“Sống chung” với ung thư

Thực tế với tiến bộ y học ngày nay giúp nhiều người chữa khỏi hoặc có thể kéo dài sống thêm đáng kể tùy loại ung thư và giai đoạn bệnh. Một số loại bệnh ung thư có tỷ lệ khỏi bệnh trên 5 năm vượt quá 90% nếu phát hiện ở giai đoạn sớm và điều trị kịp thời, như: Ung thư tuyến giáp, ung thư vú, ung thư tiền liệt tuyến, ung thư đại tràng… Hiện tại, Bệnh viện K có rất nhiều bệnh nhân ung thư chữa trị ổn định 10 năm, 20 năm, 30 năm…

Người cao tuổi bị ung thư tin tưởng các bác sĩ để điều trị. Ảnh: HÀ TRẦN

Lý do có lẽ là mọi người thường cảm nhận chủ quan, nhận thấy xung quanh mình có nhiều bệnh nhân ung thư sau một thời gian điều trị là tử vong mà ít biết đến, rất nhiều người bệnh ung thư đã được điều trị thành công, đang sống khỏe mạnh. Nhưng tâm lý chung là ít ai "khoe" bệnh của mình cho người khác biết kể cả khi được điều trị hiệu quả, trong khi bệnh đã rất nặng hay cận tử thì người thân, bạn bè mới biết và đến thăm hỏi. Thực tế cho thấy, ai cũng có thể mắc bệnh ung thư, mọi lứa tuổi, giới tính, sắc tộc và thành phần xã hội. Nhưng đa phần ung thư xuất hiện ở người ngoài 50 tuổi khi các yếu tố nguy cơ đủ thời gian tích lũy để hình thành phát sinh bệnh. Tỷ lệ mắc ung thư có xu hướng cao hơn ở xã hội phát triển, nơi tuổi thọ người dân tăng cũng như liên quan đến mức độ và lối sống công nghiệp hóa.

Ung thư không phải là án tử

Rất nhiều người thắc mắc nguyên nhân, yếu tố nào gây bệnh ung thư? Ung thư hình thành do các tế bào tiếp xúc với các tác nhân sinh ung thư, gây thương tổn ADN của tế bào không hồi phục. Các tế bào bất thường nhân lên không kiểm soát được, thoát ra khỏi sự kiểm soát sinh lý bình thường, mất khả năng biệt hóa, xâm lấn cục bộ phá hủy các tổ chức xung quanh và di căn đến nhiều cơ quan khác nhau. Trong đó, nguyên nhân từ môi trường, ăn uống chiếm tới khoảng 80% sinh ung thư như dùng thuốc lá, rượu, bức xạ ion hóa, tia cực tím… Ngoài ra còn một số nguyên nhân khác như di truyền, nhiễm vi sinh vật… Một số yếu tố, tác nhân gây ung thư có thể thay đổi và dự phòng được như hút thuốc, uống rượu, nhai trầu, lối sống ít vận động, thói quen ăn uống không lành mạnh… Tuy nhiên, có những yếu tố nguy cơ không thể thay đổi được là tuổi tác, các yếu tố di truyền và rối loạn nội sinh. Càng nhiều tuổi, sức đề kháng của cơ thể chống lại bệnh tật càng giảm, thời gian tiếp xúc, tích lũy các yếu tố nguy cơ càng nhiều, ung thư càng dễ phát sinh. Rất may, chỉ có dưới 10% bệnh ung thư phát sinh do các rối loạn nội sinh từ bên trong cơ thể, các tổn thương có tính di truyền, những nguyên nhân không thay đổi được.

Mặc dù khoa học đã xác định được các tác nhân, yếu tố nguy cơ gây ung thư, nhưng trên thực tế hầu hết từng trường hợp cụ thể, bác sĩ không thể đưa ra chẩn đoán nguyên nhân vì không thể hồi cứu hết các tác nhân, yếu tố nguy cơ mà người bệnh phơi nhiễm trong cuộc sống. Các bác sĩ không phải lúc nào cũng có thể tìm ra nguyên nhân mắc ung thư chắc chắn, nên nhiều người tự đưa ra những lời giải thích riêng cho mình về bệnh ung thư theo kiểu tâm linh. Một định kiến sai lầm phổ biến khác là cho rằng ung thư mà đụng dao kéo sẽ làm bệnh lan tràn nhanh và tử vong sớm hơn. Trong thực tế hoàn toàn ngược lại, đối với đa số các loại ung thư, phẫu thuật là phương pháp điều trị quan trọng nhất để cứu chữa bệnh nhân ung thư ở giai đoạn sớm. Hậu quả của quan niệm này cũng rất nguy hiểm, tai hại, bệnh nhân trốn tránh phẫu thuật, thử dùng thuốc này thuốc kia các nơi, khi bệnh đã nặng mới vào viện, khi ấy thời điểm "vàng" của quá trình điều trị đã trôi qua, thời cơ chữa khỏi bệnh bằng phẫu thuật đã mất. Khi điều trị bệnh ung thư, phẫu thuật không phải là sự kết thúc điều trị mà chỉ là nền tảng cho các điều trị bổ sung tiếp theo.

Khách quan mà nói thì một số cơ chế sinh học của bệnh ung thư còn chưa được làm sáng tỏ, vì vậy, căn bệnh cần tiếp tục được nghiên cứu, khám phá, để tìm ra các phương thức điều trị mới hiệu quả hơn.

PGS, TS LÊ VĂN QUẢNG