Thực hiện thành công ca ghép chi thể đầu tiên trên thế giới từ người cho sống

Niềm vui chào mừng ngày thầy thuốc

Đến tận hôm nay anh Phạm Văn Vương, 31 tuổi (ở Thanh Trì, Hà Nội) vẫn ngỡ như mình đang trong mơ khi cẳng tay và bàn tay trái của anh lại có thể “trở lại” sau hơn 4 năm “vắng bóng” từ vụ tai nạn năm 2016 với máy đột dập. Ngày đó, dù được đưa vào Bệnh viện TƯQĐ 108 cấp cứu kịp thời nhưng do bàn tay bị dập nát hoàn toàn, không còn khả năng bảo tồn nên các bác sĩ buộc phải chỉ định cắt cụt 1/3 dưới cẳng tay trái của anh. Sau một thời gian vết thương mỏm cụt liền sẹo nhưng khó khăn trong lao động, sinh hoạt và sự tự ty luôn đè nặng lên tinh thần anh Vương.

Lãnh đạo Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 và Hội Ghép tạng Việt Nam thăm, chúc mừng bệnh nhân Phạm Văn Vương. Ảnh: TIẾN ĐẠT

Ngày 3-1-2020, Bệnh viện TƯQĐ 108 tiếp nhận bệnh nhân bị tai nạn do băng chuyền của máy tải gạch cuốn, đè ép trực tiếp lên tay trái từ vùng 1/3 dưới cẳng tay lên đến sát nách. Dù đã được các thầy thuốc nỗ lực cứu chữa trong 3 tuần với 3 lần mổ nhưng tình trạng hoại tử vùng khuỷu tay và cơ, nhiễm trùng không thể cứu vãn, đe dọa tính mạng của người bệnh, buộc các bác sĩ phải chỉ định cắt cụt chi thể ngang mức 1/3 trên cánh tay. Nhận thấy phần thừa của chi thể bị cắt cụt (đoạn từ 1/3 dưới cẳng tay đến bàn tay) có thể sử dụng để ghép cho những bệnh nhân bị cụt ở vị trí tương ứng, các thầy thuốc đã tư vấn và được bệnh nhân cùng gia đình tự nguyện hiến phần chi thể này cho anh Phạm Văn Vương. Sau khi cân nhắc kỹ mọi nguy cơ có thể xảy ra, Trung tướng, GS, TS, Thầy thuốc Nhân dân (TTND) Mai Hồng Bàng, Giám đốc Bệnh viện TƯQĐ 108 cùng lãnh đạo đơn vị và kíp phẫu thuật tổ chức phiên hội chẩn đặc biệt, quyết định thực hiện phẫu thuật “ghép bàn tay mới” cho anh Phạm Văn Vương. Kíp mổ do Đại tá, GS, TSKH, TTND Nguyễn Thế Hoàng, Phó giám đốc bệnh viện cùng đội ngũ bác sĩ Khoa Chấn thương Chi trên và Vi phẫu thuật, Bệnh viện TƯQĐ 108 thực hiện ngày 21-1-2020 (tức ngày 27 Tết Canh Tý). Kết quả sau mổ, anh Vương đã có thể tự vận động nhúc nhích được các ngón tay của bàn tay ghép. Đến nay, sau hơn một tháng, bệnh nhân đã sử dụng bàn tay ghép để cầm nắm một số đồ vật. Đây là niềm vui vô bờ của anh Vương và cũng là “món quà” giàu ý nghĩa nhất của đội ngũ thầy thuốc Bệnh viện TƯQĐ 108 trong dịp kỷ niệm 65 năm Ngày Thầy thuốc Việt Nam (27-2).

