Với tấm lòng kính yêu vô hạn, đời đời nhớ ơn Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, nguyện vọng thiết tha của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân, nhất là đối với đồng bào, chiến sĩ miền Nam đang ngày đêm chiến đấu với quân thù, chưa một lần gặp Bác, ngày 29-11-1969, Bộ Chính trị đã quyết nghị: “Chúng ta phải thực hiện tới mức tốt nhất nhiệm vụ giữ gìn lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh và xây dựng công trình Lăng của Người”.

Đây là chủ trương đúng đắn, thể hiện đúng “lòng dân-ý Đảng”, thể hiện truyền thống đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, tình cảm, lòng kính yêu vô hạn của các thế hệ người Việt Nam đối với Bác. Việc giữ gìn lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh để tên tuổi, hình ảnh, sự nghiệp vĩ đại và công lao to lớn của Người mãi khắc ghi vào con tim, khối óc của mỗi người dân đất Việt, mãi mãi là biểu tượng cho tinh thần đoàn kết dân tộc, thống nhất đất nước của nhân dân ta.

Tôi thống nhất với báo cáo của Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh về kết quả tổng kết 50 năm giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh; báo cáo của các nhà khoa học Việt Nam và LB Nga về phối hợp thực hiện nhiệm vụ y tế giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh; báo cáo của Chủ tịch Hội đồng khoa học cấp Nhà nước về kết quả kiểm tra, đánh giá trạng thái thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Để kết luận hội nghị này, tôi nhấn mạnh thêm một số nội dung sau:

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại hội nghị. Ảnh: HỒNG SÁNG.

1. Về đánh giá kết quả 50 năm giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh:

a) Nhiệm vụ y tế giữ gìn thi hài Bác

Được sự giúp đỡ to lớn của Đảng, Nhà nước và nhân dân Liên Xô, trực tiếp là các chuyên gia y tế Liên Xô (nay là LB Nga), chúng ta đã vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt để giữ gìn nguyên vẹn và bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài của Người trong những năm chiến tranh chống Mỹ cho đến khi đón Bác về ngôi nhà vĩnh hằng của Người, Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh khánh thành ngày 29-8-1975.

Từ những ngày đầu thực hiện công tác giữ gìn thi hài Bác, Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương đã có quyết định sáng suốt: “Cùng với việc hết sức tranh thủ và dựa vào sự giúp đỡ của Nhà nước Liên Xô, chúng ta phải chủ động, quyết tâm triển khai công tác nghiên cứu khoa học để giữ gìn và bảo vệ thi hài Bác. Đồng thời, phải xem xét thận trọng, kỹ lưỡng công tác chuẩn bị từ việc lựa chọn địa điểm bảo quản, giữ gìn thi hài Bác cho đến thực hiện nhiệm vụ y tế, kỹ thuật”.

Trong suốt những năm tháng chiến tranh khốc liệt, các cán bộ, chiến sĩ của Quân đội ta cùng với các chuyên gia Liên Xô đã nỗ lực không ngừng nghỉ để “giữ gìn rất tốt, phù hợp với hình thể và những nét đặc trưng của cơ thể lúc Người còn sống”.

Đến nay, qua 50 năm, chúng ta khẳng định rằng, Việt Nam hoàn toàn có thể giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Bác. Đội ngũ những người làm công tác bảo quản, giữ gìn thi hài Bác đã không ngừng lớn mạnh, từng bước làm chủ lĩnh vực khoa học đặc biệt quan trọng này, vươn lên làm chủ nhiệm vụ giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong đó có những mốc đáng chú ý là:

Năm 1994 đã tự chủ trong làm thuốc thường xuyên. Năm 2004 đã pha chế dung dịch lần đầu tiên tại Hà Nội. Năm 2018 đã sản xuất thành công bộ quần áo đặc biệt đầu tiên phục vụ giữ gìn thi hài Bác mà trước đây phải nhập từ LB Nga và đang từng bước làm chủ vững chắc, tiến tới làm chủ hoàn toàn quá trình bảo quản, giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Hội đồng Khoa học Y tế cấp Nhà nước về kiểm tra, đánh giá trạng thái thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh (họp từ ngày 12 đến 18-7-2019) đã kết luận: “Thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh sau 50 năm đang được giữ gìn rất tốt, chưa phát hiện được sự thay đổi nào so với các số liệu trong biên bản kiểm tra thi hài của các hội đồng trước đây (từ năm 1970 đến năm 2009)”.

b) Nhiệm vụ xây dựng, phát huy giá trị công trình Lăng Bác

Năm 1970, Bộ Chính trị có quyết định sớm xây dựng Lăng để đồng bào ta có thể đến viếng và chiêm ngưỡng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ngày 31-12-1971, Bộ Chính trị đã phê duyệt bản thiết kế Quảng trường Ba Đình và Công trình Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đây được coi như bó hoa tươi thắm đầu tiên của quân và dân ta, của tấm lòng những người bạn Liên Xô, thể hiện tình đoàn kết, hữu nghị đặc biệt Việt-Xô dâng lên Bác kính yêu.

