Tôi xin nhiệt liệt chào mừng đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng và các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đại diện các cơ quan Trung ương và địa phương, đại diện các gia đình thương binh, bệnh binh, liệt sĩ, các đồng chí cựu chuyên gia, Quân tình nguyện Việt Nam tại Campuchia qua các thời kỳ đã tới dự Lễ kỷ niệm 40 năm Ngày Chiến thắng chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc và cùng quân dân Campuchia chiến thắng chế độ diệt chủng (7-1-1979/7-1-2019).

Tôi vui mừng chào đón đoàn đại biểu cấp cao Campuchia do ngài Tep Ngorn, Ủy viên Thường trực Ban Thường vụ Ban Chấp hành Trung ương Đảng Nhân dân Campuchia, Phó chủ tịch Thượng viện Vương quốc Campuchia dẫn đầu, cùng toàn thể các bạn Campuchia thân mến có mặt trong buổi lễ trọng thể hôm nay.

Tôi hoan nghênh các vị khách quý đến từ Đại sứ quán các nước Đông Nam Á, ASEAN và đại diện cho tổ chức Liên hợp quốc có mặt tại lễ kỷ niệm về một sự kiện có ý nghĩa lịch sử của quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai nước láng giềng anh em Việt Nam và Campuchia.

Dân tộc Việt Nam có câu: “ngọt bùi nhớ lúc đắng cay”. Theo truyền thống đó, hôm nay chúng ta cùng nhau ôn lại lịch sử quan hệ đoàn kết, kề vai sát cánh bên nhau giữa hai nước, hai dân tộc Việt Nam và Campuchia, lúc khó khăn, hoạn nạn cũng như trong hòa bình, phồn vinh, hạnh phúc.

leftcenterrightdel
 Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. Ảnh: TRỌNG HẢI

Thắng lợi của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 của quân và dân Việt Nam đã làm thay đổi cục diện chiến trường, tạo điều kiện thuận lợi để quân giải phóng Campuchia tiến công làm chủ Phnom Penh ngày 17-4-1975, kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến của nhân dân Campuchia. Đây cũng là thắng lợi chung của tình đoàn kết chiến đấu của nhân dân 3 nước Việt Nam, Campuchia và Lào.

Năm 1975, ngay sau khi kết thúc thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, nhân dân Campuchia chưa kịp hưởng hòa bình lại rơi vào bi kịch lớn của dân tộc. Tập đoàn phản động Pol Pot đặt dân tộc Campuchia trước “thảm họa diệt chủng khủng khiếp, chưa từng có trong lịch sử loài người”. Như lời của Trung đoàn trưởng Hun Sen lúc đó: “Chúng ta chẳng còn gì ngoài hai bàn tay trắng và ngồi chờ cái chết”. Hơn thế nữa, tập đoàn phản động Pol Pot còn đưa quân gây chiến tranh biên giới Tây Nam-Việt Nam, giết hại hàng vạn dân thường, phần lớn là cụ già, phụ nữ, trẻ em, đốt cháy hàng vạn ngôi nhà, tài sản của người dân…

Trước nguy cơ diệt vong của dân tộc, những người con ưu tú của nhân dân Campuchia đã đứng lên, tập hợp lực lượng để tìm con đường giải phóng dân tộc, cứu nước, cứu mình. Trong lúc nguy nan, khó khăn nhất của cách mạng Campuchia, cùng với nhiều người Campuchia yêu nước lúc đó, Trung đoàn trưởng Hun Sen đã đặt niềm tin vào Việt Nam: “Nước mà có khả năng giúp đỡ và có thể giúp đỡ chỉ có Việt Nam là duy nhất…”. Quân và dân Việt Nam đã chia sẻ khó khăn, giúp đỡ, huấn luyện nhiều cán bộ Campuchia trở thành lực lượng nòng cốt và từng bước phối hợp với lực lượng nổi dậy trong nước đấu tranh chống tập đoàn phản động Pol Pot.