Quyết tâm chinh phục đỉnh cao y học

Theo Trung tướng, GS, TS, TTND Mai Hồng Bàng: Trồng lại chi thể đứt rời ứng dụng kỹ thuật vi phẫu là kỹ thuật rất khó, phức tạp; là đỉnh cao của phẫu thuật tạo hình và vi phẫu thuật mạch máu thần kinh. Với sự học tập, nỗ lực không ngừng, việc trồng lại chi thể đứt rời tự thân ứng dụng kỹ thuật vi phẫu đã được Bệnh viện TƯQĐ 108 thực hiện thường quy và chuyển giao kỹ thuật cho nhiều bệnh viện, cơ sở y tế trong cả nước. Tuy nhiên, phẫu thuật trồng lại chi thể đứt rời tự thân đã khó khăn, phức tạp, nhưng phẫu thuật ghép chi thể đồng loại còn khó khăn gấp bội phần. Đến nay, đã có hàng chục nghìn ca trồng lại chi thể đứt rời tự thân được thực hiện thành công trên thế giới, tuy nhiên ghép chi thể đồng loại lại không như vậy. Đây là kỹ thuật phức tạp đòi hỏi người cho-người nhận phải tương thích từ nhóm máu đến hệ thống miễn dịch và sau phẫu thuật sử dụng thuốc chống thải ghép thật phù hợp. Riêng với ca ghép chi thể đồng loại từ người cho sống do Bệnh viện TƯQĐ 108 thực hiện còn đối mặt với nguy hiểm bởi phần chi thể của người hiến liền với phần đang bị hoại tử và bội nhiễm thứ phát nên nguy cơ nhiễm trùng rất cao.

Lãnh đạo Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 thăm, động viên bệnh nhân sau ghép chi thể. Ảnh: ĐỨC THUẤN

Là phẫu thuật viên chính, Đại tá Nguyễn Thế Hoàng cho biết, anh và đồng nghiệp còn phải đối diện với khó khăn về kỹ thuật, như: Việc bảo đảm cấu trúc sau ghép như xương, cơ, khớp, mạch máu, thần kinh phải được phục hồi đầy đủ. Trong khi đó phần đầu chỏm cụt của bệnh nhân ghép đã “ngủ” suốt 4 năm liền và gần như không hoạt động. Ngoài ra, việc thải ghép sau phẫu thuật chi thể rất khác với thải ghép tạng, tiềm ẩn nhiều kháng nguyên khác nhau mà hiện nay không chỉ ở Việt Nam mà trên thế giới cũng chưa nhiều kinh nghiệm.

Với quyết tâm chinh phục đỉnh cao y học, nỗ lực vì bệnh nhân, tâm nguyện cứu chữa cho những người không may bị mất chi thể, các thầy thuốc Bệnh viện TƯQĐ 108 đã có bước chuẩn bị từ nhiều năm về kỹ thuật, về khoa học và cả pháp lý, đặt ra những tình huống cụ thể trong ghép chi thể đồng loại để có giải pháp khắc phục, vươn tới thành công.

Mở ra cơ hội cho bệnh nhân và nền y khoa thế giới

Đến nay, tất cả chỉ số sau ghép của bệnh nhân gần như được bảo đảm. Tiến triển của bệnh nhân rất tốt. Niềm vui này không chỉ đến với anh Phạm Văn Vương và gia đình, đến với các thầy thuốc Bệnh viện TƯQĐ 108 mà còn mở ra chương mới trong ghép chi thể đồng loại của thế giới. Bởi, theo thông báo trong y văn quốc tế, từ năm 1998 đến 2020, trên thế giới chỉ có 89 ca ghép chi thể đồng loại được thực hiện. Tất cả trường hợp được ghép đều lấy nguồn từ người cho chết não. Tại các nước Đông Nam Á, đến nay, chưa có một ca ghép chi thể đồng loại nào được thông báo và đây là ca đầu tiên trên thế giới được thực hiện từ người cho sống do các thầy thuốc Bệnh viện TƯQĐ 108 thực hiện.

Thành công của các ghép chi thể đầu tiên từ người cho sống của Bệnh viện TƯQĐ 108 mở ra hướng điều trị mới trong tương lai, không chỉ ghép chi thể từ người hiến chết não mà còn từ người sống cho những người bệnh không may bị mất đi chi thể. Hiện nay ở nước ta đang có hàng vạn người mong muốn được ghép phần chi thể bị khiếm khuyết do nhiều nguyên nhân. Với thành công từ ca ghép chi thể đồng loại này, Trung tướng Mai Hồng Bàng khẳng định: Trong thời gian tới, Bệnh viện TƯQĐ 108 tiếp tục nghiên cứu, không ngừng hoàn thiện, nâng cao trình độ ghép chi thể đồng loại để hoàn thành tốt nhiệm vụ cứu chữa bệnh cho bộ đội và nhân dân.

TIẾN ĐẠT