Báo Quân đội nhân dân có dịp khảo sát việc thực hiện đề án, bước đầu ghi nhận một số kinh nghiệm của tỉnh Quảng Ninh trong tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy cấp huyện đối với nhiệm vụ xây dựng nền biên phòng toàn dân (BPTD), thế trận BPTD.

Bài 1: Một chủ trương mới, xuất phát từ thực tiễn

Bộ đội Biên phòng (BĐBP) là lực lượng chủ lực thuộc Bộ Quốc phòng nhưng lại trực tiếp gắn với địa bàn biên phòng ở các địa phương. Quá trình thực hiện nhiệm vụ, hoạt động của BĐBP có liên quan chặt chẽ với cơ quan chức năng và nhân dân các địa phương. Do đó BĐBP càng gắn kết chặt chẽ với địa phương thì hiệu quả thực hiện nhiệm vụ càng tốt hơn.

Cụ thể hóa cơ chế lãnh đạo

Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong xây dựng nền BPTD, thế trận BPTD, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh biên giới (ANBG) cả trên bộ và trên biển là nhiệm vụ quan trọng của Đảng ta. Nhìn về tổng thể thì sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác biên phòng (CTBP) cơ bản thống nhất, xuyên suốt, đúng nguyên tắc Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt đối với công tác quân sự, quốc phòng (trong đó có CTBP). Vấn đề này được biểu hiện thông qua sự lãnh đạo của Quân ủy Trung ương và các cấp ủy đảng trong hệ thống tổ chức đảng cấp tỉnh và các cấp ủy đảng thuộc BĐBP.

Bộ đội Biên phòng Đồn Cửa khẩu quốc tế Móng Cái giúp dân vệ sinh môi trường khu dân cư, xây dựng nông thôn mới.

Tuy nhiên, từ thực tiễn công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ biên phòng ở các địa phương cho thấy, trong cơ chế lãnh đạo vẫn còn có chỗ chưa hợp lý, nên chưa phát huy hết vai trò của công tác lãnh đạo, làm ảnh hưởng tới chất lượng xây dựng nền BPTD và nhiệm vụ bảo vệ ANBG. Hiện nay, đối với cấp tỉnh, đồng chí chỉ huy trưởng BĐBP tỉnh được cơ cấu vào cấp ủy cùng cấp (là tỉnh ủy viên, hoặc thành ủy viên), chịu trách nhiệm tham mưu cho tỉnh ủy, UBND về công tác xây dựng nền BPTD và thực hiện nhiệm vụ bảo đảm ANBG... trên địa bàn. Từ cơ cấu này nên mọi chủ trương, sự lãnh đạo của tỉnh về CTBP đã thông qua cấp ủy, Bộ chỉ huy BĐBP tỉnh đi thẳng đến cấp ủy đồn biên phòng và được quán triệt kỹ, triển khai thống nhất trong lực lượng biên phòng cấp tỉnh. Còn ở cấp xã, từ năm 1996 đến nay, Bộ tư lệnh BĐBP vẫn duy trì và thực hiện chủ trương tăng cường cán bộ biên phòng về làm bí thư, hoặc phó bí thư đảng ủy xã. Do đó, tình hình trên địa bàn biên phòng các xã cũng thông qua kênh này để báo cáo về đồn biên phòng và lên cấp trên.

Tuy nhiên, khi đến cấp huyện, thì cán bộ chủ chốt đồn biên phòng lại không tham gia cấp ủy cùng cấp, mặc dù nhiệm vụ của các đồn biên phòng vẫn gắn chặt với các xã, phường biên giới thuộc địa bàn huyện. Đồng chí Nguyễn Duy Phương, Trưởng phòng Tổ chức Đảng và Đảng viên, Ban Tổ chức Tỉnh ủy Quảng Ninh cho rằng: “Trước khi thực hiện Đề án 174, đảng ủy cấp huyện với đảng ủy đồn biên phòng hoạt động theo cơ chế phối hợp. Nghĩa là ở cấp này, đảng bộ không lãnh đạo “tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt” đối với CTBP trên địa bàn của mình. Do đó, trong hoạt động xây dựng nền BPTD, nhiệm vụ bảo vệ ANBG có những lúc chưa được kịp thời, sâu sắc...”.

Tìm hiểu thực tế tại các địa phương như TP Móng Cái và các huyện: Bình Liêu, Vân Đồn, Cô Tô... chúng tôi được biết, tình hình ANBG chỉ được thông báo với cấp ủy cấp huyện khi cần thiết và có liên quan đến các cơ quan chức năng của huyện. Ngược lại, tình hình lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy cấp huyện về phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH), củng cố quốc phòng, an ninh trên địa bàn biên phòng cũng chỉ được thông báo tới các đồn biên phòng khi có liên quan. Như vậy, việc gắn trách nhiệm của lực lượng biên phòng với nhiệm vụ phát triển KT-XH, xây dựng "thế trận lòng dân" trên địa bàn biên phòng, hoặc gắn trách nhiệm của cấp ủy cấp huyện với nhiệm vụ xây dựng lực lượng biên phòng... sẽ bị hạn chế. Ở đây, rõ ràng xuất hiện dấu hiệu chưa chặt chẽ, chưa thống nhất và không xuyên suốt trong công tác lãnh đạo và duy trì cơ chế lãnh đạo của cấp ủy cấp huyện đối với CTBP trên địa bàn của chính mình. Do đó, việc đưa cán bộ chủ chốt cấp đồn biên phòng tham gia cấp ủy, chính là để góp phần hoàn thiện thêm cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với CTBP, bảo đảm cho sự lãnh đạo đó được thống nhất, liên tục từ Trung ương tới cơ sở.

