là động lực để tạo phát triển bứt phá, đưa kinh tế nước nhà tiến nhanh, tiến kịp các quốc gia trên trường quốc tế và khu vực. Bên cạnh đó, tình trạng ô nhiễm môi trường diễn biến phức tạp; tác động của biến đổi khí hậu, các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng xảy ra nghiêm trọng…

PV: Quốc hội đặt mục tiêu tốc độ tăng trưởng năm 2020 đạt khoảng 6,8%. Vậy đâu là động lực cho năm 2020, thưa bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Năm 2020 tiếp tục là năm có nhiều khó khăn, thách thức, tăng trưởng kinh tế và thương mại toàn cầu chậm lại, rủi ro gia tăng, xu hướng bảo hộ, cạnh tranh ngày càng phức tạp, gay gắt. Với độ mở kinh tế lớn, các tác động tiêu cực của kinh tế thế giới đến kinh tế trong nước nhanh và mạnh hơn. Tuy nhiên, nhìn chung từ đầu nhiệm kỳ, tình hình kinh tế vĩ mô nước ta cơ bản duy trì ổn định, lạm phát thấp, thu nhập tăng, tầng lớp trung lưu tăng đã tiếp tục duy trì, củng cố tổng cầu và sức mua tích cực cho nền kinh tế.

Bên cạnh đó, quá trình cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng đạt kết quả tích cực đã góp phần cải thiện chất lượng tăng trưởng. Cụ thể, việc cơ cấu lại ngành, lĩnh vực đạt kết quả khích lệ, xuất khẩu nông, lâm, thủy sản tăng cao, công nghiệp chế biến, chế tạo là đầu tàu phát triển, xuất hiện nhiều loại hình dịch vụ mới, hiện đại, thúc đẩy chuyển dịch nhanh cơ cấu kinh tế theo hướng giảm nông, lâm nghiệp và thủy sản, tăng công nghiệp, xây dựng và dịch vụ; tăng trưởng giảm dần dựa vào khai khoáng và tăng trưởng tín dụng; đóng góp của năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) hằng năm hơn 40%, cao hơn giai đoạn trước (33,58%), vượt mục tiêu đề ra (30-35%); năng suất lao động bình quân giai đoạn 2016-2019 đạt 5,8%/năm vượt mục tiêu 5 năm là 5,5%/năm. Qua đó cho thấy, động lực tăng trưởng kinh tế dần được cải thiện qua các năm cả từ phía cung và phía cầu, dần trở thành những yếu tố nền tảng thúc đẩy nền kinh tế phát triển nhanh, bền vững.

Bên cạnh đó, với nền tảng vĩ mô ổn định, với môi trường đầu tư kinh doanh thông thoáng và sự nỗ lực không ngừng của các cơ quan để cải cách, đổi mới, tập trung vào việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, nhất là về thể chế, là điều kiện thuận lợi khuyến khích các thành phần kinh tế phấn khởi, gia tăng đầu tư, sản xuất, tạo ra những năng lực mới tăng thêm cho nền kinh tế.

Hoạt động giao dịch tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam. Ảnh: HOÀNG GIANG

Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đầy đủ, đồng bộ

PV: Bộ KH&ĐT đang khẩn trương giúp Tiểu ban KT-XH Đại hội lần thứ XIII của Đảng xây dựng Chiến lược phát triển KT-XH 2021-2030, Kế hoạch phát triển KT-XH 2021-2025. Vậy đâu là những điểm đáng chú ý trong chiến lược và kế hoạch này, thưa bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Đại hội XIII của Đảng là sự kiện chính trị hết sức quan trọng, trong đó có việc xem xét và thông qua Chiến lược phát triển KT-XH 10 năm 2021-2030 và Kế hoạch phát triển KT-XH 5 năm 2021-2025 cho nhiệm kỳ sắp tới.

Sau gần 35 năm đổi mới, đất nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Thế và lực của nước ta đã lớn mạnh hơn nhiều, cho phép chúng ta có những tư duy mạnh dạn hơn, mạnh mẽ hơn để đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững. Trong bối cảnh quốc tế mới, với sự cạnh tranh mạnh mẽ hơn, xu thế biến động nhanh chóng của khoa học và công nghệ, của CMCN 4.0 đòi hỏi phải có tư duy mới, tầm nhìn mới và đây chính là những điểm đáng chú ý trong chiến lược, kế hoạch phát triển KT-XH lần này.

PV: Bộ trưởng có thể nói rõ hơn về tư duy mới, tầm nhìn mới được đề cập tới trong chiến lược, kế hoạch phát triển KT-XH trong giai đoạn 2021-2030?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Trước hết, phải lấy “phát triển nhanh và bền vững dựa chủ yếu vào khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; phải chủ động, tích cực tham gia cuộc CMCN 4.0 gắn với quá trình hội nhập quốc tế, đổi mới tư duy và hành động, nắm bắt kịp thời, tận dụng hiệu quả các cơ hội để phát triển”. Tiếp theo, “lấy hoàn thiện, nâng cao chất lượng thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đầy đủ, đồng bộ, hiện đại, hội nhập và thực thi pháp luật hiệu lực, hiệu quả là điều kiện tiên quyết để thúc đẩy phát triển đất nước”.

Và đặc biệt, theo tôi làm sao để khơi dậy khát vọng dân tộc, ý chí tự cường và phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc để xây dựng đất nước phát triển và thịnh vượng; phát huy tối đa nhân tố con người, lấy giá trị văn hóa, con người Việt Nam là nền tảng, sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững. Đồng thời, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ phải trên cơ sở làm chủ công nghệ đi đôi với chủ động, tích cực hội nhập, đa dạng hóa thị trường, nâng cao sức chống chịu và khả năng thích ứng của nền kinh tế.…

PV: Trân trọng cảm ơn bộ trưởng!

DUNG VŨ (thực hiện)