QĐND - Ngày 15-1, tại TP Hồ Chí Minh, Tạp chí Cộng sản và Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh đã phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học “Bàn về những giải pháp phòng, chống tham nhũng ở Việt Nam hiện nay”. Tham dự hội thảo có gần 200 đại biểu là các đồng chí lãnh đạo; các nhà khoa học, nhà quản lý, chuyên gia… trong cả nước với 65 bản tham luận. Gần 20 tham luận được lựa chọn trình bày cùng nhiều ý kiến tranh luận, phản biện.

Nhận diện tham nhũng ở nước ta hiện nay

Phát biểu đề dẫn hội thảo, PGS, TS Phan Thanh Bình, ủy viên Trung ương Đảng, Giám đốc Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh và PGS, TS Vũ Văn Phúc, Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản đã nêu bật ý nghĩa, tầm quan trọng của cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng đối với sự nghiệp cách mạng của nước ta hiện nay. Hai nhà khoa học đều nhận định: Nạn tham nhũng hiện nay đang diễn biến phức tạp, không những là thách thức lớn trên con đường phát triển của đất nước mà thật sự là nguy cơ đe dọa sự ổn định chính trị -xã hội và sự sống còn của chế độ xã hội ta. Cần phải nhận diện đúng, trúng thực trạng, nguyên nhân để tìm giải pháp ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng, lãng phí.

Các đại biểu trao đổi bên lề hội thảo.

Bàn về đối tượng, phạm vi và nguy cơ tham nhũng, tham luận của các đại biểu: TS Hoàng Văn Lễ, nguyên Tổng biên tập Sổ tay Xây dựng Đảng; GS, TS Nguyễn Trọng Chuẩn, nguyên Viện trưởng Viện Triết học; GS, TS Hoàng Chí Bảo, Hội đồng lý luận Trung ương… bằng phương pháp lý luận Mác -xít đã phân tích, mổ xẻ vấn nạn tham nhũng, trong đó bàn sâu đến kiểu tham nhũng quyền lực và tham nhũng nhờ quyền lực. GS, TS Nguyễn Trọng Chuẩn nói: “Phải thẳng thắn thừa nhận rằng, ở nước ta hiện nay bất kể ngành nào, địa phương nào, cấp nào cũng đều có tham nhũng, tuy mức độ có khác nhau”. TS Hoàng Văn Lễ thì phân tham nhũng thành hai dạng: Người vướng vào tham nhũng ở thế bị động và kẻ tham nhũng ở tư thế chủ động. GS, TS Trương Giang Long, Phó tổng biên tập Tạp chí Cộng sản nhận định: Cốt lõi của vấn đề tham nhũng, lãng phí vẫn là sự bất cập của cơ chế, chính sách. Nguyên nhân của tình trạng tham nhũng tràn lan như hiện nay một phần do sự yếu kém, thiếu đồng bộ của hệ thống pháp luật.

Đổi mới tư duy và cách tiếp cận về phòng, chống tham nhũng

Tham luận của các đại biểu đều khẳng định, quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước ta về phòng, chống tham nhũng là rất rõ ràng, quyết liệt. Từ Hội nghị Trung ương giữa nhiệm kỳ Khóa VII, Đảng ta đã xác định rõ tham nhũng là một trong 4 nguy cơ đe dọa sự tồn vong của chế độ. Tiếp đó, Đảng ta có Nghị quyết Trung ương 6, lần 2 (Khóa VIII) về xây dựng và chỉnh đốn Đảng; Nghị quyết Trung ương 3 (Khóa X) và mới đây là Nghị quyết Trung ương V (khóa XI), ban hành Kết luận số 21-KL/TW về việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 3 (Khóa X), nhằm tiếp tục tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo của Đảng về công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí. Quán triệt sâu rộng và nhận thức đúng nội dung cơ bản của Kết luận này chính là góp phần quan trọng tạo sinh khí, động lực mới cho cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng.

PGS, TS Phan Thanh Bình phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Phan Tùng Sơn

GS, TS Dương Phú Hiệp, nguyên thành viên Hội đồng lý luận Trung ương nêu vấn đề: Chúng ta cần đổi mới tư duy về nội dung, hình thức giáo dục, tuyên truyền về phòng, chống tham nhũng, lãng phí theo hướng khách quan, đa chiều. Trong phần tranh luận trực tiếp, ông Trần Trọng Tân, nguyên Trưởng ban Tư tưởng  - Văn hóa Trung ương cho rằng, phải lấy tư tưởng Hồ Chí Minh soi rọi để nhận diện tham nhũng. Nếu nói tham nhũng chỉ tập trung ở đối tượng cán bộ có chức, có quyền là chưa thỏa đáng. Công chức cũng tham nhũng, thậm chí công nhân, người lao động phổ thông hưởng lương nhưng ăn cắp của công, làm việc không đủ, đúng giờ, không đạt chỉ tiêu, doanh nghiệp, cá nhân trốn thuế… cũng là biểu hiện của tham nhũng, trong đó cán bộ có chức, quyền là đối tượng trọng tâm. Công tác giáo dục, bồi dưỡng phẩm chất đạo đức trong sáng phải bắt đầu từ trọng tâm ấy. GS, TS Phạm Mạnh Hùng (Hội đồng khoa học các cơ quan Đảng Trung ương) nêu khái niệm “tham nhũng đại tràng” để nói về thực trạng tham nhũng tràn lan ở nước ta hiện nay. PGS Đào Công Tiến, nguyên Phó giám đốc Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh nhấn mạnh, vấn nạn tham nhũng quyền lực và tác hại của nó. Nền kinh tế đẻ ra tham nhũng quyền lực và chính tham nhũng quyền lực sẽ giết chết nền kinh tế nếu chúng ta không có giải pháp ngăn chặn.