Thực hiện khẩn trương, đồng bộ

Sau khi nghiên cứu, khảo sát thực tế thực hiện nhiệm vụ của các đồn biên phòng, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ninh xây dựng đề án, đề xuất Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành chủ trương về chỉ định cán bộ chủ chốt đồn biên phòng tham gia cấp ủy cấp huyện. Được sự nhất trí của Ban Bí thư, ngày 27-6-2017, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ninh ban hành các quyết định, thí điểm chỉ định 5 cán bộ là đồn trưởng, hoặc chính trị viên các đồn biên phòng, tham gia cấp ủy tại 5 huyện, thành phố biên giới, hải đảo (không tính vào tổng số cấp ủy viên đã bầu theo quy định). Các quy định về chức trách, nhiệm vụ, mối quan hệ của cán bộ BĐBP tham gia cấp ủy cấp huyện ở biên giới, hải đảo cũng được hoàn thiện. Đây là các bước nhằm cụ thể hóa Đề án 174 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy. Trao đổi với chúng tôi, Đại tá Nguyễn Thanh Hải, Phó chính ủy BĐBP tỉnh Quảng Ninh, cho biết: "Việc lựa chọn cán bộ các đồn biên phòng tham gia cấp ủy cấp huyện được Đảng ủy, Bộ chỉ huy BĐBP tỉnh bàn bạc kỹ, có cân nhắc đến vị trí địa bàn và năng lực, trình độ của cán bộ dự kiến tham gia cấp ủy. Quá trình lựa chọn được tiến hành chặt chẽ, vì vậy hầu hết các đồng chí tham gia cấp ủy đều phát huy được vai trò, trách nhiệm trong tham mưu về CTBP, đồng thời có nhiều sáng kiến tham mưu phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội ở các địa bàn biên phòng...". 

Tại hội nghị sơ kết hai năm thực hiện Đề án 174 do Ban Tổ chức Trung ương chủ trì, phối hợp cùng Quân ủy Trung ương và Tỉnh ủy Quảng Ninh vừa tổ chức, lãnh đạo các huyện ủy, thành ủy khu vực biên giới, biển đảo của tỉnh Quảng Ninh đều khẳng định: Đây là chủ trương mới nhưng rất đúng, trúng, giải quyết kịp thời những khó khăn ở cơ sở, đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng của cấp ủy, chính quyền và nhân dân. Làm việc với chúng tôi, đồng chí Nguyễn Xuân Việt, Phó bí thư Thường trực Huyện ủy Bình Liêu, cho biết: "Địa bàn huyện chỉ có một đồn biên phòng, nhưng lại quản lý tới 6 xã biên giới, với 88 thôn, bản (21 thôn, bản giáp biên), do đó rất cần có thêm một nhân sự là cán bộ chỉ huy đồn biên phòng đứng chân trên địa bàn tham gia Ban Chấp hành Đảng bộ huyện. Điều này giúp công tác tham mưu, lãnh đạo, nhất là công tác bảo đảm ANBG đối với các huyện, thành phố biên giới có người chuyên trách thường trực. Từ đó, các vấn đề về bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, ANBG được chỉ đạo kịp thời, rốt ráo và sát sao hơn trước. Đây cũng là cơ sở để góp phần xây dựng khu vực biên giới vững mạnh toàn diện, đặc biệt là ở những địa bàn khó khăn, địa bàn chiến lược...".

Ở các địa phương khác, như TP Móng Cái, hoặc các huyện Vân Đồn, Cô Tô... mang tính đặc thù hơn, đó là trên cùng địa bàn, nhưng lại có nhiều đồn biên phòng đứng chân, vì vậy việc lựa chọn một cán bộ đại diện cho các đồn biên phòng tham gia cấp ủy cần phải tiến hành cẩn trọng, bảo đảm khi cán bộ tham gia cấp ủy có thể phát huy được năng lực của mình trong thực hiện nhiệm vụ. Các cấp ủy đã rà soát, cân nhắc từng trường hợp, xác định rõ mức độ uy tín, năng lực, trình độ cán bộ và tính chất địa bàn, từ đó mới quyết định bổ sung vào cấp ủy cấp huyện. 

Tại hội nghị sơ kết hai năm thực hiện đề án, đồng chí Nguyễn Văn Đọc, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh khẳng định: Qua hai năm tham gia cấp ủy cấp huyện, thành phố, các đồng chí cán bộ BĐBP đã góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng ở cơ sở. Các đồng chí đã chủ động phối hợp lãnh đạo, chỉ đạo triển khai nghiêm túc các nghị quyết, chỉ thị của cấp trên có liên quan đến nhiệm vụ xây dựng, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, giữ gìn an ninh trật tự biên giới, biển đảo. Góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo cho cấp ủy địa phương; nâng cao chất lượng, hiệu quả, trách nhiệm của các cấp ủy, chính quyền địa phương trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ CTBP và xây dựng lực lượng BĐBP. Điều đó cho thấy, việc chỉ định bổ sung cán bộ đồn biên phòng tham gia cấp ủy cấp huyện là hoàn toàn chính xác, khắc phục được những cấp cập trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo của hệ thống tổ chức đảng đối với CTBP ở cấp huyện.

Nhóm PV Quốc phòng-An ninh