Lợi bất cập hại

Sau một thời gian, cả nước bước vào thực hiện Nghị quyết 32 của Chính phủ về đội mũ bảo hiểm (MBH) ngồi trên mô tô, xe gắn máy khi tham gia giao thông trên tất cả các tuyến đường, trên thị trường hiện nay xuất hiện khá nhiều loại MBH thời trang, cách điệu và số người tiêu dùng sử dụng loại mũ này cũng ngày một tăng. Tuy nhiên, dư luận băn khoăn trước hai vấn đề. Một là loại mũ bảo hiển trên có sai quy định, nếu sai thì chế tài xử phạt như thế nào? Hai là: Chất lượng loại MBH này có đạt chuẩn, cơ quan nào đứng ra công bố? Để làm rõ thêm vấn đề, phóng viên báo Quân đội nhân dân đã tìm hiểu thực tế thị trường và làm việc với một số cơ quan chức năng.

Thị trường bị thả nổi

Đi dọc phố Huế, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội hàng loạt quầy hàng bày bán MBH thời trang và các “phụ kiện” đi kèm với MBH như vành mũ bằng vải và nhựa, lưới, vải bọc... được các chủ hàng mời chào rất nhiệt tình. Theo quan sát của chúng tôi, có nhiều kiểu dáng mũ rất lạ và thời trang. Một kiểu dáng được nhiều người tiêu dùng lựa chọn là MBH giống như mũ lưỡi trai bình thường không dán tem, tem chứng nhận đã công bố hợp tiêu chuẩn Việt Nam (CS). Các “phụ kiện” đi kèm MBH có giá từ 30 nghìn đồng đến 200 nghìn đồng. Khi chúng tôi hỏi chị H (một chủ cửa hàng trên phố Huế): “Sao MBH này không dán tem CS?” được chủ hàng trả lời là bán mũ chứ có nói là MBH đâu? Tuy vậy, người tiêu dùng vẫn chọn mua để đội cho thoáng mát vào mùa hè và nhằm mục đích đối phó với cơ quan chức năng.

Mũ bảo hiểm cách điệu được bày bán tại nhiều cửa hiệu trên phố Huế, quận Hai Bà Trưng (Hà Nội).

Theo tìm hiểu của chúng tôi thì nhà sản xuất khi đưa sản phẩm đến một đơn vị đo lường chất lượng, nếu đủ tiêu chuẩn Việt Nam thì được dán tem CS. Nhưng theo đánh giá của các nhà kỹ thuật thì cùng một nhà sản xuất, nhưng các lô hàng lại có chất lượng khác nhau. Như vậy, chỉ cần một lô hàng bảo đảm chất lượng thì các nhà sản xuất đều nhận được tem CS để tung ra thị trường những lô hàng khác? Những nhà sản xuất lớn, có thương hiệu rất coi trọng uy tín và chất lượng đối với người tiêu dùng, nên họ rất lo. Những MBH không bảo đảm chất lượng không rõ nguồn gốc xuất xứ tràn lan trên thị trường mà vẫn có tem CS thì người tiêu dùng không thể nhận biết được. Thị trường MBH bị thả nổi, người tiêu dùng vẫn bị thiệt thòi.

Cơ quan chức năng lúng túng

Xung quanh vấn đề có nên xử phạt, những trường hợp tham gia giao thông đội MBH thời trang, cách điệu, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với Thượng tá Trần Sơn, Phó trưởng Phòng hướng dẫn Luật và điều tra, xử lý tai nạn giao thông (Cục CSGT đường bộ, đường sắt). Theo Thượng tá Trần Sơn, hiện nay, những trường hợp tham gia giao thông đội MBH thời trang, cách điệu chưa có chế tài xử phạt và cũng không thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định 146/CP của Chính phủ về xử phạt hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ. Muốn bổ sung, sửa đổi Nghị định thì Chính phủ phải sửa đổi, chứ các bộ, ngành không có thẩm quyền. Các cơ quan ban, ngành chỉ có chức năng tham mưu cho Chính phủ. Lực lượng CSGT khi làm nhiệm vụ không có chức năng kiểm tra chất lượng mũ, mà nếu xử phạt thì cũng không có chế tài. Hiện nay, các cơ quan chức năng đang gặp khó khăn trong vấn đề này. Một số cán bộ, chiến sĩ CSGT làm nhiệm vụ trên địa bàn Hà Nội bày tỏ quan điểm: Nên có quy định xử phạt với những loại MBH không đạt chuẩn. Muốn vậy, cơ quan có thẩm quyền phải trình lên Chính phủ nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung chế tài xử phạt đối với một số hành vi vi phạm Luật Giao thông đường bộ, trong đó có hành vi đội MBH không cài quai, đội MBH không đúng quy định hay là MBH thời trang, cách điệu không bảo đảm chất lượng.