Kinh nghiệm và những kiến nghị, đề xuất

Khẳng định vấn nạn tham nhũng đang tồn tại, phát triển và diễn biến ngày càng tinh vi, phức tạp, khó lường, song các đại biểu đều cho rằng, với quan điểm rõ ràng, thái độ kiên quyết; Đảng, Nhà nước ta đang ngày càng nỗ lực đẩy mạnh công cuộc chống tham nhũng. Cuộc chiến chống tham nhũng chắc chắn sẽ đạt được những kết quả to lớn, tham nhũng sẽ bị đẩy lùi nếu chúng ta phát huy được sức mạnh tổng hợp, cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc để thực hiện có hiệu quả Nghị quyết của Đảng trong cuộc sống. Để phòng, chống tham nhũng có hiệu quả, cần phải triển khai đồng bộ hệ thống các giải pháp, từ giáo dục, tuyên truyền nâng cao nhận thức đến đổi mới cơ chế lãnh đạo, quản lý theo hướng trong sáng, minh bạch; nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng và hiệu lực quản lý Nhà nước; nâng cao công tác xây dựng đội ngũ cán bộ... Chúng ta phải biến quyết tâm chính trị của Đảng thành quyết tâm và hành động của cả hệ thống chính trị, tăng cường vai trò giám sát của nhân dân, phát huy sức mạnh của toàn dân vào cuộc chiến chống tham nhũng. Một số đại biểu đã tổng kết những bài học kinh nghiệm về phòng, chống tham nhũng của các nước trên thế giới và trong lịch sử Việt Nam. Dù hoàn cảnh chính trị -xã hội khác nhau, song những bài học kinh nghiệm ấy vẫn nguyên giá trị.

GS, TS Hoàng Chí Bảo kiến nghị, cần phải có chiến lược giáo dục, nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm trong toàn Đảng, toàn dân, tạo ra áp lực xã hội và đề cao dũng khí của cả dân tộc trong việc giải quyết vấn nạn tham nhũng. Cần đưa môn Đạo đức học thành môn học hàng đầu ở tất cả các cấp học để giáo dục về đức tính “cần kiệm liêm chính - chí công vô tư”.

Các đại biểu kiến nghị, trong giai đoạn hiện nay, công tác giáo dục về phòng, chống tham nhũng ở các cấp, các ngành cần được gắn kết chặt chẽ với đẩy mạnh cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" và thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 (Khóa XI) về một số vấn đề cấp bách trong xây dựng Đảng hiện nay.

Bà Phạm Phương Thảo, nguyên Chủ tịch HĐND TP Hồ Chí Minh và một số đại biểu khác kiến nghị: Cần sớm hoàn thiện hệ thống pháp luật, nhất là trong quản lý các lĩnh vực: Đất đai, khoáng sản, đầu tư công… Cần xây dựng hệ thống thể chế gọn, mạnh, tránh trường hợp chúng ta bị bủa vây bởi một “rừng luật” nhưng luật vẫn hở, tham nhũng vẫn “lách luật” biến dân chủ thành “quan chủ”. Cần công khai minh bạch trong quản lý đầu tư xây dựng cơ bản, tài chính; làm rõ chức trách, trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị trong bộ máy Nhà nước trong quản lý kinh tế. Cần có lộ trình tiến tới cải cách triệt để chế độ tiền lương, đẩy mạnh cải cách hành chính, tinh gọn bộ máy hành chính. Cần tái cấu trúc lại nền kinh tế theo hướng phát triển bền vững, ổn định.

Kết luận hội thảo, PGS, TS Vũ Văn Phúc đánh giá cao ý thức, thái độ trách nhiệm của các đại biểu tham dự. Hội thảo đã đề cập toàn diện các vấn đề về lý luận, thực tiễn mang tính thời sự về tham nhũng và công tác phòng, chống tham nhũng ở nước ta hiện nay; phân tích sâu sắc các nguyên nhân; đề xuất, kiến nghị các giải pháp cả cấp bách và lâu dài để thực hiện phòng, chống tham nhũng có hiệu quả, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết, chỉ thị của Đảng về phòng, chống tham nhũng. Cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, phải được thực hiện chủ động, quyết liệt, khôn khéo nhưng không chờ đợi, cầu toàn. Kết quả hội thảo sẽ được tập hợp in thành tài liệu phổ biến rộng rãi để các cấp, các ngành, các địa phương tiếp cận, nghiên cứu, vận dụng.

THANH KIM TÙNG

(lược thuật)