Theo quyết định trên, quân nhân tham gia kháng chiến có từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm công tác trong quân đội đã phục viên, xuất ngũ về địa phương được hưởng chế độ trợ cấp hằng tháng. Đối với những người do thời gian sau này xin được việc làm, tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc, thì không hưởng chế độ trợ cấp theo Quyết định 142 và được cộng dồn thời gian công tác trong quân đội để hưởng chế độ hưu trí, theo Nghị định số 153/2013/NĐ-CP. Hiện nay, đối tượng này đến tuổi nghỉ hưu. Tuy vậy, với cách tính lương hưu theo quy định hiện hành, đối tượng này lương hưu rất thấp, cho dù họ tham gia BHXH bắt buộc từ 35 đến 40 năm (kể cả cộng dồn thời gian tại ngũ). Không ít người trong số này lương hưu chỉ từ 2,5 đến 3 triệu đồng/tháng.
Quân nhân tham gia kháng chiến chống Mỹ phục viên trước ngày 15-12-1993, mấy năm sau khi phục viên xin được việc làm tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc dưới hai dạng. Một là, vào làm việc tại các cơ quan, doanh nghiệp Nhà nước hưởng lương theo ngạch bậc. Hai là lao động hợp đồng dài hạn, lương do chủ sử dụng lao động chi trả.
Tổ chức chi trả chế độ cho các đối tượng theo Quyết định 142 ở tỉnh Thanh Hóa (tháng 3-2016). Ảnh: KHÁNH TRÌNH
Với cách tính lương hưu theo Nghị định số 115/2015/NĐ-CP “Quy định chi tiết một số điều của Luật BHXH về BHXH bắt buộc” và Nghị định số 33/2016/NĐ-CP “Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHXH về BHXH bắt buộc đối với quân nhân, công an nhân dân và người làm công tác cơ yếu hưởng lương như quân nhân”, thì quân nhân tham gia kháng chiến phục viên được cộng dồn thời gian công tác trong quân đội hưởng chế độ hưu trí. Tuy nhiên, mức lương hưu của đối tượng này hiện rất thấp. Cụ thể, với đối tượng vào làm tại các cơ quan, doanh nghiệp Nhà nước, hưởng lương theo ngạch bậc, lấy lương tháng bình quân 5 năm cuối của thời gian công tác ở dân chính, nhân với % được hưởng. Do khi phục viên vào làm tại các cơ quan, doanh nghiệp Nhà nước họ phải làm lại từ đầu và cũng chỉ công tác 14-18 năm là tối đa, nên lương tháng của họ không cao, từ đó lương hưu thấp. Còn với đối tượng là lao động hợp đồng dài hạn, lương do chủ sử dụng lao động chi trả, lương hưu tính bình quân toàn bộ thời gian công tác của cả 2 giai đoạn, nhân với % được hưởng, thì mức lương hưu còn thấp hơn rất nhiều. Điều đáng nói hơn là quân nhân tham gia kháng chiến phục viên, cho dù sau này có vào làm việc tại cơ quan, doanh nghiệp Nhà nước, họ không được hưởng thâm niên nghề thời gian công tác trong quân đội. Đây là bất cập rất lớn trong thực hiện chế độ BHXH đối với quân nhân tham gia kháng chiến phục viên trước ngày 15-12-1993.
Thứ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Nguyễn Trọng Đàm cho rằng: Các điều khoản tại Nghị định số 115/2015/NĐ-CP và Nghị định số 33/2016/NĐ-CP không hề đề cập đến đối tượng là quân nhân tham gia kháng chiến có từ đủ 15 đến dưới 20 năm công tác trong quân đội, sau đó công tác tiếp, tham gia BHXH bắt buộc được hưởng chế độ cộng dồn thời gian quân ngũ để hưởng chế độ BHXH. Với chế độ hiện hành, chế độ BHXH của đối tượng này quá thiệt thòi và thua xa so với quân nhân chuyển ngành, cho dù bản chất tham gia BHXH bắt buộc của hai đối tượng này tương tự nhau. Có chăng, quân nhân phục viên đã lĩnh khoản trợ cấp khi rời quân ngũ, còn chuyển ngành thì không, nhưng chuyển ngành được hưởng chính sách bảo lưu lương 3 năm sau khi chuyển ngành. Với chức năng là cơ quan tham mưu cho Chính phủ đề ra chính sách BHXH, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội sẽ phối hợp với các cơ quan liên quan xem xét, đề xuất sửa đổi một số điều khoản của nghị định để quân nhân tham gia kháng chiến có từ 15 đến dưới 20 năm tuổi quân, có trên 30 năm tham gia BHXH bắt buộc không bị thiệt thòi khi nghỉ hưu.
Theo ông Đào Việt Ánh, Phó tổng giám đốc BHXH Việt Nam, thì quá trình thực hiện thấy rằng, với cách tính lương hưu như các quy định hiện hành, đối tượng là quân nhân tham gia kháng chiến có từ đủ 15 đến dưới 20 năm công tác trong quân đội được hưởng chế độ cộng dồn, tổng thời gian tham gia BHXH bắt buộc trên 30 năm là quá thiệt thòi. BHXH Việt Nam đã nhận thấy bất cập này và chậm nhất trong tháng 7-2017 sẽ có văn bản kiến nghị Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội cùng các cơ quan liên quan phối hợp xem xét đề xuất, tham mưu Chính phủ sửa đổi những nội dung chưa hợp lý.
Để bảo đảm công bằng trong cống hiến và hưởng thụ; thể hiện tính ưu việt của xã hội, rất mong các ngành chức năng sớm xem xét, kiến nghị Chính phủ chỉnh sửa, bổ sung các chính sách bảo đảm phù hợp để các cựu chiến binh từng tham gia kháng chiến có từ đủ 15 đến dưới 20 năm công tác trong quân đội phục viên trước ngày 15-12-1993 đỡ bị thiệt thòi.
NGUYỄN CẦU