Đột phá cải cách hành chính

Đó là lời khẳng định của đồng chí Thang Văn Phúc, Thứ trưởng Bộ Nội vụ kiêm Tổng thư ký Ban chỉ đạo cải cách hành chính của Chính phủ với phóng viên báo Quân đội nhân dân trong ngày28-11.

Cơ chế “một cửa” mấy năm gần đây đã quen thuộc với đông đảo người dân, được nhắc đến như một khái niệm về nỗ lực “lột xác” của các cơ quan công quyền, là khâu đột phá trong tiến trình cải cách hành chính. Tuy nhiên, cơ chế này cũng đang tồn tại khá nhiều vướng mắc, cần được tháo gỡ và hoàn thiện…

Nhờ thực hiện cơ chế "một cửa", Đồn biên phòng cửa khẩu Hòn Gai đã rút ngắn 2/3 thời giankhách du lịch là người nước ngoài làm thủ tục đến thăm Vịnh Hạ Long bằng đường biển (ảnh Nguyễn Đán TTXVN)

Từ điểm sáng Thành phố Hồ Chí Minh...

Cơ chế “một cửa” về thực hiện thủ tục hành chính trong việc giải quyết công việc của công dân, tổ chức được đề ra đầu tiên trong lĩnh vực đầu tư trực tiếp của nước ngoài tại Quyết định số 366/HĐBT ngày 7-11-1991 của Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) ban hành chế độ thẩm định các dự án có vốn đầu tư trực tiếp của nước ngoài. Theo mô hình này, nhiều địa phương đã chủ động thí điểm thực hiện áp dụng cơ chế giải quyết công việc theo mô hình “một cửa”.

Đi đầu trong lĩnh vực này là Thành phố Hồ Chí Minh. Tháng 11-1996 sau khi sơ kết đánh giá việc thực hiện cải cách hành chính theo cơ chế “một cửa, một dấu”, UBND thành phố Hồ Chí Minh đã có Chỉ thị số 36/CT-UB-NC về việc tiếp tục thực hiện cải cách hành chính theo cơ chế “một cửa, một dấu”; đặc biệt lưu ý tất cả các quận, huyện chuẩn bị tốt mọi điều kiện, xây dựng đề án để đồng loạt thực hiện cơ chế này trong toàn thành phố.

Tiếp theo Thành phố Hồ Chí Minh, năm 1996 và 1997 có thêm 4 tỉnh thành phố là: Hà Nội, Hải Phòng, Bình Dương và Hoà Bình thực hiện thí điểm cơ chế “một cửa”; năm 1998 thêm 5 tỉnh là: Quảng Ninh, Trà Vinh, Tây Ninh, Đồng Nai, Cần Thơ; đến năm 1999 có thêm 4 tỉnh: Thừa Thiên-Huế, Đồng Tháp, Quảng Bình, Bà Rịa - Vũng Tàu.

Tháng 6-2003, Ban Chỉ đạo cải cách hành chính của Chính phủ đã tổ chức hội nghị tổng kết thí điểm mô hình “một cửa” và đã khẳng định quy trình mới này đã giải quyết các thủ tục hành chính tạo chuyển biến cơ bản trong quan hệ giữa các cơ quan hành chính với công dân và tổ chức, giảm phiền hà và chi phí cho công dân, tổ chức, được nhân dân đồng tình ủng hộ. Căn cứ vào kết luận của Hội nghị, Bộ Nội vụ đã xây dựng quy chế thực hiện cơ chế “một cửa” tại cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương trình Thủ tướng Chính phủ và đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 181/2003/QĐ-TTg ngày 4-9-2003. Theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, cơ chế “một cửa” được thực hiện đối với tất cả cấp tỉnh và cấp huyện từ 1-1-2004, đối với cấp xã từ ngày 1-1-2005.

...Đến sự đột phá trong cải cách hành chính

Tại Hội nghị sơ kết 3 năm thực hiện Quyết định số 181/2003/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về "một cửa" tại cơ quan hành chính Nhà nước địa phương được tổ chức trong hai ngày qua (27 và 28-11), hầu hết các đại biểu đều cho rằng Quyết định số 181 đã thực sự là bước đột phá trong cải cách hành chính. Cơ chế này được nhân dân và doanh nghiệp trong nước, các nhà đầu tư nước ngoài đồng tình ủng hộ và tỏ thái độ hài lòng. Nhiều địa phương đã mở rộng cơ chế này đối với một số đơn vị sự nghiệp, dịch vụ công có liên quan đến nhiều người dân, doanh nghiệp. Một số địa phương đã thực hiện thí điểm cơ chế " một cửa" liên thông giữa các cấp chính quyền. Qua thực tiễn đã khẳng định cơ chế “một cửa"đã giảm đi nhiều phiền hà mà trước đây người dân phải gánh chịu như sự nhũng nhiễu của cán bộ, công chức về các thủ tục, phí, lệ phí không rõ ràng, thiếu công khai minh bạch…

Trao đổi với phóng viên báo Quân đội nhân dân, đồng chí Hồ Đức Thành, Giám đốc sở Nội vụ Nghệ An cho biết: Thực hiện cơ chế “một cửa”, Nghệ An đã rà soát lại cơ cấu tổ chức và nhân sự. Các cán bộ, công chức được điều động làm việc tại bộ phận tiếp nhận và trả kết quả là các đồng chí có kinh nghiệm công tác, hiểu biết chính sách, pháp luật, có chuyên môn về lĩnh vực công việc phụ trách, nhờ vậy chất lượng giải quyết công việc được nâng lên. Người dân chỉ cần đến một nơi, với thời gian nhất định để giải quyết công việc đúng nguyện vọng. Thời gian cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất từ 90 ngày rút xuống chỉ còn 30 ngày, thời gian cấp giấy phép xây dựng cũng chỉ còn 15 ngày, rút ngắn được một nửa so với trước đây.

