Ăn uống sai mang họa đái tháo đường

30 giây có một người bị cắt cụt chi do ĐTĐ

PGS, TS Trần Ngọc Lương, Giám đốc bệnh viện Nội tiết Trung ương cho biết, Việt Nam nằm trong số quốc gia có tốc độ tăng bệnh nhân ĐTĐ cao nhất thế giới, 5,7% số dân mắc bệnh ĐTĐ. Cứ 20 người Việt Nam trưởng thành có một người bị bệnh và chủ yếu gia tăng ở lớp trẻ, kể cả trẻ em. Điều đáng nói là có tới 63,6% người bị ĐTĐ không biết mình bị bệnh và thực tế cứ 10 ca ĐTĐ ở Việt Nam thì có 6 ca được chẩn đoán là có biến chứng cực kỳ nguy hiểm: Loét bàn chân, cắt cụt chi, hoại tử ngón chân… Trên thế giới, cứ 30 giây có một bệnh nhân ĐTĐ bị cắt cụt chân. Hơn nữa, trong số bệnh nhân ĐTĐ, có 80% tử vong vì bệnh tim hay đột quỵ. Nhiều người mắc lâu năm thường bị đau tim, nhưng phần lớn không biết gì. Đến giai đoạn 2, thậm chí giai đoạn 3, những triệu chứng nặng mới bắt đầu xuất hiện, khi đó mọi việc đã quá muộn.

 Xét nghiệm đường máu để phát hiện sớm bệnh ĐTĐ.

TS Phan Hướng Dương, Phó giám đốc Bệnh viện Nội tiết Trung ương phân tích, nguyên nhân là do sự tăng lên nhanh chóng của việc tiêu thụ thực phẩm giàu năng lượng, thực phẩm bị ô nhiễm thuốc trừ sâu, phân hóa học, lối sống ít vận động và sự đô thị hóa, kiến thức phòng bệnh thấp và thói quen ít quan tâm đến kiểm tra sức khỏe… Nghiên cứu mới đây cho biết, việc ăn phải các thực phẩm chứa các chất hữu cơ khó phân hủy (POPs) trong mỡ động vật như cá, sò hoặc các loại thực phẩm hoang dã có nhiều chất béo… hoặc sự tồn dư thuốc trừ sâu clo hữu cơ (OCBs) trong nông nghiệp và diệt muỗi cũng là nguyên nhân gây ĐTĐ. Đặc biệt, là thói quen ăn uống không lành mạnh, khẩu phần ăn đã thay đổi nhanh chóng, tạo ra sự mất cân bằng trong khẩu phần ăn và dư thừa năng lượng, ăn không đủ chất xơ, lạm dụng rượu bia, thiếu hoạt động thể lực… dẫn đến ĐTĐ type 2 tại Việt Nam. Mức độ tiêu thụ dầu, mỡ tăng nhanh từ 12g/người/ngày năm 1985, 25,9g năm 2000 và tăng lên 37,7g năm 2010. Hiện có khoảng 16 triệu người Việt Nam hút thuốc, trong số nam giới uống rượu bia có ¼ uống ở mức nguy hại, khoảng 2/3 số người dân ăn thiếu rau và trái cây và có tới gần 30% thiếu hoạt động thể lực. Sự gia tăng các hành vi nguy cơ dẫn tới các rối loạn sinh chuyển hóa như thừa cân, béo phì, rối loạn đường máu, mỡ máu, từ đó dẫn tới mắc bệnh.

Hơn nữa, nhiều người được chẩn đoán ĐTĐ không hiểu biết nên đã có những sai lầm trong ăn uống, dẫn tới những biến chứng nặng nề nguy hiểm. Chẳng hạn như hầu hết người bệnh không dám ăn nhiều vì cho rằng, ăn nhiều sẽ làm nguyên nhân gây tăng lượng glucose trong máu. Nhưng họ không biết rằng, càng nhịn ăn tình trạng bệnh càng xấu. Thậm chí có không ít người phải cấp cứu vào viện trong tình trạng hôn mê, ngất, da xanh... do hạ glucoza máu. Đặc biệt, khi bệnh bị các biến chứng nhiễm trùng, cắt cụt chi… tiên lượng lại càng tệ hại nếu như không cho họ chế độ giàu năng lượng. Hay có một số người lại ăn nhiều để bù lại lượng glucose đã mất và hậu quả họ gặp đủ các biến chứng về rối loạn lipit máu (tim mạch, huyết áp…), suy thận, viêm đa dây thần kinh ngoại biên...

Biết cách ăn chữa được 50% bệnh

PGS, TS Nguyễn Thị Lâm, Phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng cho biết, ĐTĐ là kẻ giết người thầm lặng do đây là bệnh mạn tính, tiến triển gây ảnh hưởng nhiều đến tổ chức, cơ quan trong cơ thể. Bệnh không chữa được triệt để, người bệnh phải sống chung với nó suốt đời và điều cực kỳ quan trọng là phải ngăn ngừa các biến chứng bằng thuốc, thay đổi lối sống và đặc biệt là chế độ dinh dưỡng hợp lý để kiểm soát được lượng đường trong máu, tránh gây các tai biến nguy hiểm. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều người ĐTĐ không hiểu biết nên đã có những sai lầm trong ăn uống, dẫn tới những biến chứng nặng nề nguy hiểm. Thực tế, nếu biết kết hợp tốt chế độ ăn uống và thể lực, có thể chữa được 50% bệnh ĐTĐ type 2, giúp ổn định đường huyết và giảm biến chứng. Tuy nhiên, hơn 73% bệnh nhân ĐTĐ ở nước ta không tuân thủ chế độ dinh dưỡng hợp lý vì chưa hiểu thấu đáo kiến thức dinh dưỡng.

PGS, TS Nguyễn Thị Lâm khuyên, tốt nhất bệnh nhân ĐTĐ không cần thiết phải kiêng khem quá, tránh xa các bữa cỗ… mà vẫn có thể sử dụng các thực phẩm phổ biến, đảm bảo tỷ lệ cân đối giữa các thành phần đạm, mỡ, đường và đủ vi chất song vẫn đảm bảo kiểm soát được lượng đường trong máu. Nguyên tắc ăn uống của người bị tiểu đường là phải cung cấp đủ nhu cầu dinh dưỡng nhằm đảm bảo cuộc sống bình thường (3 bữa chính và từ 1 đến 3 bữa phụ), duy trì trọng lượng cơ thể ở mức vừa đủ. Người gầy quá thì phải tăng cân và người béo nên giảm cân và bỏ dần thói quen ăn ngọt, xào, rán quá béo, rượu (nếu nghiện). Năng lượng khẩu phần trung bình trong một ngày được tính theo trọng lượng cơ thể. Nếu nằm điều trị tại giường, chỉ cần 25Kcal/kg/ngày và hoạt động nhẹ tại nhà thì chỉ cần 30Kcal/kg/ngày. Trong đó, chất đạm (protit) khoảng từ 15 đến 20%; chất béo (lipit) từ 20 đến 30% và chất bột đường (gluxit) chiếm từ 50 đến 65%; chất xơ 40g và muối 1g/1.000Kcal.

Bài và ảnh: THÙY LINH