Bài I: Nỗ lực chiến thắng đói nghèo

QĐND - LTS: Đồng bằng sông Cửu Long với hơn một triệu đồng bào dân tộc Khơ-me sinh sống rải rác khắp các tỉnh, đông nhất là ở Sóc Trăng và Trà Vinh. Những năm qua, đời sống nhân dân đổi thay từng ngày, xã hội phát triển, hàng trăm ngôi trường được xây mới, hàng vạn ki-lô-mét đường giao thông huyết mạch được nối với nhau tạo ra hệ thống giao thông liên hoàn, thông suốt... Ngoài sự đầu tư của Đảng, Nhà nước, người dân cũng nỗ lực không ngừng để phát triển kinh tế hộ bằng nhiều mô hình, tạo ra của cải, ổn định cuộc sống. Dưới đây là ghi nhận của nhóm phóng viên Báo Quân đội nhân dân thường trú tại Đồng bằng sông Cửu Long về quá trình phát triển kinh tế của đồng bào Khơ-me Nam Bộ, đặc biệt là trong 10 năm qua.

Nhân dân xã Liêu Tú, huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng thu hoạch lúa đông xuân

Bài I: Nỗ lực chiến thắng đói nghèo

Đồng bào Khơ-me là dân tộc thiểu số đông nhất đang sinh sống ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). 37 năm kể từ ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm sâu sắc đến sự phát triển về mọi mặt của đồng bào Khơ-me. Chính điều đó đã giúp hàng trăm nghìn hộ dân thoát khỏi đói nghèo, nhiều hộ vươn lên làm giàu, góp phần tạo ra sự thay đổi to lớn bộ mặt của phum, sóc và sự phát triển chung trên mảnh đất “Chín Rồng”.

Chăm lo an cư lạc nghiệp

Người Khơ-me tại các tỉnh Sóc Trăng, Trà Vinh, An Giang, Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang… luôn nhắc đến sự quan tâm chăm lo của Đảng và Nhà nước. Trước kia, nhiều gia đình Khơ-me vì đói kém nên đã phải bán hay sang nhượng đất đai, nhà cửa để có tiền mua lúa gạo ăn, hoặc có tiền chữa bệnh. Nhưng nay họ được Nhà nước hỗ trợ tiền mua đất ở, hỗ trợ tiền làm nhà và mua đất sản xuất.

Đồng chí Lý Sóc Kha - Phó trưởng ban Dân tộc tỉnh Sóc Trăng, cùng cán bộ của địa phương đưa chúng tôi xuống thăm một số khu dân cư Khơ-me ở huyện Trần Đề. Trên đường đi, đồng chí Sóc Kha cho biết: “Sóc Trăng là địa phương có số đồng bào Khơ-me sinh sống đông nhất ở khu vực ĐBSCL. Bà con dân tộc Khơ-me chiếm gần 31% dân số toàn tỉnh. Những năm qua, thực hiện các chính sách của Đảng, Nhà nước, nhất là việc quan tâm đến nơi ăn, chốn ở, giúp đỡ bà con lao động sản xuất để xóa đói, giảm nghèo, 1.553 hộ dân đã có đất ở, 1.433 hộ có đất sản xuất”.

Gia đình anh LâmCal, 48 tuổi, ở ấp Đại Nôn, xã Liêu Tú trước đây ở trong một túp lều đơn sơ ven sông, ngày nắng thì nhìn thấy mặt trời, còn ngày mưa chẳng khác gì phải đội nước. Được Nhà nước hỗ trợ tiền, năm 2010 gia đình anh đã mua một nền nhà rộng gần 80m2. Cũng với số tiền hỗ trợ làm nhà, tiền vay của ngân hàng là 16,4 triệu đồng và 20 triệu đồng tiền của gia đình, anh chị đã cất được một căn nhà rộng 60m2. Anh Lâm Cal xúc động nói: “Không có sự hỗ trợ của Nhà nước, chưa biết bao giờ gia đình tôi mới được sống trong căn nhà đẹp như thế này. Và nếu không có tiền hỗ trợ, tôi chẳng thể nào chuộc lại được 2 công (hơn 2000m2) đất đã phải cầm cố để mua lúa gạo, mua thuốc chữa bệnh cho vợ con cách đây mấy năm”. 

Anh Lý Văn Minh, Trưởng phòng Dân tộc huyện Mỹ Xuyên say sưa kể cho chúng tôi nghe về niềm vui của những gia đình được Nhà nước hỗ trợ tiền mua đất ở, tiền làm nhà hay có được đất sản xuất. Anh nói: “Khi chúng tôi giao tiền, giao đất, nhiều bà con cứ ngẩn ngơ. Họ bảo rằng, nếu không sống ở chế độ này, làm sao người Khơ-me có cuộc sống như hôm nay”.

