Bác sĩ Đỗ Chiến - Nguyễn Dũng, Khoa Nội Tim mạch, Viện Tim mạch, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 trả lời:
Mọi người không có gì phải hoang mang cả. Mục đích chính của vaccine Covid-19 không phải là ngăn chặn lây nhiễm, mà là giảm độ lây nhiễm, giảm nguy cơ nhập viện, giảm nguy cơ tử vong. Cũng như dù đã tiêm vaccine cảm cúm hằng năm mà thỉnh thoảng vẫn bị cảm cúm.
Chúng tôi xin được tóm lược nội dung bài viết của GS Nguyễn Văn Tuấn (Viện nghiên cứu Y khoa Garvan, Australia).
Hiện tượng nhiễm bệnh dù đã tiêm vaccine đầy đủ không phải là mới. Trong dịch tễ học, người ta gọi đó là những ca nhiễm đột phá (breakthrough infection). Các nhà nghiên cứu đã nhấn mạnh: Người được tiêm vaccine phòng Covid-19 vẫn có thể bị nhiễm, điều này đã được quan sát ngay từ lúc làm nghiên cứu lâm sàng trên người. Đa số những ca này bị nhiễm nhẹ và được điều trị khỏi trong 1 tuần.
    |
 |
| Viện Y học Dự phòng Quân đội (Cục Quân y, Tổng cục Hậu cần) tiêm vaccine ngừa Covid-19 cho đội ngũ cán bộ. Ảnh: CHIẾN VĂN. |
Một nghiên cứu khác ở Đại học Stanford báo cáo rằng trong số 22.729 nhân viên y tế được tiêm vaccine, có 189 người bị nhiễm virus. Nhưng các nhà nghiên cứu ghi chú rằng một số người bị nhiễm có lẽ là do tiêm chưa đủ 2 liều.
Tại sao có hiện tượng nhiễm đột phá? Tại sao người này bị mà người kia không bị?
Có các lý do sau đây:
Thời gian giữa 2 liều vaccine
Theo kết quả nghiên cứu báo cáo trên Tập san Lancet thì khoảng cách thời gian mà vaccine có hiệu quả cao nhất là chừng 3 tháng. Theo các chuyên gia: 3 tháng là thời gian đủ để cơ thể chúng ta "làm quen" với vaccine trước khi nhận liều mới. Khi khoảng cách giữa 2 liều là 12 tuần thì hiệu quả vaccine lên đến 81%, nhưng khi khoảng cách 6 tuần thì hiệu quả chỉ 55%.
Hệ DNA
Hệ thống miễn dịch rất khác biệt giữa các cá nhân, cơ cấu DNA trong hệ miễn dịch của tôi khác với cơ cấu DNA của các bạn. Và, điều này có thể giải thích tại sao hiệu quả của vaccine có vẻ tốt ở người này mà có thể không tốt đối với người khác.
Tuổi tác và sức khoẻ
Dĩ nhiên, không chỉ DNA làm cho hệ miễn dịch khác nhau giữa các cá nhân. Sự khác biệt còn ở độ tuổi, tình trạng sức khoẻ, nhất là tiền sử dùng thuốc. Đã có nghiên cứu giải thích về sự tương quan giữa tuổi tác và đáp ứng miễn dịch ở những người được tiêm vaccine Pfizer. So với những người trẻ, những hệ miễn dịch "già nua" không đáp ứng tốt với các kháng nguyên mới. (Kháng nguyên là các yếu tố ngoại tại làm cho hệ miễn dịch chúng ta sản xuất kháng thể để chống lại virus).
Biến thể của virus
Virus có biến thể giúp nó thoát khỏi tầm kiểm soát của hệ miễn dịch. Chất liệu di truyền của virus SARS-CoV-2 là RNA (khác với con người là DNA). RNA có mức độ đột biến rất nhanh hơn DNA. Khi chúng ta có vaccine để chống, thì chúng đã biến thể sang dạng khác rồi, vì chúng thường đi trước con người rất xa. Điều này có thể giải thích tại sao con vi rút bị đột biến mới có thể thoát khỏi hàng rào của hệ miễn dịch và tấn công con người. Đó là lý do mà giới khoa học quan tâm khi biến thể virus chủng Ấn Độ được phát hiện, nó có thể làm cho vaccine hiện hành kém hiệu quả.
Tóm lại, lý do bị nhiễm dù đã tiêm đủ 2 liều vaccine là do:
- Khoảng cách thời gian giữa 2 liều chưa đủ tối ưu hoá hiệu quả của vaccine
- Sự khác biệt về hệ di truyền giữa các cá nhân.
- Sự khác biệt về tuổi tác và sức khoẻ làm ảnh hưởng đến khác biệt về hệ miễn dịch
- Sự biến thể của virus.
Tình trạng một số NVYT ở Bệnh viện Bệnh nhiệt đới dù đã tiêm đủ 2 liều vaccine nhưng vẫn nhiễm virus là một lời nhắc nhở rằng vaccine tuy quan trọng nhưng không phải là "viên đạn bạc" phòng, chống dịch Covid-19 mà các chuyên gia WHO đã cảnh báo, các biện pháp y tế theo khuyến cáo 5K của Bộ Y tế vẫn cần phải được áp dụng.