Bản hùng ca từ những ngày đầu gian khó

Nằm ở vị trí chiến lược, tựa lưng vào những dãy núi thoai thoải, Ngọc Trạo hội tụ các yếu tố "thiên thời, địa lợi, nhân hòa" để trở thành căn cứ cách mạng đầu tiên của tỉnh Thanh Hóa. Đầu tháng 6-1941, Tỉnh ủy Thanh Hóa đã chọn nơi đây để xây dựng chiến khu, kết nối các căn cứ trong tỉnh và với Xứ ủy Bắc Kỳ.

Ngày 19-9-1941, tại Hang Treo, 21 chiến sĩ du kích đầu tiên đã cùng nhau nguyện thề "hy sinh, chiến đấu đến giọt máu cuối cùng cho sự nghiệp giải phóng dân tộc". Sự ra đời của Đội du kích Ngọc Trạo không chỉ là một sự kiện lịch sử của tỉnh Thanh Hóa mà còn là sự tiếp nối của tiếng súng Bắc Sơn, Nam Kỳ khởi nghĩa, là nguồn sức mạnh cổ vũ to lớn cho phong trào cách mạng của cả nước.

Chỉ trong một thời gian ngắn, ngọn lửa cách mạng từ Ngọc Trạo đã lan tỏa khắp xứ Thanh và đến cả một số tỉnh lân cận như Ninh Bình, Thái Bình, Nghệ An, Hà Tĩnh. Thanh niên ưu tú từ khắp nơi đã bí mật tìm đến, bổ sung cho đội du kích, tạo nên một lực lượng vũ trang sơ khai nhưng đầy nhiệt huyết và tinh thần chiến đấu cao.

Toàn cảnh di tích lịch sử Chiến khu Du kích Ngọc Trạo.

Sự phát triển mạnh mẽ của chiến khu đã khiến thực dân Pháp lo sợ. Rạng sáng ngày 19-10-1941, quân Pháp đã bí mật tấn công, nhưng các chiến sĩ du kích Ngọc Trạo đã anh dũng, kiên cường đánh giáp lá cà. Mặc dù phải rút lui để bảo toàn lực lượng, nhưng tinh thần chiến đấu bất khuất của họ đã để lại bài học kinh nghiệm quý báu về xây dựng lực lượng, chiến tranh du kích, làm tiền đề cho cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945 sau này.

Chiến khu Ngọc Trạo, dù chỉ tồn tại trong thời gian ngắn nhưng đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử vẻ vang, trở thành biểu tượng của lòng yêu nước và ý chí quật cường. Ngày nay, Khu di tích Chiến khu Ngọc Trạo đã trở thành một "địa chỉ đỏ" để giáo dục truyền thống, nhắc nhở thế hệ hôm nay và mai sau về một thời kỳ "gian khó mà hào hùng".

Ngọc Trạo hôm nay - Vươn mình từ truyền thống

Phát huy truyền thống cách mạng của cha ông, xã Ngọc Trạo hôm nay đang vươn mình mạnh mẽ trên con đường xây dựng nông thôn mới. Sau khi sáp nhập từ các xã Thành An, Thành Long, Thành Tâm và Ngọc Trạo cũ theo Nghị quyết số 1686/NQ-UBTVQH15, một xã Ngọc Trạo mới với quy mô rộng lớn và tiềm năng to lớn đã được hình thành.

Chiến khu Du kích Ngọc Trạo là "địa chỉ đỏ" để giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ hôm nay. 

Với diện tích hơn 79km2 và dân số hơn 23.000 người, xã Ngọc Trạo đã khai thác hiệu quả dư địa mới để quy hoạch và phát triển bền vững. Tinh thần đoàn kết của cộng đồng đã trở thành nền tảng vững chắc cho sự phát triển lâu dài. Người dân đồng lòng tham gia xây dựng các công trình công cộng, hiến đất làm đường, góp phần tạo nên một diện mạo nông thôn mới khang trang, sạch đẹp.