Mặc dù còn chưa kịp khắc phục hậu quả nặng nề của hơn 20 năm chiến tranh, nhưng theo lời kêu gọi của Mặt trận Đoàn kết dân tộc cứu nước Campuchia, với tinh thần: “Giúp bạn là tự giúp mình”, lãnh đạo và nhân dân Việt Nam đã quyết tâm sát cánh cùng nhân dân Campuchia chiến đấu. Với nỗ lực gây dựng, phát triển lực lượng của Campuchia và sự giúp đỡ hiệu quả của Việt Nam, ngày 2-12-1978, Ủy ban Trung ương Mặt trận Đoàn kết dân tộc cứu nước Campuchia đã được thành lập, đứng đầu là Chủ tịch Heng Samrin và đồng chí Hun Sen là Ủy viên. Đây là lực lượng nòng cốt của cách mạng Campuchia.

Sau khi đập tan chiến tranh xâm chiếm biên giới Tây Nam-Việt Nam của tập đoàn phản động Pol Pot, theo yêu cầu của cách mạng Campuchia, Việt Nam đã đưa quân tình nguyện sang giúp lực lượng vũ trang cách mạng Campuchia giải phóng dân tộc khỏi nạn diệt chủng, khôi phục, xây dựng đất nước. Đến ngày 7-1-1979, thủ đô Phnom Penh đã được giải phóng. Đây là chiến thắng có ý nghĩa lịch sử vô cùng trọng đại, từ đó nhân dân Campuchia hoàn toàn thoát khỏi chế độ diệt chủng, bước vào kỷ nguyên độc lập, tự do, dựng xây đất nước. Thủ tướng Hun Sen đã đánh giá: “Thắng lợi có được là do lực lượng cách mạng và nhân dân Campuchia kết hợp với sự giúp đỡ của quân tình nguyện Việt Nam”.

Ngày 8-1-1979, Hội đồng Nhân dân cách mạng Campuchia được thành lập và đề nghị Quân tình nguyện Việt Nam tiếp tục cùng lực lượng vũ trang Campuchia truy quét tàn quân Pol Pot, củng cố chính quyền cách mạng, xây dựng đất nước. Lúc này, cùng với hoạt động quân sự, Việt Nam đã cử nhiều chuyên gia sang giúp Campuchia xây dựng chính quyền cơ sở, hỗ trợ vật chất giúp phục hồi kinh tế từ đống đổ nát do chế độ diệt chủng để lại. Cho đến tháng 6-1989, theo thỏa thuận giữa hai đảng, hai nhà nước, Việt Nam rút hết quân tình nguyện về nước, hoàn thành nghĩa vụ quốc tế vẻ vang.

Và thật vinh dự khi người dân Campuchia đã trìu mến gọi những chiến sĩ Quân tình nguyện Việt Nam là “Bộ đội nhà Phật”. Ngày Quân tình nguyện Việt Nam về nước, báo Procheachun (Nhân dân) của Campuchia ngày 29-6-1989, ra xã luận viết: “Trong những năm cực kỳ bi thảm dưới chế độ diệt chủng Pol Pot, trên thế giới này có không biết bao nhiêu kẻ mạnh, kẻ giàu, nhưng duy nhất chỉ có người bạn láng giềng nghèo Việt Nam đến cứu sống dân tộc ta mà thôi”.

Chiến thắng lịch sử 7-1-1979 là thắng lợi chung của nhân dân hai nước cũng như của nhân loại tiến bộ trên thế giới. Đối với Việt Nam, thắng lợi trong cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc một lần nữa khẳng định ý chí và sức mạnh quật cường của nhân dân Việt Nam; đồng thời thể hiện tinh thần quốc tế cao cả, mối quan hệ láng giềng anh em truyền thống, gắn bó, thủy chung, lâu đời, sự giúp đỡ trong sáng, chí tình, chí nghĩa của Đảng, Nhà nước, quân đội và nhân dân Việt Nam với nhân dân Campuchia, mở ra kỷ nguyên mới, phát triển trong độc lập, tự do, hòa bình, trung lập và phồn vinh.

Sau nhiều năm xét xử với hàng trăm ngàn tài liệu, chứng cứ thu thập được, ngày 16-11-2018, Phiên tòa bất thường trong hệ thống Tòa án của Campuchia dưới sự bảo trợ của Liên hợp quốc đã chính thức ra phán quyết các cựu thủ lĩnh của tập đoàn diệt chủng Pol Pot phạm tội ác diệt chủng chống lại nhân loại.