Tất cả các loại MBH nhập khẩu hay sản xuất trong nước lưu thông trên thị trường đều phải tuân thủ các quy định về tiêu chuẩn Việt Nam. MBH cho người đi mô tô, xe gắn máy phải tuân thủ tiêu chuẩn chất lượng đã được cơ quan chức năng ban hành. Mọi người tham gia giao thông nên chọn lựa mua và sử dụng đúng loại MBH đã công bố tiêu chuẩn chất lượng. Tiêu chuẩn MBH dành cho người đi mô tô, xe gắn máy là có dạng hình tròn, bề mặt láng trơn, trong có lớp xốp. Khi gặp tai nạn và bị va đập, mũ sẽ có tác dụng phân tán lực va đập, còn lớp xốp bên trong là để hấp thụ xung lực, làm giảm lực va đập để bảo vệ đầu cho người đi xe mô tô, phòng tránh chấn thương sọ não.

Hãy là người tiêu dùng thông minh

Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Mạnh Ẩm, Giám đốc Trung tâm Kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng 1 (Tổng cục Tiêu chuẩn-Đo lường-Chất lượng – người vừa thực hiện một số thử nghiệm với MBH thời trang, cách điệu. Ông Ẩm cho biết: lần thử nghiệm mới đây với 10 chiếc MBH thời trang, cách điệu với nhiều kiểu dáng khác nhau. Kết quả thật bất ngờ, trong số MBH qua thử nghiệm chỉ có 3 chiếc đạt được 2 tiêu chuẩn là độ bền va đập, hấp thụ xung động và độ bền đâm xuyên, còn lại 7 chiếc không đạt tiêu chuẩn. Theo chúng tôi, ba chiếc đạt được 2 tiêu chuẩn trên cũng chỉ là ngẫu nhiên. Còn nếu thử các tiêu chí khác về chất lượng, kiểu dáng theo quy định thì các loại MBH thời trang, cách điệu này không đạt. Kiểu dáng cách điệu của loại MBH này không theo tiêu chuẩn các loại MBH thông thường như đã được quy định. Như vậy, MBH thời trang cách điệu đã vi phạm kiểu dáng. Về nguồn gốc của những chiếc mũ trên, ông Ẩm cho biết: Những chiếc mũ này do Cục quản lý chất lượng hàng hoá gửi đến để thử nghiệm, theo tôi họ sẽ nắm rõ nguồn gốc xuất xứ. Nhưng theo quan sát thì đa phần đó là mũ bảo hiểm trôi nổi, không rõ nguồn gốc. Có chiếc có tem CS nhưng lại là tem giả, còn lại là không có tem, nhãn mác gì cả. Chúng tôi chưa thấy nhà sản xuất trong nước nào đăng ký kiểm định sản xuất những chiếc mũ bảo hiểm thời trang như những loại chúng tôi vừa thử nghiệm.

Trước thực trạng tem CS xuất hiện tràn lan trên những chiếc MBH không rõ nguồn gốc xuất xứ, không bảo đảm chất lượng trên thị trường, Tổng cục Tiêu chuẩn-Đo lường-Chất lượng Việt Nam cho biết, bắt đầu từ tháng 6-2008, tem CS dán trên MBH sẽ được thay thế bằng tem RS (tem tiêu chuẩn kỹ thuật hay còn gọi là dấu hợp quy). Các MBH đã dán tem CS vẫn tiếp tục được phép lưu thông trên thị trường nhưng các MBH sản xuất sau thời điểm quy chuẩn có hiệu lực sẽ phải sử dụng tem RS. Trước đó, cuối tháng 4-2008, Hội Tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam phát hiện có hơn 90% số MBH không công bố hợp chuẩn vẫn được dán tem CS. Để bảo đảm chất lượng MBH, tem RS sẽ do các cơ quan thẩm định (Bộ Khoa học và Công nghệ chỉ định) cấp cho các đơn vị sản xuất để chứng nhận sản phẩm được sản xuất phù hợp với quy chuẩn. Khi có tem này, MBH mới được đưa ra thị trường.

Trong khi chưa có những quy định cụ thể, các cơ quan chức năng khuyến cáo nhân dân hãy là người tiêu dùng thông minh, không nên mua và sử dụng loại MBH thời trang, cách điệu bởi... lợi bất cập hại. Thứ nhất MBH lắp thêm vành nhựa, thi khiva đập xuống đất, chínhlớp nhựa nhô ra sẽ đập xuống trước tiên, vỡ ra và xuyên vào đầu, vào mặt, gây thương tích rất nguy hiểm. Thứ hai vành mũ bằng vải khi di chuyển gió thổi hất lên, cụp xuốngcó thểche khuất tầm nhìn khi tham gia giao thông, rất dễ gây ra tai nạn.

Bài và ảnh: PHAN ANH