Như lời cố Tổng Bí thư Trường Chinh: Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh mãi mãi là công trình kiến trúc có ý nghĩa chính trị và tư tưởng to lớn, thể hiện tình cảm sâu sắc của nhân dân cả nước đối với Bác Hồ kính yêu. Đây là nơi nhân dân Việt Nam từ thế hệ này đến thế hệ khác đến chiêm ngưỡng để tỏ lòng biết ơn Hồ Chủ tịch. Công trình này góp phần xứng đáng ghi lại công lao và sự nghiệp vĩ đại của Bác Hồ, động viên nhắc nhở mỗi người dân Việt Nam tăng cường đoàn kết, ra sức phấn đấu làm tròn nhiệm vụ cách mạng Việt Nam trong giai đoạn mới.

Với tình cảm của nhân dân cả nước, các cơ quan đoàn thể, LLVT cùng nhân dân trên địa bàn Hà Nội trực tiếp tham gia xây dựng; hàng vạn tấn nguyên, vật liệu từ khắp mọi miền của Tổ quốc, đặc biệt là từ đồng bào miền Nam ruột thịt được dâng lên xây dựng công trình Lăng.

Kể từ ngày chính thức khánh thành công trình Lăng và mở cửa đón tiếp nhân dân và bạn bè quốc tế (29-8-1975), đến nay, đã có gần 60 triệu lượt người, trong đó có khoảng 10 triệu lượt khách quốc tế và hơn 200 đoàn nguyên thủ quốc gia đến viếng Bác.

Hơn 40 năm qua, “ngày ngày mặt trời đi qua trên Lăng, thấy một mặt trời trong Lăng rất đỏ, ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ...”, chúng ta thật xúc động khi chứng kiến những đoàn đại biểu là thương binh nặng, có những đồng chí hỏng cả hai mắt nhưng luôn đau đáu niềm ước ao lớn nhất trong cuộc đời dù không được nhìn thấy Bác nhưng vẫn tâm nguyện là được vào Lăng viếng Người.

Những Mẹ Việt Nam anh hùng, nhất là các Mẹ ở miền Nam thành đồng Tổ quốc, dù tuổi cao, mắt đã mờ, chân đã chậm, nhưng vẫn quyết tâm giữ gìn sức khỏe để được ra Thủ đô vào Lăng viếng Bác. Nhiều người không kìm nén được tình cảm, sự xúc động đã òa khóc, có người do chưa nhìn rõ Bác còn đề nghị được vào viếng Bác thêm lần nữa để được nhìn Bác rõ hơn… Nhiều đoàn nguyên thủ quốc gia khi đến Việt Nam thăm và làm việc đã đề nghị được vào viếng Bác.

Việc tổ chức đón tiếp ân cần, chu đáo đông đảo đồng bào và khách quốc tế đến viếng Bác phản ánh kết quả thực hiện nhiệm vụ chính trị của Ban Quản lý Lăng, BTL Bảo vệ Lăng. Kết quả này đã phát huy vai trò giáo dục, tuyên truyền về cuộc đời, sự nghiệp, tư tưởng, đạo đức, phong cách của Bác một cách sâu sắc, trực tiếp tới mọi tầng lớp nhân dân và bạn bè quốc tế.

Từ khi mở cửa Lăng, công tác bảo đảm an ninh công trình Lăng, Quảng trường Ba Đình và lễ viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh được bảo đảm tuyệt đối an toàn. Nghi lễ danh dự được tổ chức chặt chẽ, nghiêm túc và được bổ sung, hoàn thiện. Từ ngày 19-5-2001, nghi lễ chào cờ hàng ngày trước Lăng được tiến hành trọng thể, trang nghiêm.

Lăng Bác, Quảng trường Ba Đình cùng với Khu Di tích Phủ chủ tịch, Bảo tàng Hồ Chí Minh đã thực sự trở thành nơi hội tụ niềm tin và tình cảm của nhân dân ta và bạn bè quốc tế đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đây cũng là nơi tổ chức nhiều sự kiện chính trị quan trọng, ý nghĩa như mít tinh, diễu binh, diễu hành, báo công dâng Bác, giáo dục chính trị, tư tưởng cho mọi tầng lớp nhân dân, khẳng định quyết tâm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta mãi đi theo con đường cách mạng mà Đảng và Bác Hồ đã lựa chọn.

