Trong những năm qua, công tác giám định pháp y, pháp y tâm thần, bắt buộc chữa bệnh đã được quan tâm, củng cố, kiện toàn, phát triển; các đơn vị đã nỗ lực khắc phục mọi khó khăn để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; chất lượng giám định cơ bản đáp ứng yêu cầu của cơ quan tố tụng.

Bộ Y tế, các bộ, ngành, địa phương đã tích cực, chỉ đạo, phối hợp giám sát, giải quyết hoặc trình cấp có thẩm quyền giải quyết nhiều vấn đề quan trọng, tháo gỡ kịp thời khó khăn, vướng mắc, góp phần đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động giám định tư pháp. Tuy nhiên, thời gian gần đây đã xảy ra tình trạng tiêu cực, vi phạm pháp luật nghiêm trọng tại Viện Pháp y tâm thần Trung ương, Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa, Trung tâm Pháp y tâm thần miền núi phía Bắc, gây bức xúc trong dư luận xã hội. Nguyên nhân để xảy ra tình trạng trên là do một số cán bộ lãnh đạo và cán bộ y tế chưa thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật, các hướng dẫn chuyên môn, các văn bản chỉ đạo của Bộ Y tế và các bộ, ngành.

 Bệnh nhân điều trị tại Viện Sức khỏe tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai).

Một số người đứng đầu đơn vị và cán bộ y tế chưa gương mẫu, chưa giữ vững bản lĩnh chính trị, bị mua chuộc, bị lôi kéo tham gia các hành vi phạm tội hoặc tiếp tay cho kẻ xấu lợi dụng vi phạm pháp luật.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên, để phát hiện cán bộ có hành vi làm giả bệnh án tâm thần là rất khó, vì hình thức phạm tội hiện nay rất tinh vi. Chỉ có cơ quan điều tra khi xây dựng chuyên án và có chuyên môn nghiệp vụ về điều tra với đầy đủ điều kiện mới điều tra phát hiện được. "Bộ Y tế sẽ tăng cường giám sát, tiếp nhận các thông tin phản ánh qua các kênh khác nhau để nắm bắt kịp thời, khi phát hiện dấu hiệu vi phạm sẽ chuyển cơ quan công an để xem xét xử lý hoặc xử lý theo quy định", Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên khẳng định.

Cũng theo Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên, để công tác giám định pháp y, pháp y tâm thần và điều trị bắt buộc chữa bệnh tâm thần triển khai chặt chẽ, đúng quy định, bảo đảm đáp ứng yêu cầu của cơ quan tố tụng, đánh giá đúng tình trạng bệnh của đối tượng giám định, không để xảy ra các hành vi tiêu cực, Bộ Y tế đã yêu cầu các đơn vị thực hiện nghiêm Chỉ thị số 07/CT-BYT ngày 9-9-2024 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc tăng cường công tác giám định pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh.

Bộ Y tế cũng yêu cầu các đơn vị thực hiện nghiêm chỉ thị về việc tăng cường công tác giám định pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh. Người đứng đầu đơn vị phải hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu để xảy ra sai phạm. Bộ Y tế cũng yêu cầu các đơn vị trên phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương, các cơ quan chuyên môn trên địa bàn, chủ động triển khai ký hợp đồng, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị y tế thực hiện khám chuyên khoa, khám cận lâm sàng cho các đối tượng trên cơ sở hiệu quả, tiết kiệm, tránh lãng phí. Tăng cường trao đổi thông tin với cơ quan điều tra, viện kiểm sát về tình hình, kết quả giám định theo quyết định trưng cầu; chỉ tiếp nhận giám định khi có đầy đủ hồ sơ theo quy định; chỉ bàn giao kết luận giám định, đối tượng giám định cho các cá nhân, tổ chức theo đúng quy định...

Đối với các cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần, Bộ Y tế yêu cầu bảo đảm đầy đủ hồ sơ khi tiếp nhận; rà soát, cập nhật bổ sung quy trình nội bộ, quy chế liên quan đến chuyên môn điều trị tâm thần tại đơn vị. Chủ động ký hợp đồng với cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trên địa bàn; tăng cường hội chẩn viện, liên viện để đình chỉ bắt buộc chữa bệnh theo quy định (nếu cần), xây dựng bảng kiểm việc thực hiện các quy trình quản lý, điều trị tại đơn vị. Thực hiện nghiêm quy định về quản lý người bệnh bắt buộc chữa bệnh, không để người bệnh tự ý ra khỏi cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần hoặc bỏ trốn. Tăng cường lực lượng bảo vệ, khi xảy ra vụ việc làm mất trật tự, an ninh, an toàn tại cơ sở điều trị bắt buộc chữa bệnh phải báo ngay cho cơ quan công an trên địa bàn để phối hợp giải quyết.

Bộ Y tế cũng yêu cầu với các bệnh viện tâm thần, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có phạm vi hoạt động chuyên môn về tâm thần, khi cấp bản tóm tắt bệnh án, cấp giấy khám sức khỏe (có nội dung về tình trạng tâm thần) phải tuân thủ chặt chẽ đúng quy định về chuyên môn chẩn đoán, điều trị, quy trình kỹ thuật khám bệnh, chữa bệnh, đúng mẫu và đúng các quy định tại các văn bản có liên quan. Không thực hiện cấp giấy chứng nhận sức khỏe tâm thần hoặc giấy khám sức khỏe tâm thần theo mẫu đơn vị tự thiết kế. Không tổ chức khám sức khỏe có nội dung xác nhận về tình trạng tâm thần nếu chưa thực hiện tự công bố cơ sở khám bệnh, chữa bệnh đủ điều kiện khám sức khỏe theo quy định.

Thủ trưởng các đơn vị; các tập thể, cá nhân có liên quan phải hoàn toàn chịu trách nhiệm nếu để xảy ra việc cấp các giấy tờ trên không đúng quy định, tạo điều kiện cho các đối tượng lợi dụng những giấy tờ này để được các cơ quan tố tụng cho bị can, bị án đi giám định tâm thần nhằm trốn tránh hoặc giảm nhẹ trách nhiệm hình sự khi thực hiện hành vi phạm tội.

Bài và ảnh: DIỆP CHÂU - YẾN NHI

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Y tế xem các tin, bài liên quan.