Dù thời gian 40 năm đã trôi qua, phán quyết này trả lại công lý cho những nạn nhân vô tội bị tàn sát bởi bè lũ diệt chủng Pol Pot và một lần nữa khẳng định tính chính nghĩa sáng ngời và sự giúp đỡ vô tư, trong sáng của Quân tình nguyện Việt Nam tại Campuchia.

Trong không khí trọng thể của ngày lễ lịch sử hôm nay, Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam mãi mãi ghi nhớ công lao to lớn của cán bộ, chiến sĩ bộ đội tình nguyện và chuyên gia Việt Nam đã hết lòng vì sự nghiệp cách mạng của nhân dân Campuchia, vượt qua muôn vàn thử thách cam go, hiến dâng cả máu đào của mình, chiến đấu và chiến thắng trong cuộc chiến tranh chính nghĩa bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ quốc tế cao cả.

Công lao to lớn đó mãi mãi được lịch sử khắc ghi trong thiên sử vàng đoàn kết chiến đấu giữa nhân dân hai nước Việt Nam và Campuchia. Nhiều công trình ghi nhớ công ơn của quân tình nguyện, cựu chuyên gia Việt Nam cùng quân dân Campuchia chiến đấu, hy sinh đã được Chính phủ hai nước xây dựng cả ở Việt Nam và Campuchia, là những biểu tượng cao đẹp của quan hệ hữu nghị không gì lay chuyển nổi giữa hai dân tộc.

Nhìn lại chặng đường 40 năm kể từ chiến thắng ngày 7-1-1979 đến nay, chúng ta vui mừng nhận thấy Campuchia là một trong số rất ít nước trên thế giới, sau khi được nước khác giúp đỡ, lực lượng vũ trang cách mạng đã vươn lên tự lực gánh vác sứ mệnh bảo vệ và dựng xây phát triển đất nước mình.

Ngày nay, dưới sự trị vì anh minh của Quốc vương Campuchia, sự lãnh đạo của Đảng Nhân dân Campuchia (CPP), đất nước Campuchia không ngừng phát triển vững mạnh, an ninh chính trị, trật tự xã hội được giữ vững, kinh tế tăng trưởng cao liên tục, đời sống nhân dân không ngừng được cải thiện, vai trò và vị thế của Campuchia không ngừng được nâng cao ở khu vực và trên trường quốc tế. Đặc biệt, thành công của cuộc bầu cử Quốc hội khóa VI tháng 7-2018 với chiến thắng của Đảng Nhân dân Campuchia là một minh chứng sống động thể hiện sự phát triển vượt bậc của Vương quốc Campuchia.

Tiếp nối truyền thống đoàn kết, anh dũng, hào hùng của chiến thắng ngày 7-1-1979, Việt Nam và Campuchia đang đẩy mạnh quan hệ theo phương châm "láng giềng tốt đẹp, hữu nghị truyền thống, hợp tác toàn diện, bền vững lâu dài". Quan hệ chính trị giữa hai nước không ngừng được tăng cường với nhiều chuyến thăm cấp cao và các cấp. Ngay trong tháng 12-2018 vừa qua, Việt Nam đã đón Quốc vương Campuchia Norodom Sihamoni, Thủ tướng Vương quốc Campuchia Samdech Techo Hun Sen đến thăm và hôm nay được chào đón đoàn đại biểu cấp cao của Campuchia tại lễ kỷ niệm trọng thể này.

Quan hệ kinh tế, thương mại, đầu tư và du lịch giữa hai nước thời gian qua ngày càng phát triển mạnh mẽ. Riêng năm 2018, kim ngạch thương mại Việt Nam-Campuchia đạt 4,5 tỷ USD; với đà này, hai bên sẽ sớm vượt mục tiêu 5 tỷ USD đặt ra cho năm 2020. Hai nước cũng đã ký nhiều văn kiện hợp tác, đặc biệt là trong lĩnh vực kết nối hai nền kinh tế và tham gia hợp tác, kết nối khu vực.

