Đầu tháng 9-2007, chị Vi Thị Hiềng ở bản Hồng Thắng, xã Đôn Phục được một người phụ nữ cùng làng rủ đi làm ăn xa. Người phụ nữ này bảo với chị Hiềng rằng qua Trung Quốc làm việc trong công ty với mức lương hấp dẫn. Không ngờ sang đến Trung Quốc thì chị Hiềng bị bán cho một người đàn ông để làm vợ khi chưa đầy 18 tuổi. Đến năm 2010, một cô gái khác là Ngân Thị Ứng ở bản Hồng Điện cũng được hai người có quen biết đến rủ đi xuống miền xuôi làm ăn và cũng bị bán qua Trung Quốc. Chưa dừng lại ở đó, các đối tượng xấu đã truyền tai người dân rằng, sang Trung Quốc làm việc với mức lương cao khiến nhiều người dân tin theo rồi tìm cách đi xuất khẩu lao động chui. Theo thống kê của xã Đôn Phục, hiện có 210 người trong xã xuất cảnh trái phép ra nước ngoài làm việc, riêng phụ nữ tuổi đời từ 16 đến 45 có 91 người. Trong số lao động chui này thì có 192 người ở Trung Quốc, chiếm hơn 91% (9 người đi Thái Lan, 6 người đi Lào, 2 người đi Đài Loan và 1 người đi Nhật Bản). Một điều đáng lo ngại là tỷ lệ lấy chồng Trung Quốc đang tăng lên nhanh chóng. Nếu trước năm 2010 chỉ có vài trường hợp thì hiện nay cả xã có đến 20 trường hợp, phần lớn tập trung ở 2 bản Hồng Thắng (10 người) và Hồng Điện (7 người). Đây là những trường hợp mà gia đình và chính quyền địa phương đã nắm được. Còn hàng chục trường hợp phụ nữ đi ra khỏi xã trong thời gian dài nhưng gia đình và chính quyền địa phương không có thông tin.

leftcenterrightdel
Một buổi tọa đàm, giáo dục nâng cao hiểu biết dành cho phụ nữ xã Đôn Phục.

Theo ông Vi Xuân Hoàng, Trưởng bản Hồng Điện: Thanh niên rời khỏi bản đi làm ăn xa ít khi thông báo nên chính quyền nên không nắm được cụ thể. Chỉ khi có sự cố xảy ra địa phương mới biết, còn không thì gia đình cũng giấu. Hiện nay, trong số 20 trường hợp lấy chồng Trung Quốc mới chỉ có 5 người đến UBND làm thủ tục. Theo công an xã thì do việc quản lý còn nhiều hạn chế, nhất là việc khai tạm vắng nên số người đi xuất khẩu lao động chui còn khá nhiều. Người dân chỉ khai báo với xã khi cần giấy tờ hay hồ sơ chứng từ. Theo phản ảnh từ các gia đình trong bản thì số người gặp được may mắn có cuộc sống ổn định là khá ít, phần lớn là gặp khó khăn.

Khác với việc buôn bán phụ nữ, chuyện lấy chồng Trung Quốc phần lớn là do tự nguyện, dù có những người đứng ra môi giới và nhiều khi còn trả tiền cho các gia đình, nhưng đều có sự đồng ý trước đó. Vậy nên rất khó để ngăn cản hay quản lý vấn đề này. Nhiều gia đình có con gái giờ lại lo lắng vì sợ con bỏ trốn qua Trung Quốc dưới sự rủ rê, chèo kéo của đối tượng xấu. Anh Lương Văn Ngoan, Trưởng bản Hồng Thắng, tâm sự: "Con gái bỏ qua Trung Quốc lấy chồng nhiều quá khiến các gia đình lo lắng. Họ vừa lo con gái mình bỏ đi theo bè bạn, lại vừa lo con trai mình mai mốt không lấy được vợ".

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng buôn bán phụ nữ, đi lao động chui cũng như việc lấy chồng Trung Quốc ở Đôn Phục, như: Kinh tế khó khăn, việc làm ít, cuộc sống nghèo khó, túng thiếu, nhận thức của người dân còn thấp, hiểu biết về pháp luật hạn chế... Tuy nhiên, có một nguyên nhân quan trọng mà ít được đề cập, đó là do từ bạo lực trong gia đình. Ở Đôn Phục, người dân sử dụng rượu phổ biến trong các sinh hoạt văn hóa và cuộc sống hằng ngày. Nhiều người đàn ông vì quá lạm dụng rượu mà thành vũ phu, đánh đập vợ con khiến phụ nữ bỏ đi hoặc trốn sang nước ngoài rồi lấy chồng ở đó.

Bên cạnh các yếu tố về kinh tế-xã hội, trình độ nhận thức của người dân thì vấn đề làm thế nào để thay đổi cuộc sống gia đình, hạn chế các ảnh hưởng tiêu cực từ các thói quen, tật xấu của chính con người là bài toán nan giải nơi đây. Đôn Phục đang cần sự chung tay của cộng đồng để giải quyết nhiều vấn nạn.

Bài và ảnh: TRANG TUỆ