50 năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, sự giúp đỡ to lớn của Đảng, Nhà nước và nhân dân Liên Xô trước đây, các nhà khoa học LB Nga ngày nay, bằng tinh thần trách nhiệm, cần cù, sáng tạo, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Đoàn 69, nay là BTL Bảo vệ Lăng, Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, không những bảo đảm cho các thiết bị kỹ thuật hoạt động an toàn, liên tục, duy trì thông số đúng quy định, mà còn chủ động, sáng tạo, phát huy nội lực, khắc phục khó khăn, từng bước vươn lên làm chủ về y tế, kỹ thuật, làm tốt công tác giữ gìn thi hài Bác; tổ chức đón tiếp, phục vụ chu đáo nhân dân, khách quốc tế đến viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Bên cạnh đó, thường xuyên duy tu, tôn tạo kiến trúc, cảnh quan, môi trường Công trình Lăng, Quảng trường Ba Đình, Đài tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ và Khu Di tích K9 ngày càng khang trang, phát huy ý nghĩa chính trị, văn hóa của Lăng Bác và Cụm Di tích lịch sử-văn hóa Ba Đình trong giai đoạn mới, góp phần quan trọng vào việc tuyên truyền, giáo dục về tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh trong các tầng lớp nhân dân và bầu bạn quốc tế.

Những thành tựu đó có ý nghĩa chính trị sâu sắc, thực sự đáp ứng được nguyện vọng thiết tha của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta là giữ gìn lâu dài thi hài Bác. Ngày nay, Lăng Bác là một đài hoa vĩnh cửu, một không gian thiêng liêng, nơi hội tụ niềm tin, tình cảm kính yêu của nhân dân cả nước đối với Người.

Nhân dịp này, thay mặt Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam, tôi trân trọng cám ơn sự giúp đỡ to lớn của Đảng, Nhà nước, nhân dân Liên Xô trước đây và LB Nga ngày nay, trực tiếp là các nhà khoa học, chuyên gia y tế đối với nhiệm vụ giữ gìn lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh trong suốt 50 năm qua. Các đồng chí chuyên gia Liên Xô trước đây và LB Nga ngày nay đã tận tụy hết mình, giúp đỡ, hỗ trợ có hiệu quả cho Việt Nam thực hiện giữ gìn lâu dài thi hài của Người trong quá trình nhiều năm. Nhiều đồng chí không có mặt tại đây hôm nay, nhiều đồng chí đã mất. Chúng tôi luôn ghi nhớ công lao của các đồng chí.

Tôi cũng biểu dương và ghi nhận công lao của các nhà khoa học Việt Nam, trong đó có các thành viên Hội đồng Khoa học cấp Nhà nước bảo quản, giữ gìn lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh; biểu dương các ban, bộ, ngành ở Trung ương; các cơ quan chức năng, cấp ủy, chính quyền, nhân dân các địa phương và cán bộ, chiến sĩ, công chức, viên chức, người lao động trong Ban Quản lý Lăng đã phối hợp tổ chức thực hiện và hoàn thành hiện xuất sắc nhiệm vụ vinh dự, thiêng liêng mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.

2. Về phương hướng, nhiệm vụ trong thời gian tới

“Xin để Người yên giấc mộng say, còn trời đất đó, nước non đây”, Đảng, Nhà nước và nhân dân ta luôn coi việc giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh và phát huy ý nghĩa chính trị, văn hóa của Công trình Lăng là nhiệm vụ chính trị đặc biệt, có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bộ Chính trị khóa XI đã có Kết luận số 328; Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 2341 phê duyệt Đề án “Giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh và phát huy ý nghĩa chính trị, văn hóa của Công trình Lăng trong giai đoạn mới”.

Để phát huy những thành tựu đạt được trong 50 năm qua, tiếp tục thực hiện tốt việc giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng thời gắn kết chặt chẽ với phát huy ý nghĩa của Công trình Lăng trong thời gian tới, tôi đề nghị các đồng chí tập trung thực hiện tốt một số phương hướng, nhiệm vụ chủ yếu như sau:

Một là, Ban Quản lý Lăng, BTL Bảo vệ Lăng phải thường xuyên quán triệt sâu sắc chủ trương, đường lối của Đảng về việc giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Bác, bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, chủ động nghiên cứu, đánh giá, dự báo đúng tình hình, kịp thời đề ra những chủ trương, biện pháp lãnh đạo đơn vị hoàn thành nhiệm vụ chính trị được giao.

