Thông điệp đầu năm của Tổ chức Hải quan Thế giới cũng khái quát mục tiêu trọng tâm và giải pháp thúc đẩy chuyển đổi “hải quan số” của cộng đồng Hải quan năm 2022.
Cụ thể, theo Tổ chức Hải quan Thế giới, năm 2022 đại dịch Covid-19 vẫn chưa thể kết thúc, vì vậy, các cơ quan Hải quan cần nhận định những thách thức về nguồn nhân lực và tận dụng các dữ liệu còn chưa được sử dụng tối đa hiện có. Bên cạnh đó, tuy xu hướng quản trị dựa trên dữ liệu là tất yếu, cơ quan Hải quan vẫn gặp rất nhiều khó khăn trong các vấn đề kỹ thuật, pháp lý… để có thể triển khai các chính sách hướng đến việc sử dụng có hiệu quả hơn dữ liệu sẵn có.
    |
 |
| Cán bộ hải quan hỗ trợ doanh nghiệp hoàn thiện thủ tục nhập khẩu qua phương thức điện tử. Ảnh: Thoibaotaichinhvietnam.vn |
Tổ chức Hải quan Thế giới cho rằng các cơ quan hải quan có thể thực hiện chuyển đổi số theo một số cách sau: Thứ nhất, xây dựng Hệ sinh thái dữ liệu dựa trên sự tin cậy.
Hải quan là một bộ phận của hệ sinh thái dữ liệu (được định nghĩa là tập hợp cơ sở hạ tầng, hệ thống phân tích và các ứng dụng được sử dụng để nhận và phân tích dữ liệu) mà các bên tham gia gồm người dân, các cơ quan chính phủ, các doanh nghiệp trong nước và liên quốc gia… Các chủ thể này là các đối tượng cung cấp và thu thập số lượng lớn các dữ liệu. Nhờ có sự phát triển của công nghệ số, cơ quan hải quan có thể tiếp cận dữ liệu từ các cơ quan chính phủ khác, các dữ liệu phải trả phí, nguồn dữ liệu mở, các nguồn thông tin bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau trên thế giới.
Mức độ hiệu quả của việc sử dụng dữ liệu phụ thuộc vào nhiều yếu tố liên quan tới “đạo đức dữ liệu”, bao gồm việc bảo mật, bí mật thương mại, các vấn đề pháp lý liên quan đến việc sử dụng dữ liệu bởi các cơ quan thuế, hải quan và tầm quan trọng của cải cách trong lĩnh vực hành chính công…
Thứ hai, cơ quan hải quan có thể thực hiện chuyển đổi số bằng cách áp dụng văn hóa khai thác dữ liệu để lấp đầy các lỗ hổng về nhân lực. Theo Tổ chức Hải quan Thế giới, văn hóa khai thác dữ liệu là khi tất cả các thành viên trong tổ chức đều được truy cập vào hệ thống phân tích dữ liệu có kiến thức cần thiết để tận dụng dữ liệu phục vụ công việc. Văn hóa khai thác dữ liệu sẽ cho phép mọi người đặt câu hỏi, nêu phản biện đối với các sáng kiến và ra quyết định dựa trên căn cứ cụ thể chứ không phải dựa trên cảm tính.
Để nuôi dưỡng được văn hóa khai thác dữ liệu, các cơ quan hải quan cần tăng cường kỹ năng cần thiết của nhân viên, có khả năng đọc và phân tích dữ liệu một cách chính xác. Các cán bộ hải quan cũng cần có cái nhìn rộng hơn về ảnh hưởng của cơ quan hải quan trong các lĩnh vực bảo vệ xã hội, tạo thuận lợi thương mại và thu thuế công bằng.
Thứ ba, cần thúc đẩy hợp tác giữa các cơ quan hải quan. Các cơ quan hải quan được khuyến khích tận dụng các dữ liệu trong mối quan hệ với các bên khác trong chuỗi cung ứng quốc tế, cũng như cung cấp dữ liệu cho công chúng và giới nghiên cứu như một công cụ nhằm tăng cường tính minh bạch, thúc đẩy chia sẻ tri thức và đối thoại với cộng đồng.
Chia sẻ dữ liệu với các cơ quan chính phủ khác nhằm tăng cường vai trò của cơ quan hải quan trong quá trình ra quyết định và các nguồn lực cần thiết bao gồm tìm kiếm nguồn tài trợ. Việc để cho thông tin và dữ liệu hải quan được tiếp cận một cách thuận tiện cũng là một phần cách thức chính phủ đáp ứng với yêu cầu chung về việc quản trị mở.
Để hỗ trợ các cơ quan thành viên, Tổ chức Hải quan Thế giới đã và đang đưa các chủ đề liên quan tới dữ liệu vào chương trình nghị sự của các phiên họp Ủy ban, các Nhóm làm việc, tổ chức các buổi hội thảo nâng cao nhận thức, xây dựng các cấu phần đào tạo trực tuyến, xây dựng Khung xây dựng năng lực về Phân tích dữ liệu… Cùng với đó, Tổ chức Hải quan Thế giới đã thành lập một nhóm chuyên gia về phân tích dữ liệu hải quan gồm các nhà khoa học dữ liệu nhằm xây dựng phương pháp luận về phân tích dữ liệu. Hiện Ban Thư ký Tổ chức Hải quan Thế giới đang nghiên cứu xây dựng Chiến lược dữ liệu của Tổ chức Hải quan Thế giới với tham vọng để dữ liệu sẽ là ngôn ngữ chung giữa các cơ quan hải quan và giữa Ban Thư ký Tổ chức Hải quan Thế giới và các thành viên.
HOÀNG LAN