Giao lưu nhân dân, văn hóa nghệ thuật, hợp tác giáo dục-đào tạo, y tế… ngày càng phát triển, phong phú. Năm 2018, với hơn nửa triệu lượt khách đến thăm Campuchia, Việt Nam là nước có lượng khách du lịch quốc tế lớn thứ hai đến với đất nước Chùa Tháp tươi đẹp. Tại Việt Nam, mạng lưới hội hữu nghị Việt Nam-Campuchia ngày càng mở rộng với 50 chi nhánh tại các tỉnh, thành phố, cơ quan Trung ương. Từ năm 2012, hội đã thực hiện chương trình “ươm mầm hữu nghị’’ giúp đỡ lưu học sinh Campuchia học tập tại Việt Nam.

Tôi rất vui mừng ngày nay có nhiều bạn trẻ của đất nước Chùa Tháp đang học tập, rèn luyện tại các cơ sở giáo dục của Việt Nam (mà có nhiều em là đại diện có mặt hôm nay). Mong các em học tập thật tốt và mai này nối tiếp truyền thống anh em, thân thiết của các bậc cha anh đi trước, đóng góp xứng đáng cho mối quan hệ ngày càng gắn bó, tốt đẹp giữa hai nước chúng ta.

Khu vực biên giới giữa hai nước vốn bị tàn phá nặng nề trong các cuộc chiến tranh trước đây nay đã trở thành khu vực biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác, người dân hai nước qua lại làm ăn gần gũi, cùng giúp nhau phát triển. Các lực lượng chức năng hai nước phối hợp chặt chẽ quản lý tốt đường biên giới, đã hoàn thành được 84% công tác phân giới, cắm mốc biên giới trên bộ và cùng quyết tâm hoàn thành công tác này trong thời gian sớm nhất.

Dù 40 năm đã đi qua, trong không khí trang trọng của buổi lễ hôm nay, tôi tin rằng những người lính Quân tình nguyện Việt Nam vẫn luôn trân trọng những kỷ niệm sẻ chia, sâu sắc cùng đồng đội Campuchia anh dũng chiến đấu để gìn giữ những ngôi đền cổ Angkor uy nghi và để điệu múa Apsara huyền diệu được hòa quyện cùng với câu hát dân ca Việt Nam chan chứa tình yêu thương.

Thay mặt Đảng và Nhà nước, tôi xin gửi đến các đồng chí thương binh, bệnh binh, cựu chuyên gia, cựu quân tình nguyện, các gia đình liệt sĩ, gia đình có công với cách mạng đã từng tham gia công tác, chiến đấu, hy sinh trên chiến trường Campuchia qua các thời kỳ lòng biết ơn sâu sắc, lời thăm hỏi ân tình nhất.

Nhân dịp này, tôi bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với sự ủng hộ, giúp đỡ quý báu của Đảng Nhân dân Cách mạng Campuchia, Chính phủ Hoàng gia và nhân dân Campuchia, trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam.

Trong không khí vui tươi, phấn khởi, năm 2018 chúng ta vừa đạt được nhiều thành tựu to lớn và bước vào năm mới 2019 với hứa hẹn nhiều triển vọng, cùng nhau hướng về tương lai tươi sáng của hai nước, hai dân tộc, thay mặt Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam, tôi xin chúc “Quan hệ láng giềng tốt đẹp, hữu nghị truyền thống, hợp tác toàn diện, bền vững lâu dài” mãi mãi như dòng Mê Công nối liền hai nước anh em chúng ta.

Chúc các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, lãnh đạo Campuchia, các vị khách quý và toàn thể các bạn Việt Nam, Campuchia, bạn bè quốc tế sức khỏe, hạnh phúc và thành công.

Chúc quan hệ láng giếng tốt đẹp, hữu nghị truyền thống và hợp tác toàn diện Việt Nam-Campuchia ngày càng phát triển và cùng xây dựng Cộng đồng ASEAN đoàn kết, vững mạnh, tự cường, sáng tạo, đóng góp cho hòa bình và phát triển tại khu vực và thế giới.

(Phát biểu của Thủ tướng NGUYỄN XUÂN PHÚC)

(*) Đầu đề của báo Quân đội nhân dân