Đồng chí Lưu Thị Dung, Phó bí thư Thường trực Đảng ủy xã Ngọc Trạo, tự hào cho biết: "Phát huy truyền thống chiến khu Ngọc Trạo anh hùng, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc xã Ngọc Trạo luôn đoàn kết, nỗ lực, tập trung thu hút các nguồn lực đầu tư. Nông nghiệp được xác định là trụ cột ổn định, với diện tích đất sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao ngày càng được mở rộng. Đặc biệt, tiềm năng công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp đã được khơi dậy mạnh mẽ. Theo Quy hoạch tỉnh, xã được quy hoạch ba cụm công nghiệp với tổng diện tích 170ha. Việc thu hút các nhà đầu tư vào các cụm công nghiệp đã tạo ra hàng ngàn việc làm, tạo động lực mạnh mẽ cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống nhân dân”.

Những thành quả đó được thể hiện rõ nét qua đời sống của người dân. Thu nhập bình quân đầu người toàn xã đến đầu năm 2025 đạt hơn 60 triệu đồng. Các mô hình kinh tế mới như trang trại, gia trại chăn nuôi theo hướng công nghiệp, nông nghiệp hữu cơ và du lịch cộng đồng đang được đẩy mạnh, tạo ra nhiều cơ hội việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân.

Không chỉ chú trọng phát triển kinh tế, cấp ủy, chính quyền và người dân xã Ngọc Trạo còn nỗ lực giữ gìn bản sắc văn hóa. Các lễ hội dân gian, làng nghề truyền thống và các điểm tham quan tự nhiên đang được khai thác để phát triển du lịch, tạo nên một điểm đến hấp dẫn. Đặc biệt, việc dự kiến chọn ngày 19-9 - ngày thành lập Đội du kích Ngọc Trạo năm xưa - làm ngày hội của thôn Ngọc Trạo là một việc làm ý nghĩa, thể hiện sự trân trọng lịch sử và giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ.

"Thế hệ cha ông đã sống, chiến đấu, hy sinh trong gian khó mà hào hùng; vì vậy thế hệ hôm nay lớn lên trong hòa bình, ấm no cần phải có trách nhiệm để kiến thiết làng quê", lời chia sẻ đầy tâm huyết của đồng chí Quách Văn Tháp, Bí thư chi bộ, Trưởng thôn Ngọc Trạo, đã nói lên ý chí, quyết tâm của người dân nơi đây

 Các cuộc giao lưu tọa đàm dành cho thanh niên trước khi lên đường nhập ngũ tại Chiến khu Du kích Ngọc Trạo.

Từ chiến khu xưa với những trận chiến oai hùng đến xã Ngọc Trạo hôm nay, với những công trình, thành tựu đổi mới, tất cả đều minh chứng cho sức sống mãnh liệt và tinh thần cách mạng bất diệt của vùng đất anh hùng.

“Ba khâu đột phá được Đảng bộ xác định sau khi sáp nhập 4 xã thành xã Ngọc Trạo mới là: Xây dựng, hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, hiện đại; đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ, chuyển đổi số trong mọi lĩnh vực; xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có bản lĩnh chính trị vững vàng, theo tinh thần “7 dám”. Quan trọng hơn, đây còn là lời hiệu triệu, là kim chỉ nam cho một giai đoạn phát triển mới đầy tiềm năng, sau khi sáp nhập. Từ nền tảng vững chắc của một vùng đất giàu truyền thống cách mạng, Ngọc Trạo đang đứng trước cơ hội bứt phá để vươn mình mạnh mẽ hơn. Quyết tâm thực hiện thắng lợi toàn diện các mục tiêu, nhiệm vụ, xây dựng một xã nông thôn mới văn minh, phát triển toàn diện, bền vững, xứng đáng với niềm tin và kỳ vọng của Đảng bộ và nhân dân và truyền thống Chiến khu xưa”, đồng chí Lưu Thị Dung khẳng định.

Bài và ảnh: KHÁNH TRÌNH

* Mời bạn đọc vào chuyên mục 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2-9 xem các tin, bài liên quan.