Thấy khách đến nhà, vợ anh Thạch Gia ở ấp Ph’nô Cam Pốt, xã Tham Đôn, huyện Mỹ Xuyên đon đả mời khách và pha trà. Trong căn nhà rộng 45m2, chúng tôi cảm giác như luôn đầy ắp niềm hạnh phúc. Anh Thạch Gia kể: “Được Nhà nước hỗ trợ tiền và vay thêm của ngân hàng, vợ chồng tôi mới có căn nhà này. Trước đây ở nhà tranh cực lắm. Nhà nước hỗ trợ 10 triệu đồng, tôi vay ngân hàng 10 triệu nên chuộc lại được 1000m2 đất và mua thêm được 1.500m2 nữa. Đất ruộng đã trồng được 3 vụ lúa, có dư gạo ăn”.

Huyện Trà Cú, là nơi có đông đồng bào dân tộc Khơ-me nhất của tỉnh Trà Vinh với hơn 108 nghìn người, hơn 25.400 hộ, chiếm 61,8% dân số toàn huyện. Trước đây, đời sống đồng bào chủ yếu dựa vào nghề nông; hạ tầng kinh tế xã hội yếu kém nên còn nhiều khó khăn. Thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia như Quyết định 134, 167 và Quyết định 74 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, nhà ở cho hộ nghèo dân tộc thiểu số, huyện Trà Cú đã đẩy mạnh thực hiện có hiệu quả các chương trình trên. Đến nay, huyện đã hỗ trợ đất ở cho 404 hộ, hỗ trợ đất sản xuất cho 2.275 hộ, xây dựng nhà cho 6.155 hộ. Bà Thạch Thị Sương, một người dân ấp Nhuệ Tứ “A”, xã Hàm Giang được bà con và chính quyền giúp đỡ có đất và nhà ở, tâm sự: “Tôi rất cảm ơn chính quyền địa phương. Trước đây, gia đình tôi rất khó khăn, thiếu trước, hụt sau. Từ năm 2004 (năm được cho nhà, đất ở) đến nay, cuộc sống gia đình tôi dần được ổn định, có nơi ở tốt hơn, không phải chịu đói rách nữa”.

Phum, sóc ngày càng đổi mới  

Thăm các phum, sóc của đồng bào Khơ-me ở thị xã Vĩnh Châu, huyện Trần Đề hay huyện Mỹ Xuyên của tỉnh Sóc Trăng, ấn tượng nhất của chúng tôi là bộ mặt nông thôn đã khang trang, sạch đẹp hơn rất nhiều. Những con đường đất nhỏ hẹp, lầy lội, đầy cỏ cây trước đây, giờ đã được thay bằng đường bê tông, hay đường nhựa phẳng lỳ. Đường nối liền phum, sóc, nối mọi nhà tới trụ sở UBND xã, hay bắt vào đường lớn để thông lên huyện, lên tỉnh.

Anh Lưu Tuấn Anh, Trưởng phòng Dân tộc huyện Trần Đề nói rằng: “Phum, sóc của bà con Khơ-me nhiều nơi bây giờ như phố rồi. Ở địa phương chúng tôi năm 2011 có thêm 80km đường bê tông, 35km đường nhựa, có thêm 624 hộ Khơ-me được sử dụng điện lưới quốc gia, hơn 500 hộ được sử dụng nước sạch”.

Bà con Khơ-me ở xã Viên An kể cho chúng tôi nghe về chuyện làm nhà vệ sinh, chuyện xóa nhà tranh vách đất của mình. Kể từ năm 2006 đến nay, người dân đã làm quen với việc đại, tiểu tiện trong nhà vệ sinh, chứ không “tự do” ngồi trên các chòi mỏng manh ở ao cá, bờ kênh, hay ven sông như trước nữa. Được sự hỗ trợ của Nhà nước, sự giúp đỡ của chính quyền địa phương và bộ đội, hơn 65% ngôi nhà đã được đổi từ mái lá, sang mái tôn. 

Đến hai huyện Tri Tôn và Tịnh Biên của tỉnh An Giang, nhiều người nói nơi đây sắp là... phố; không còn cảnh ngổn ngang, bẩn thỉu trên những con đường; không còn những phum, sóc đìu hiu dưới mái tranh nghèo. Thay vào đó là những con đường mới, sạch sẽ, rộng thoáng, là những ngôi nhà mái tôn, mái ngói san sát và cả những ngôi nhà lầu cao to. Ông Chau Tiến ở xã Tri Lăng, huyện Tri Tôn phấn khởi nói: “Phum, sóc đẹp như hôm nay là nhờ có Đảng, có Bác Hồ. Bà con Khơ-me chúng tôi đang cố gắng phấn đấu xây dựng quê hương ngày càng giàu hơn, đẹp hơn”. Niềm vui, niềm hạnh phúc như thế có thể bắt gặp ở bất cứ nơi đâu trên khắp mảnh đất “Chín Rồng” này. Dù đó là ở Trà Vinh, Vĩnh Long, Cần Thơ, Kiên, Giang, Cà Mau hay Đồng Tháp. Hầu hết bà con đều cho rằng, đất nước ngày càng đổi mới, phát triển, thì phum, sóc của người Khơ-me cũng sẽ đổi mới, phát triển cùng đất nước.

Bài và ảnh: Bá Hiên – Phi Hùng – Văn Xây

Kỳ sau: Hiệu quả từ các mô hình phát triển kinh tế