Lưu giữ ký ức về Bác Hồ

Nép bên triền đê sông Hồng, sâu trong con ngõ nhỏ của làng Phú Thượng (phường Phú Thượng, TP Hà Nội), căn nhà 5 gian với bức tường vàng nhuốm màu thời gian của gia đình cụ Nguyễn Thị An là chứng nhân lặng lẽ của lịch sử. Từ chiều 23 đến 25-8-1945, tại đây, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các đồng chí trong Ban Thường vụ Trung ương Đảng đã nghe báo cáo về kết quả Tổng khởi nghĩa và chuẩn bị cho việc ra mắt Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

“Ngôi nhà được xây dựng từ năm 1929 và khánh thành vào năm 1931. Với diện tích gần 200m², công trình được thiết kế theo lối kiến trúc ba gian, hai chái truyền thống”, ông Công Ngọc Dũng, cháu nội cụ Nguyễn Thị An, người trực tiếp gìn giữ di tích, chia sẻ.

Di tích lịch sử Quốc gia nhà cụ Nguyễn Thị An hiện nay. 

Căn nhà gồm 5 gian, tường xây bít đốc sơn vàng, mái lợp ngói Hưng Ký, đỉnh mái ngói bò. Hai đầu hồi là hai trụ xây thắt cổ bồng, các bờ mái để trơn, không trang trí. Mặt trước nhà có 5 cửa đi, 3 gian giữa được nhấn bằng các ô trang trí sơn màu vàng, giữa mặt tiền khắc 4 chữ Hán “Minh nguyệt thanh phong”.

Gian chính được bố trí để thờ Bác và trưng bày những kỷ vật Người từng sử dụng như: Bộ tràng kỷ, chiếc sập gỗ, máy đánh chữ, gương,... “Hiện nay, di tích còn lưu giữ nguyên vẹn 14 hiện vật mà Chủ tịch Hồ Chí Minh từng sử dụng trong hai lần Người về thăm”, ông Công Ngọc Dũng tự hào chia sẻ.

Hai gian phụ ở hai bên dùng để trưng bày ảnh tư liệu các cán bộ cách mạng từng hoạt động tại ngôi nhà, cùng hình ảnh lãnh đạo Đảng, Nhà nước tới thăm. Sự sắp đặt tinh tế giữa hiện vật và hình ảnh tạo nên không gian vừa tôn nghiêm, vừa sinh động, giúp người xem cảm nhận lịch sử qua từng chi tiết và ghi nhớ giá trị văn hóa, tinh thần cách mạng mà ngôi nhà lưu giữ.

Ông Công Ngọc Dũng cho biết, từ năm 1941 đến 1945, ngôi nhà là cơ sở cách mạng thuộc thôn Phú Gia, xã Phú Thượng, huyện Từ Liêm (nay là phường Phú Thượng, TP Hà Nội). Nhờ bảo đảm an toàn tuyệt đối, nơi đây được chọn là điểm đón đoàn cán bộ từ chiến khu Việt Bắc về Hà Nội.

Ông Công Ngọc Dũng tại phòng trưng bày tư liệu của căn nhà. 

“Bố tôi kể lại rằng, chiều 23-8-1945, khi đoàn cán bộ về, ông ấn tượng với cụ già gầy yếu nhưng có đôi mắt sáng, vầng trán cao, hàm râu thưa dài, đi dép cao su, tay chống gậy, vai mang túi vải. Khi ấy, ông chỉ biết đó là cán bộ từ chiến khu Việt Bắc, sau này mới nhận ra chính là Chủ tịch Hồ Chí Minh, khiến cả gia đình vô cùng tự hào và xúc động”, ông Dũng nhớ lại.

Sau Cách mạng Tháng Tám, phường Phú Thượng tiếp tục đón Bác trở lại thăm vào ngày 24-11-1946. Đến năm 2022, ngôi nhà được xếp hạng Di tích lịch sử cấp Quốc gia, trở thành niềm tự hào của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân địa phương.

Gìn giữ, phát huy Di tích lịch sử Quốc gia

Ông Công Ngọc Dũng cho biết, kể từ khi được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích lịch sử Quốc gia vào năm 2022, ngôi nhà của cụ Nguyễn Thị An đã có những đổi thay rõ nét. Nhờ sự tuyên truyền rộng rãi của các cơ quan báo chí, truyền thông, di tích được đông đảo công chúng biết đến, đặc biệt là học sinh, sinh viên và du khách quốc tế. Hiện nay, nơi đây trở thành điểm tham quan quen thuộc trong các tour du lịch của những đoàn khách quốc tế.

“Nhiều trường học trong và ngoài Thủ đô thường xuyên đưa học sinh tới tham quan, tìm hiểu về lịch sử ngôi nhà. Các em được xem hiện vật, ảnh tư liệu và nghe giới thiệu về những ngày Bác Hồ ở đây, từ đó hiểu rõ hơn về quá trình hoạt động cách mạng cũng như giá trị lịch sử mà ngôi nhà lưu giữ”, ông Công Ngọc Dũng chia sẻ.

Một số hiện vật tại di tích. 

Theo ông Dũng, việc di tích được công nhận không chỉ tăng cường nhận thức lịch sử cho cộng đồng mà còn tạo cơ hội để người dân địa phương tự hào, gắn bó hơn với di sản văn hóa của vùng. Các hoạt động tham quan, học tập và giao lưu văn hóa diễn ra đều đặn, góp phần lan tỏa giá trị lịch sử và tinh thần cách mạng của ngôi nhà cụ Nguyễn Thị An trong dòng chảy của đời sống xã hội đương đại.

Nhờ những giá trị nổi bật này, công trình được chọn là công trình tiêu biểu gắn biển chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9, 80 năm Ngày Bác Hồ về ở và làm việc tại Phú Thượng. Ngày 22-8 vừa qua, Đảng ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phường Phú Thượng đã tổ chức lễ gắn biển công trình tu bổ, tôn tạo Di tích lịch sử địa điểm lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh ở và làm việc tại nhà cụ Nguyễn Thị An.

Phòng trưng bày tư liệu của căn nhà. 

Ông Bùi Thế Cường, Phó chủ tịch UBND phường Phú Thượng cho biết, công trình khởi công từ tháng 2-2025 và đã hoàn thành, bảo đảm tiến độ, bảo đảm về kỹ, mỹ thuật. “Di tích lịch sử Nhà cụ Nguyễn Thị An - nơi Bác Hồ kính yêu từng ở và làm việc - là địa chỉ thiêng liêng, niềm tự hào của quê hương Phú Thượng. Trách nhiệm của chúng ta hôm nay là gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử to lớn của di tích, để nơi đây không chỉ là “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống cho các thế hệ mai sau, mà còn trở thành điểm đến văn hóa - lịch sử tiêu biểu của Thủ đô”, ông Cường nhấn mạnh.

Bài, ảnh: TRẦN HẢI LY

* Mời bạn đọc vào chuyên mục 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2-9 xem các tin, bài liên quan.