Việt Nam chưa ghi nhận ca bệnh Chikungunya nhưng nguy cơ cao

Chưa có vaccine hoặc thuốc điều trị đặc hiệu

Bệnh Chikungunya được ghi nhận lần đầu tại Tanzania (thuộc khu vực Đông Phi) năm 1952. Tác nhân gây bệnh là virus Chikungunya, lây truyền qua muỗi Aedes-loài muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết. Người bệnh không lây trực tiếp cho nhau nhưng chỉ cần một vết đốt của muỗi mang virus, mầm bệnh có thể xâm nhập vào cộng đồng. Triệu chứng điển hình gồm sốt cao, đau khớp, đau đầu, mệt mỏi và nổi ban. Hầu hết bệnh nhân hồi phục sau vài ngày đến 1 tuần, tuy nhiên, một số trường hợp có thể gặp tình trạng đau khớp kéo dài trong nhiều tháng. Hiện chưa có vaccine hoặc thuốc điều trị đặc hiệu, việc điều trị chủ yếu là hỗ trợ và làm giảm triệu chứng.

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP Hà Nội triển khai kiểm tra công tác phòng, chống sốt xuất huyết tại nhà dân. Ảnh: DUY TUÂN

Trao đổi với báo chí, ông Võ Hải Sơn, Phó cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) cho biết, tháng 7-2025, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã ban hành cảnh báo về sự lây lan nhanh chóng của bệnh Chikungunya, với những đợt bùng phát lớn được báo cáo tại các đảo Ấn Độ Dương như La Réunion và Mayotte, các đợt bùng phát này hiện đã lan sang một số khu vực của châu Phi, Nam Á, châu Âu. Theo thông báo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc), tỉnh này đã ghi nhận hơn 4.800 ca mắc bệnh Chikungunya trong nửa đầu năm 2025, là đợt bùng phát dịch lớn nhất từ trước đến nay tại khu vực này. Tất cả trường hợp được báo cáo đều ở mức độ nhẹ, không có trường hợp nghiêm trọng hoặc tử vong được báo cáo. Bệnh Chikungunya không lây trực tiếp từ người sang người mà lây truyền qua trung gian là muỗi Aedes (cùng loại muỗi vằn truyền bệnh sốt xuất huyết). Hiện đang là mùa mưa của nhiều nước khu vực Bắc bán cầu, tạo môi trường lý tưởng cho muỗi phát triển, dẫn đến sự gia tăng mật độ muỗi làm lây lan virus nhanh chóng. Đồng thời, sự gia tăng đi lại giữa các nước vào mùa hè là điều kiện thuận lợi làm tăng nguy cơ lây lan dịch bệnh sang những khu vực, địa phương, quốc gia khác.

Tăng cường kiểm dịch tại các cửa khẩu

Với khí hậu nhiệt đới ẩm và mật độ muỗi cao, Việt Nam được đánh giá có nguy cơ cao nếu dịch xâm nhập. Hiện, hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm ở nước ta chưa ghi nhận báo cáo trường hợp bệnh Chikungunya từ các địa phương. Tuy nhiên, muỗi Aedes truyền bệnh cũng đã lưu hành tại nhiều địa phương, do đó, có nguy cơ cao dịch bệnh xâm nhập vào nước ta thông qua người nhập cảnh mang mầm bệnh và lây lan ra cộng đồng. Để chủ động ngăn chặn, phòng, chống, không để dịch bệnh lan truyền, bùng phát vào nước ta, Cục Phòng bệnh đã chỉ đạo Trung tâm Kiểm dịch y tế quốc tế các tỉnh, thành phố/Trung tâm Kiểm soát bệnh tật các tỉnh, thành phố tăng cường kiểm dịch y tế tại cửa khẩu nhằm phát hiện kịp thời trường hợp nghi ngờ, mắc bệnh, mang véc tơ truyền bệnh để quản lý, xử lý ngay tại cửa khẩu; tổ chức giám sát muỗi truyền bệnh, thực hiện xử lý diệt muỗi và loại bỏ loăng quăng/bọ gậy tại khu vực cửa khẩu và cộng đồng dân cư khu vực biên giới, xây dựng kế hoạch phòng, chống dịch Chikungunya tại các cửa khẩu; sẵn sàng nhân lực, vật tư, hóa chất, thiết bị, phương tiện để đáp ứng kịp thời trong trường hợp có dịch xảy ra.

Theo lãnh đạo Cục Phòng bệnh, các triệu chứng của bệnh Chikungunya xuất hiện từ 4 đến 8 ngày (dao động từ 2 đến 12 ngày) sau khi bị muỗi nhiễm bệnh đốt. Bệnh đặc trưng bởi sốt cao, khởi phát đột ngột, thường kèm theo đau khớp dữ dội. Các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến khác bao gồm cứng khớp, viêm khớp, đau đầu, mệt mỏi và phát ban. Các triệu chứng tương tự như đối với bệnh sốt xuất huyết Dengue nhưng dấu hiệu đau và sưng khớp thường có biểu hiện rõ hơn, trong khi đó, bệnh sốt xuất huyết Dengue thường có dấu hiệu xuất huyết nhiều hơn. Tuy nhiên, người dân không nên tự ý chẩn đoán, điều trị tại nhà, khi có các dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh, phải đến ngay cơ sở y tế nơi gần nhất để được tư vấn, khám, điều trị kịp thời. Điểm đáng lo là Chikungunya có cùng véc tơ với sốt xuất huyết, nếu không kiểm soát tốt muỗi Aedes, nguy cơ “dịch chồng dịch” hoàn toàn có thể xảy ra. Chikungunya không gây tử vong hàng loạt như một số dịch bệnh khác, nhưng cơn đau khớp dai dẳng mà nó để lại có thể làm suy giảm chất lượng sống nghiêm trọng.

Bộ Y tế khuyến cáo người trở về từ vùng dịch cần theo dõi sức khỏe trong 12 ngày. Nếu xuất hiện triệu chứng sốt, đau khớp, nổi ban... phải đến ngay cơ sở y tế, tuyệt đối không tự ý điều trị tại nhà. Mỗi hộ gia đình cần đậy kín dụng cụ chứa nước. Hằng tuần, diệt lăng quăng/bọ gậy bằng cách thả cá, rửa dụng cụ chứa, lật úp vật chứa không dùng, thay nước bình hoa; loại bỏ vật liệu phế thải, hốc nước tự nhiên; ngủ màn, mặc quần áo dài kể cả ban ngày; phối hợp với ngành y tế khi phun hóa chất diệt muỗi.

Cục Phòng bệnh đang phối hợp chặt chẽ với WHO và các cơ quan đầu mối quốc gia thực hiện Điều lệ Y tế quốc tế theo dõi tình hình dịch bệnh và chia sẻ thông tin tình hình dịch bệnh, các biện pháp phòng, chống để kịp thời báo cáo và đề xuất các biện pháp phòng, chống dịch bệnh phù hợp, hiệu quả.

 DIỆP CHÂU

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Y tế xem các tin, bài liên quan.