Về người được trợ giúp pháp lý (Điều 7), qua thảo luận, nhiều ý kiến tán thành với quy định về đối tượng được trợ giúp pháp lý trong dự thảo Luật. Một số ý kiến đề nghị quy định thống nhất diện đối tượng đang được hưởng trợ giúp pháp lý như quy định của pháp luật hiện hành và công ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Một số ý kiến đề nghị mở rộng diện người được hưởng trợ giúp pháp lý đối với một số đối tượng cụ thể.
Theo báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về vấn đề này: Việc xác định diện người được trợ giúp pháp lý cần phải dựa trên những nguyên tắc, tiêu chí cụ thể, phù hợp với đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật hiện hành và điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước, bảo đảm tính khả thi. Theo đó, việc quy định người được trợ giúp pháp lý trong dự thảo Luật dựa trên các nguyên tắc, tiêu chí: Thực hiện chính sách của Đảng và Nhà nước về đền ơn đáp nghĩa đối với người có công với cách mạng; chính sách dân tộc; chính sách hình sự đối với người dưới 18 tuổi bị buộc tội, phù hợp với Công ước quốc tế về quyền trẻ em. Trợ giúp đối với một số nhóm đối tượng yếu thế nhất trong xã hội có khó khăn về tài chính, không đủ khả năng chi trả thù lao cung cấp dịch vụ pháp lý.
Trên cơ sở đó, dự thảo Luật đã được rà soát, chỉnh lý bảo đảm kế thừa quy định trong Luật hiện hành các đối tượng đang được trợ giúp pháp lý theo Luật Trợ giúp pháp lý năm 2006, các luật khác và văn bản dưới luật có liên quan, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước; đồng thời bổ sung thêm 2 nhóm đối tượng mới (người thuộc hộ cận nghèo bị buộc tội; nạn nhân trong vụ việc bạo lực gia đình có khó khăn về tài chính) được trợ giúp pháp lý (Điều 7). Quy định về người được trợ giúp pháp lý như dự thảo Luật nhằm bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật; bảo đảm tính khả thi trong việc sử dụng nguồn lực của Nhà nước và xã hội cho việc bảo đảm hoạt động trợ giúp pháp lý một cách có chất lượng, hiệu quả. Khi điều kiện kinh tế - xã hội cho phép sẽ tiếp tục nghiên cứu để bổ sung các đối tượng mới vào Luật Trợ giúp pháp lý.
Có ý kiến đề nghị bỏ quy định điều kiện khó khăn về tài chính của người được trợ giúp pháp lý. Có ý kiến đề nghị giao địa phương căn cứ vào tình hình thực tế quy định điều kiện khó khăn về tài chính.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, để bảo đảm sự thống nhất, minh bạch, kịp thời về chế độ chính sách đối với người được hưởng trợ giúp pháp lý trong việc áp dụng điều kiện được hưởng trợ giúp pháp lý thì việc giao Chính phủ quy định là hợp lý. Trong quá trình thực hiện, Chính phủ sẽ có quy định cụ thể điều kiện khó khăn về tài chính cho phù hợp với từng thời kỳ. Vì vậy, xin Quốc hội cho giữ quy định như dự thảo Luật.
Đại biểu Quốc hội Tô Văn Tám - tỉnh Kon Tum phát biểu ý kiến về dự án Luật Trợ giúp pháp lý (sửa đổi). Ảnh: Cổng TTĐT.
Về người được trợ giúp pháp lý (Điều 7), trên cơ sở các quy tắc về trợ giúp pháp lý, sửa đổi luật, đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) tán thành với các đối tượng được trợ giúp pháp lý quy định tại dự thảo. Tuy nhiên, đại biểu này nhận thấy rằng việc bổ sung người bị buộc tội thuộc hộ cận nghèo vào đối tượng trợ giúp pháp lý nhưng lại không trợ giúp pháp lý cho người thuộc hộ nghèo là người bị hại trong vụ án hình sự là chưa đầy đủ. Người bị buộc tội là người có hành vi phạm tội được trợ giúp pháp lý trong trường hợp này thể hiện sự quan tâm, tính nhân đạo của Nhà nước. "Những người bị hại trong trường hợp này không được trợ giúp pháp lý phải chăng là do chúng ta bỏ qua đối tượng bị xâm hại bởi hành vi phạm tội khi họ cần phải trợ giúp pháp lý. Vì vậy, đề nghị cần xem xét bổ sung đối tượng là người thuộc hộ cận nghèo, người bị hại trong các vụ án hình sự vào trợ giúp pháp lý khi họ yêu cầu được trợ giúp pháp lý thì sẽ đầy đủ hơn", đại biểu Tô Văn Tám đề xuất.
Tại Khoản 4 Điều 7 dự thảo Luật, đối tượng được trợ giúp pháp lý là đồng bào dân tộc thiểu số thường trú trên địa bàn có điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn, theo đại biểu Nguyễn Tạo (Lâm Đồng), đối tượng được quy định như thế là quá hẹp và không phù hợp với tình hình thực tiễn, bởi các lý do: Ở địa bàn Tây Nguyên, trong thời gian vừa qua, số lượng di dân tự do trên dưới 20 vạn. Những đối tượng này cư trú đến địa phương chứ không phải thường trú. Họ không có hộ khẩu và họ chưa xác định được quyền sử dụng đất để sinh sống. Đối tượng này cần trợ giúp của Nhà nước và hỗ trợ pháp lý thường xuyên. Nhưng trong dự thảo luật ở đây xác định là cư trú hay thường trú là rất khó khăn cho địa phương. Với điều kiện kinh tế phần lớn các đồng bào thiểu số rất khó khăn, nhận thức pháp luật còn hạn chế, do đó khó có cơ hội tiếp cận về công lý và trợ giúp pháp luật. Do đó, đại biểu Nguyễn Tạo đề nghị chuyển từ “thường trú” sang “cư trú” cho phù hợp với tình hình thực tiễn.
Đại biểu Dương Tấn Quân (Bà Rịa-Vũng Tàu) cơ bản đồng tình với đối tượng được trợ giúp pháp lý quy định tại Điều 7. Tuy nhiên, đại biểu này bày tỏ quan điểm với 2 đối tượng: Thứ nhất là người khuyết tật quy định tại Điều B, khoản 7, người khuyết tật là đối tượng được trợ giúp pháp lý không cần phải có yếu tố khó khăn về tài chính. Theo quy định của Luật người khuyết tật 2010, Ban soạn thảo cần nghiên cứu lại cho phù hợp, tránh chồng chéo với các luật liên quan. Đối tượng thứ 2 là cha đẻ, mẹ đẻ, vợ, chồng, con của liệt sĩ và người có công nuôi dưỡng liệt sĩ, quy định tại điểm C khoản 7. "Đây là những đối tượng đặc biệt, là thân nhân của liệt sĩ, cần có chế độ ưu đãi phù hợp, nhằm thực hiện chính sách đền ơn đáp nghĩa của Đảng ta, thể hiện tình cảm, trách nhiệm sâu sắc đối với những người có công với cách mạng. Vì vậy, nên bỏ yếu tố khó khăn về tài chính đối với đối tượng này", đại biểu Dương Tấn Quân kiến nghị.
KHÁNH HUYỀN