“Không để ai bị bỏ lại phía sau” là thông điệp được Liên hợp quốc đưa ra trong mục tiêu về nước sạch. Nước sạch hiện là vấn đề then chốt của mọi quốc gia, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống, sản xuất của người dân. Những năm qua, nhà nước đã đầu tư thêm nhiều nhà máy nước sạch để phục vụ nhu cầu người dân. Tuy nhiên, theo Hội Cấp thoát nước Việt Nam, hiện có khoảng 60% dân số chưa được tiếp cận với nước sạch, nước máy. Ngay tại khu vực đô thị, chỉ có 86% dân cư tiếp cận được với nước sạch, 14% cư dân chưa tiếp cận được nước sạch, nước máy từ hệ thống cấp nước tập trung.
Trong quá trình sản xuất, hoạt động các doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào lĩnh vực nước sạch cũng còn nhiều hạn chế, thách thức. Một số khu vực đã và đang xảy ra hiện tượng ô nhiễm, với thông số kim loại nặng vượt quy chuẩn; công nghệ, năng lực, quy trình xử lý nước sạch của nhiều cơ sở cung cấp nước còn hạn chế, nhất là ở những vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa; chi phí đầu tư lớn; việc đấu thầu các dự án ở địa phương còn nặng tính “xin cho” khiến những doanh nghiệp có tiềm lực, muốn đầu tư nhưng không thể tiếp cận dự án được,... Vì thế, các doanh nghiệp tư nhân không có động lực để đầu tư nâng cao hiệu quả hay chất lượng dịch vụ, đặc biệt khi điều đó làm giảm lợi nhuận.
Để tiếp tục tăng khả năng cấp nước cho các khu vực, nhất là khu vực nông thôn, miền núi, những năm qua Nhà nước đã có nhiều chính sách thu hút đầu tư. Ông Nguyễn Quang Huân, Ủy viên Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Phó chủ tịch Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Halcom Việt Nam cho rằng: “Để bảo đảm môi trường đầu tư lành mạnh, phát triển, trước hết Nhà nước cần công bố thông tin một cách minh bạch về tình trạng cấp thoát nước ở mỗi địa phương. Cần có hệ thống cơ sở dữ liệu (database) cởi mở cho mọi nhà đầu tư và người dân có thể truy cập. Hơn nữa, cần xây dựng chính sách khuyến khích đầu tư dài hạn vào lĩnh vực nước thải. Đồng thời, có cơ chế tuyển chọn nhà đầu tư công khai, bình đẳng và minh bạch để tìm đúng nhà đầu tư có cả năng lực tài chính, kỹ thuật và quản lý để đầu tư, tránh tình trạng mua bán dự án lòng vòng, tăng lãng phí xã hội”.
Bên cạnh đó, ông Nguyễn Quang Huân kiến nghị: “Nhà nước cần tiếp tục thực hiện chính sách cổ phần hóa các công ty cấp thoát nước mà Nhà nước không cần nắm chi phối cổ phần. Đặc biệt, Nhà nước cần có cơ chế kiểm tra, kiểm soát độc lập, thường xuyên để bảo đảm tất cả các doanh nghiệp cấp thoát nước hoạt động bình đẳng, tuân thủ pháp luật, thực hiện cam kết với người dân và xã hội. Đồng thời nêu cao tinh thần đạo đức trong kinh doanh để hệ thống phát triển bền vững và người dân được an toàn trong sử dụng”.
Tin, ảnh: HOÀNG HẢI