Đồng chí Nguyễn Văn Tiện (Văn phòng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) cho biết: Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã thực hiện việc áp dụng thí điểm cơ chế hành chính “một cửa” ở một số đơn vị trực thuộc Bộ, qua một năm áp dụng, việc cung ứng các dịch vụ hành chính ở các Cục, Vụ thuộc Bộ theo nhu cầu của khách hàng đã có nhiều cải tiến. Đa số các đơn vị được chọn thực hiện thí điểm về cơ chế “một cửa” đã bố trí được địa điểm tiếp nhận và trả kết quả giải quyết hồ sơ ở vị trí tương đối thuận lợi, với diện tích hợp lý so với điều kiện thực tế của từng đơn vị. Cục Thú y, qua 10 tháng đã tiếp nhận và giải quyết hơn 1.800 hồ sơ (đúng hẹn 100%). Cục Bảo vệ thực vật, qua 8 tháng đã tiếp nhận và giải quyết 495 hồ sơ (đúng hẹn 100%)…

Một cửa, nhưng vẫn còn nhiều… “ổ khóa”

Kết quả đã đạt được trong việc thực hiện cơ chế “một cửa” là rất đáng phấn khởi. Tuy nhiên trong thực tế, ở một số nơi, "một cửa" nhưng lại có nhiều “ổ khoá”. “Ổ khóa” nhiều là do cán bộ công chức tiêu cực, nhũng nhiễu tạo ra.

Báo cáo toàn cầu về môi trường kinh doanh 2006 của Công ty tài chính quốc tế và Ngân hàng Thế giới (WB) cho thấy: Để thành lập một doanh nghiệp tại Việt Nam phải cần đến gần 50 ngày, trải qua 3 thủ tục chính và 6 thủ tục phát sinh đi kèm. Trong đó, 3 thủ tục kéo dài thời gian nhất là cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh (10 ngày), khắc dấu (10 ngày), đăng ký mã số thuế và mua hóa đơn (15 ngày). Doanh nghiệp phải đi lại khoảng 13 lần tới 3 cơ quan, mới có thể hoàn thành được thủ tục đăng ký kinh doanh.

Trong khi đó, ở Ca-na-da, nhà đầu tư chỉ mất 3 ngày qua 2 thủ tục để thành lập một doanh nghiệp. Tại Ô-xtrây-li-a, nhà đầu tư chỉ cần có 2 ngày, qua 2 thủ tục là đăng ký với cơ quan đăng ký kinh doanh và cơ quan thuế, là có thể bắt đầu đi vào hoạt động.

Theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, cơ chế “một cửa” được thực hiện đối với tất cả cấp tỉnh và cấp huyện từ 1-1-2004, đối với cấp xã từ ngày 1-1-2005. Thế nhưng, cho đến thời điểm này vẫn còn 10/671 huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và 1451/ 10873 xã, phường, thị trấn chưa triển khai.

Mặt khác, một số đơn vị vẫn chưa thực hiện quy định chung về cơ chế “một cửa” mà vẫn theo quy định riêng của ngành như trong các lĩnh vực liên quan đến hộ khẩu. Trình độ cán bộ, công chức ở bộ phận tiếp nhận và trả kết quả còn nhiều bất cập, tỷ lệ đạt chuẩn thấp, nhiều nơi mới chỉ đạt từ 20 đến 30%, có nơi chỉ đạt 12 %. Chính vì thế mà rất nhiều hồ sơ không được trả đúng hẹn.

Cơ chế “một cửa” sẽ tiếp tục được sửa đổi và hoàn thiện

Theo đồng chí Thang Văn Phúc, Thứ trưởng Bộ Nội vụ kiêm Tổng thư ký Ban chỉ đạo cải cách hành chính của Chính phủ thì Bộ Nội vụ đang chuẩn bị trình Thủ tướng Chính phủ sửa đổi Quyết định 181 theo hướng thống nhất lại tên gọi, tổ chức lại để "một cửa" là chỗ giao dịch có đội ngũ công chức am hiểu, tinh thông, thực sự có đủ năng lực giải quyết nhanh công việc cho công dân và doanh nghiệp. Thực hiện cơ chế “một cửa” ở tất cả các cấp chính quyền địa phương đối với những lĩnh vực có liên quan trực tiếp đến tổ chức, công dân. Đối với cấp xã, sẽ tổ chức theo mô hình trực tuyến, công dân, tổ chức trực tiếp nộp hồ sơ cho công chức phụ trách lĩnh vực tại bộ phận tiếp nhận và trả kết quả để công chức thụ lý, báo cáo lãnh đạo UBND phê duyệt, sau đó trả lại công dân, tổ chức. Bản chất của việc thực hiện "một cửa", đó là chuyển nền hành chính một chiều “xin-cho” sang nền hành chính phục vụ, cán bộ công chức thực sự là "công bộc" của dân. Vì vậy, trong thời gian tới, cần khắc phục thói quen của nền hành chính cũ, xây dựng nền hành chính trong nền kinh tế thị trường, phục vụ cho hội nhập quốc tế, đáp ứng sự nhanh nhạy, những biến động và yêu cầu giải quyết công việc của người dân, doanh nghiệp. Khi đến “một cửa", người dân thấy được sự công khai, minh bạch về thủ tục, biết rõ thời gian giải quyết công việc, kinh phí phải trả. Người dân được phục vụ chu đáo sẽ thay đổi nhận thức, sẽ tin hơn vào chính quyền và đội ngũ cán bộ, công chức.

ĐỖ PHÚ THỌ