Tiếp tục nêu cao ý thức độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường, chủ động sáng tạo, nắm bắt thời cơ, khắc phục mọi khó khăn, tăng cường hợp tác với các cơ sở y khoa trong và ngoài nước (đặc biệt là Trung tâm nghiên cứu Y sinh Moscow, LB Nga), từng bước làm chủ vững chắc, tiến tới làm chủ hoàn toàn công nghệ để giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh cho muôn đời sau. Khi trao đổi với các chuyên gia Nga, tôi rất vui mừng được biết, hiện các nhà khoa học của Việt Nam đã cơ bản làm chủ nhiệm vụ giữ gìn lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh, tiến tới làm chủ hoàn toàn nhiệm vụ đặc biệt này.

Hai là, phát huy những thành tựu của sự nghiệp đổi mới đất nước, hội nhập quốc tế và sự phát triển vượt bậc của khoa học, công nghệ để tiếp tục hiện đại hóa các hệ thống thiết bị kỹ thuật Công trình Lăng với công nghệ tiên tiến, độ tin cậy và hệ số dự phòng cao phục vụ nhiệm vụ giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh và tổ chức đón tiếp nhân dân, khách quốc tế đến thăm viếng Bác ngày càng tốt hơn, chu đáo hơn, có ý nghĩa chính trị, văn hóa hơn.

Xây dựng, quy hoạch, tôn tạo đồng bộ kiến trúc, cảnh quan môi trường khu vực Lăng khang trang, ấn tượng, là điểm nhấn tiêu biểu về chính trị, văn hóa của Thủ đô Hà Nội và cả nước nhằm phát huy ý nghĩa chính trị, văn hóa của Công trình Lăng trong giai đoạn mới.

Ba là, tiếp tục tổ chức tốt công tác tuyên truyền về thân thế, sự nghiệp cách mạng của Bác để góp phần lan tỏa ngày càng sâu rộng tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, nhất là trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị số 05 của Bộ Chính trị về học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Bốn là, tăng cường công tác bảo đảm an ninh, an toàn, phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ với Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, UBND TP Hà Nội xây dựng, hoàn thiện các phương án bảo vệ từ xa khu vực Lăng, Quảng trường Ba Đình, Đài tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ, bảo đảm tuyệt đối an toàn tại khu vực quan trọng này. Thường xuyên tổ chức tốt các nghi lễ tại khu vực Lăng, Đài tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ.

Năm là, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện và nâng cao năng lực, phẩm chất của cán bộ, chiến sĩ, công chức, viên chức, người lao động đủ sức hoàn thành nhiệm vụ. Xây dựng tập thể đoàn kết, thống nhất; quan tâm chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho các cán bộ, chiến sĩ và người lao động, nhất là những cán bộ, chiến sĩ trực tiếp thực hiện nhiệm vụ.

Đồng thời, mỗi cán bộ, chiến sĩ, công chức, viên chức và người lao động các đơn vị trong Ban Quản lý Lăng, BTL Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh-những người “Vinh quang con đứng bên Người, canh cho Bác ngủ ngon giấc” phải thực sự là những người tiêu biểu trong học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; xứng đáng với truyền thống đơn vị Anh hùng LLVT nhân dân thời kỳ đổi mới và các phần thưởng cao quý được Đảng, Nhà nước trao tặng trong 50 năm qua.

Nhiệm vụ giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh là nhiệm vụ chung của cả hệ thống chính trị, là nhiệm vụ vinh dự, thiêng liêng tuy có những khó khăn, vất vả nhưng cũng rất tự hào. Do đó, tôi yêu cầu các bộ, ngành, địa phương cùng phối hợp, hỗ trợ Ban Quản lý Lăng hoàn thành tốt nhiệm vụ này; quan tâm về chế độ, chính sách đối với các lực lượng trong BTL và Ban Quản lý Lăng. Tôi cũng đề nghị Ban Quản lý Lăng, BTL Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh ra sức khắc phục khó khăn, phát huy truyền thống tốt đẹp của đơn vị và những kết quả đã đạt được trong 50 năm qua, chủ động, sáng tạo, đoàn kết nhất trí, nỗ lực hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị đặc biệt mà Đảng, Nhà nước, quân đội và nhân dân tin tưởng giao phó.

Phát biểu của Thủ tướng NGUYỄN XUÂN PHÚC

(*) Đầu đề của Báo Quân đội nhân dân.